* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2003 | ••••••• | 0.39 |
2006 | •••• | 0.23 |
2008 | ••••• | 0.24 |
2009 | •••••••• | 0.48 |
2010 | ••••••••• | 0.54 |
2011 | ••••• | 0.26 |
2012 | ••• | 0.17 |
2013 | •••••••• | 0.44 |
2014 | •••••• | 0.34 |
2015 | ••• | 0.17 |
2016 | •••••••••••••••••••• | 1.21 |
2018 | •••••••• | 0.45 |
1 is. [fars.] 1. Həya, heysiyyət, şərəf, hörmət, qədir-qiymət. [Zibeydə:] Axır mənim də özümə görə adım, abrım var! M.F.Axundzadə. [Gövhər:] İndiyədək abır, ismət saxladıb məni… N.Vəzirov. [Birisi:] Məgər mən öz abrımdan keçib camaat malına xəyanət edərdim? Ə.Haqverdiyev. 2. məc. dan. Üst-baş, geyim, qiyafət, zahiri görünüş mənasında. [Qurban:] Ə, bu nə paltardır, balam, heç bir utanıb qızarırsan? Bu abırla elə toya-vaya gedirsən. S.Rəhimov. 3. məc. Bədənin məhrəm (örtülü, ayıb) yeri. ◊ Abır gözləmək – hörmət saxlamaq, ədəb gözləmək; utanmaq, həya etmək. Abır qoymamaq – 1) bax abrını almaq; 2) xarab etmək, bərbad etmək, puç etmək. Abırdan düşmək – rüsvay olmaq, biabır olmaq, heysiyyətdən düşmək, şərəfini itirmək, ləyaqətini itirmək. Abırdan salmaq – hörmətsizlik etmək, biabır etmək, rüsvay etmək, bərk danlamaq. Abra düşmək – lazımi şəklə, qaydaya düşmək, ləyaqətli şəklə düşmək. Abra salmaq – səliqəyə salmaq, qaydaya salmaq. [Əlyarov:] Heç olmasa gərək küçələri layiqincə bəzəyib abra salaq. M.Hüseyn. Abrı getmək (tökülmək) – biabır olmaq, rüsvay olmaq, hörmətdən düşmək. [Yetər:] Ağa, belə söhbətdən mənim abrım töküldü. N.Vəzirov. Abrını almaq – bərk danlamaq, biabır etmək. [Qarabirçəyə] elə gəlirdi ki, hər bir kəs Əbişin etdiyi cinayətə qarşı hiddətlənib onu yaxalayacaq, onun abrını alacaq… S.Rəhimov. Abrını aparmaq – bax abrını almaq. Abrını atmaq – özünü arsızlığa vurmaq, heç bir şeydən utanmamaq, abırsızlıq etmək. Abrını ətəyinə bükmək – bərk danlamaq, məzəmmət etmək, abrını almaq. Abrını götürmək (tökmək) – bax abrını almaq. Abrını vermək – bax abrını almaq.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / abır1 (Əsli: abru) fars mənşəlidir, ab “su” deməkdir, ru isə “üz”; və onun 2 yozumu ola bilər: 1. “Üzünün suyunu ətəyinə axıtmaq”. 2. “Elə günə salmaq ki, tumanını qaldırıb üzünü gizlətsin”. Deyimdəki bükmək sözü göstərir ki, 2-ci yozum daha doğrudur. Birinci doğru olsa idi, bükmək yox, tökmək sözü işlədilərdi. Bizdə ud sözü işlədilib. Ayıblı yerə “ud yeri” deyiblər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / abır2 сущ. 1. наружность, внешний вид. Bu abırda küçəyə çıxmaq olmaz в таком виде нельзя выходить на улицу 2. стыд (чувство сильного смущения) 3. срам (о наружных половых органах человека); abrını almaq kimin срамить, стыдить, пристыдить кого; abrını atmaq терять, потерять совесть, стыд; abrını vermək kimin упрекать, укорять, стыдить, пристыдить кого; abır vermək kimə см. abrını vermək; abır qoymamaq kimdə см. abrını vermək; abıra düşmək принимать, принять приличный вид; abırdan düşmək терять, потерять стыд; abıra qısılmaq молчать, чтобы не ронять достоинства, репутации, бояться скандала, позора; abırdan salmaq kimi срамить, осрамить, позорить, опозорить; abıra minmək см. abıra düşmək; abrını aparmaq: 1. позорить, опозорить кого; 2. надоедать, недоесть, докучать кому; abrını ətəyinə bükmək kimin срамить, осрамить, позорить, опозорить кого, задавать, задать жару кому; ругать, бранить на все корки кого; abrı getmək опозориться; abrını gözləmək соблюдать приличия; abrını əlinə vermək kimin см. abrını ətəyinə bükmək; abrı qalmamaq окончательно опозориться; abıra mindirmək: 1. kimi придать приличный, достойный вид кому; 2. haranı наводить, навести порядок где; abrı tökülmək см. abırdan düşmək; abrını itirmək потерять совесть, честь; abrı olmamaq не иметь ни малейшего стыда, не иметь совести; abır etmək kimdən стыдиться, стесняться кого
Azərbaycanca-rusca lüğət / abır1 i. 1. decency, decorum, proprieties; 2. dignity; 3. shame; 4. honour; abır vermək / abırını almaq to bring* smb. to a sense of shame, to reproch smb.; abır qoymaq to disgrace (d.), to dishonour (d.).; abırdan düşmək to lose honour / dignity; abırdan salmaq 1) to bother (d.), to pester (d.); 2) to disgrace (d.), to dishonour (d.); O hamını abırdan salıb Everyone is sick of him / her; abıra qısılmaq to hold* one’s tongue, not to lose one’s honour / dignity; abırı getmək to be* dishonoured, to disgrace oneself; abrını almaq to put* to shame (d.), abrını gözləmək to observe the proprieties
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / abır1 is. 1) décence f ; convenances f pl (üstbaş, geyim) ; 2) dignité f (əxlaqi keyfiyyət) ; 3) honte f (həya, ar) ; 4) réputation f (adsan) ; 5) honneur m (namus, şərəf) ◊ ~ vermək faire honte à qn ; reprocher vt (à qn qch) ; accuser qn de qch ; réprimander qn ; réprouver qn ; ~ qoymamaq décrier vt ; diffamer vt, déshonorer vt ; faire honte à qn ; baffouer vt ; ~dan düşmək perdre la dignité, déshonorer (se) ; ~dan salmaq embêter vt qn ; ennuyer vt qn ; obséder qn ; tracasser qn ; ~a qısılmaq avoir peur du deshonneur ; ~ına sataşmaq déshonorer vt ; porter atteinte à l’honneur de qn ; faire perdre l’honneur ; ~ını almaq faire honte à qn ; faire rougir qn ; réprimander qn ; sermonner qn ; tancer qn ; ~ını aparmaq importuner vt ; ennuyer vt ; assommer vt ; raser vt fam ; ~ını əlinə vermək faire appel à la conscience de qn ; exhorter qn ; ~ını tökmək arranger qn
Azərbaycanca-fransızca lüğət / abır1 [fars.] сущ. 1. абур, гьая, ягь; 2. пер. рах. къецепатан акунар, мешреб; 3. пер. айибар, жендекдин айиб чкаяр.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / abır(Salyan) məc. geyim, paltar. – Adamı abırına görə tanıyıllar
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.