AKM sözü azərbaycan dilində

AKM (rus. Автомат Калашникова Модернизированный) — 1959-cu ildə sovet ordusunda AK-47-nin yerini tutan və AK ailəsinin inkişaf etdirilmiş variantı sayılan avtomat silah.

Əkməl Nur (əsl adı Əkməl Vahaboviç Nurəddinov, özb. Akmal Vahobovich Nuriddinov; 27 fevral 1959, Nəməngan) — Özbəkistanın xalq rəssamı, Özbəkistan Rəssamlıq Akademiyasının sədri, akademik. == Həyatı == Əkməl Nur 1959-ci ildə Özbəkistanın Nəməngan şəhərində anadan olub. 1984-ci ildə Daşkənd Dövlət Teatr və Rəssamlıq İnstitutunu bitirib. 1987-2011-ci illərdə Rusiya, ABŞ, Mərakeş, Niderland, Hindistan, Almaniya, Türkiyə, Çin və s. ölkələrdə keçirilmiş fərdi və kollektiv sərgilərin iştirakçısıdır. 1997-ci ildə Özbəkistan Rəssamlıq Akademiyasının həqiqi üzvü seçilib. 2011-ci ildə incəsənət və ədəbiyyat sahəsində Özbəkistanın Dövlət mükafatına layiq görülüb.

Axman (başq. Ахман, rus. Ахманово) — Başqırdıstan Respublikasının Bakalı rayonunda yerləşən kənd. Kənd Axman kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Bakalı): 7 km, ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 69 km. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə çuvaşlar (38 %), kryaşenlər (34 %) üstünlük təşkil edir. == Tnınmış şəxslər == Najib Anasbaev (1921—2013) — yazıçı, şair, dramaturq.

Akmeizm (yun. άκμη — zirvə) — simvolizmə qarşı olaraq XX əsrin əvvəllərində Rusiyada təşəkkül tapan ədəbi cərəyan. Akmeistlər maddiliyi, mövzu və obrazların konkretliyini, sözlərin dəqiqliyini əsas sayırdılar. Akmeizm — konkretlik, obrazın "maddiliyi" kultu, "dəqiq yoxlanılmış və ölçüb-biçilmiş sözlər sənəti"dir. Cərəyanın proqramı ilk dəfə 1912-ci il dekabrın 19-da Sankt-Peterburqdakı "Sərsəri köpək" kabaresində ictimaiyyətə elan edilmişdir. Yeni cərəyanın təşəkkülü "Şeir akademiyası"na müxalif olan "Şairlər sexi" birliyinin fəaliyyəti ilə sıx bağlıdır. Bu müxalif birliyin əsas simaları akmeizmin qurucuları olan Nikolay Qumilyov, "sexin" katibi vəzifəsini tutan Anna Axmatova və Sergey Qorodetski idi. Müasirləri bu terminə başqa izahlar da vermişlər: Vladimir Piast onun köklərini Anna Axmatovanın latın dilində "akmatus" kimi səslənən təxəllüsündə görmüş, bəziləri terminin yunan dilindəki "akme" — "tiyə, uc" sözü ilə əlaqəsinə işarə etmişlər. "Akmeizm" termini 1912-ci ildə Nikolay Qumilyov və Sergey Qorodetski tərəfindən təklif olunmuşdur: onların fikrincə, böhran keçirən simvolizmin yerini sələflərin təcrübəsini ümumiləşdirən və şairi yaradıcılıq uğurlarının yeni zirvələrinə aparan bir ədəbi cərəyan tuturdu. Andrey Belıyə görə ədəbi cərəyanın adı mübahisələrin qızğın vaxtında seçilmişdir və bu səbəbdən də tam əsaslandırılmış deyildi: Vyaçeslav İvanov zarafatla "akmeizm" və "adamizm" haqqında nəsə demiş, Nikolay Qumilyov isə təsadüfən ortaya çıxan bu sözləri havada qamarlamış və özünə yaxın bir qrup şairi akmeist adlandırmağa başlamışdı.

Akmi (ing. Acme) — ABŞ-nin Vaşinqton ştatının Uotkom qraflığında siyahıyaalınma üçün müəyyənləşdirilmiş yaşayış məntəqəsi. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatlarına əsasən yaşayış məntəqəsinin əhalisi 246 nəfər olmuşdur. Akmi Kaskad dağlarının şimalı ilə Uatkom gölünün arasında, Cənub Fork vadisində yerləşir. Uotkom gölünün ətrafında olan mənzərəli kamp yerləri ilə məşhurdur. == Tarixi == Akmi adı 1887-ci ildə Samuel Parks tərəfindən verilmişdir. == Coğrafiyası == Ümumi ərazisi 21.83 km² olub, tamamilə quru ərazisindən ibarətdir. == İqlimi == Orta illik temperatur 10.3 °C-dir. Ən isti ay Avqust (orta aylıq temperatur 16.5 °C), ən soyuq ay Yanvardır (orta aylıq temperatur 4.0 °C). Ən yüksək temperatur 35.3 °C, ən aşağı temperatur isə -17.3 °C olmuşdur.

Akmi (ing. Acme) — ABŞ-nin Vaşinqton ştatının Uotkom qraflığında siyahıyaalınma üçün müəyyənləşdirilmiş yaşayış məntəqəsi. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatlarına əsasən yaşayış məntəqəsinin əhalisi 246 nəfər olmuşdur. Akmi Kaskad dağlarının şimalı ilə Uatkom gölünün arasında, Cənub Fork vadisində yerləşir. Uotkom gölünün ətrafında olan mənzərəli kamp yerləri ilə məşhurdur. == Tarixi == Akmi adı 1887-ci ildə Samuel Parks tərəfindən verilmişdir. == Coğrafiyası == Ümumi ərazisi 21.83 km² olub, tamamilə quru ərazisindən ibarətdir. == İqlimi == Orta illik temperatur 10.3 °C-dir. Ən isti ay Avqust (orta aylıq temperatur 16.5 °C), ən soyuq ay Yanvardır (orta aylıq temperatur 4.0 °C). Ən yüksək temperatur 35.3 °C, ən aşağı temperatur isə -17.3 °C olmuşdur.

Astana (qaz. Astana, Астана; 1961-ci ilə qədər Aqmolinsk, 1961–1992-ci illərdə Selinoqrad, 1992–1998-ci illərdə Aqmola (Qazax dilindən tərcümədə "Ağ Qəbir"), 1998–2019-cu illərdə Astana (Qazax dilindən tərcümədə "Paytaxt"), 2019–2022-ci illərdə Nur-Sultan (Qazaxıstanın 1-ci prezidenti Nursultan Nazarbayevin şərəfinə) — Qazaxıstanın paytaxtı. Şəhər XIX əsrin 30-cu illərində İşim çayının sahilində salınıb. Əsası 1830-cu ildə qala kimi qoyulmuş, 1832-ci ildən isə şəhərdir. Burada 100-dən çox millətin nümayəndəsi yaşayır. İqlim kontinentaldır. Belə ki yayda həddindən artıq isti, qışda isə uzunmüddətli şaxtalı günlər müşayiət olunur. 1997-ci ilin dekabr ayının 10-dan Qazaxıstanın paytaxtıdır. Adı bir neçə dəfə dəyişdirilib. Belə ki, 1830-dan 1961-ə kimi Aqmolinsk, 1961-dən 1992-ə kimi Çelinoqrad, 1992-dən 1998-ə kimi isə Aqmola adlandırılmışdır.

Aqmola vilayəti (qaz. Aqmola oblısı) — Şimalı Qazaxıstan regionda vilayət. 1999-cu ildən bəri inzibati mərkəzi Kökşetau şəhəridir. Qərbdən Qostanay, şimaldan Şimalı Qazaxıstan, şərqdən Pavlodar, cənubdan isə Karağandı vilayəti ilə həmsərhəddir.

Aqmola vilayəti (rus. Акмо́линская область), 1918—1920 illərdə Omsk vilayəti (rus. Омская область) — Rusiya imperiyasının inzibati ərazi vahidi.

== Həmçinin bax ==

Astana (qaz. Astana, Астана; 1961-ci ilə qədər Aqmolinsk, 1961–1992-ci illərdə Selinoqrad, 1992–1998-ci illərdə Aqmola (Qazax dilindən tərcümədə "Ağ Qəbir"), 1998–2019-cu illərdə Astana (Qazax dilindən tərcümədə "Paytaxt"), 2019–2022-ci illərdə Nur-Sultan (Qazaxıstanın 1-ci prezidenti Nursultan Nazarbayevin şərəfinə) — Qazaxıstanın paytaxtı. Şəhər XIX əsrin 30-cu illərində İşim çayının sahilində salınıb. Əsası 1830-cu ildə qala kimi qoyulmuş, 1832-ci ildən isə şəhərdir. Burada 100-dən çox millətin nümayəndəsi yaşayır. İqlim kontinentaldır. Belə ki yayda həddindən artıq isti, qışda isə uzunmüddətli şaxtalı günlər müşayiət olunur. 1997-ci ilin dekabr ayının 10-dan Qazaxıstanın paytaxtıdır. Adı bir neçə dəfə dəyişdirilib. Belə ki, 1830-dan 1961-ə kimi Aqmolinsk, 1961-dən 1992-ə kimi Çelinoqrad, 1992-dən 1998-ə kimi isə Aqmola adlandırılmışdır.

Akmopile (lat. Acmopyle) — i̇ynəyarpaqlılar sırasının podokarpkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Akmoron (başq. Аҡморон, rus. Акмурун) — Başqırdıstan Respublikasının Baymak rayonunda yerləşən kənd. Kənd Akmoron kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Baymak): 13 km, ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 56 km. == Əhali == == Tarixi == 1912-ci ildə Akmoron kəndinə mordvalılar, həmcinin ruslar gəlmişlər.

M. Akmulla adına Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti (başq. М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты (М. Аҡмулла исемендәге БДПУ)) — dövlət tabeçiliyində olan ali təhsil mərkəzi. Bu günki gündə Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti 5 institut, 7 fakultə, 43 kafedraya sahibdir.. Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti öz mövcudluğu dönəmində 40 mindən çox mütəxəsis yetişdirmişdir. Ölkənin 20 ən yaxşı ali təhsil mərkəzlərindən biridir. Universitet «Auditoriya» qəzeti və «Başqırdıstan pedaqoji jurnalı» buraxır. == Tarixi == M. Akmulla adına Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universitet 9 yanvat 1967-ci ildə instut olaraq təşkil edilmişdir. Ölkədə ilk müəlliklər instutu 1909-cu ildə təşkil edilmişdir. 1919-cu ildə instutu Xalq təhsili instituna çevrilir. Onun tərkibinə daxil idi: sosial-tarix, biologiya-coğrafiya, fizika-riyaziyyat və ədəbiyyat-linqvistik.

M. Akmulla adına Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti (başq. М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты (М. Аҡмулла исемендәге БДПУ)) — dövlət tabeçiliyində olan ali təhsil mərkəzi. Bu günki gündə Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti 5 institut, 7 fakultə, 43 kafedraya sahibdir.. Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti öz mövcudluğu dönəmində 40 mindən çox mütəxəsis yetişdirmişdir. Ölkənin 20 ən yaxşı ali təhsil mərkəzlərindən biridir. Universitet «Auditoriya» qəzeti və «Başqırdıstan pedaqoji jurnalı» buraxır. == Tarixi == M. Akmulla adına Başqırdıstan Dövlət Pedaqoji Universitet 9 yanvat 1967-ci ildə instut olaraq təşkil edilmişdir. Ölkədə ilk müəlliklər instutu 1909-cu ildə təşkil edilmişdir. 1919-cu ildə instutu Xalq təhsili instituna çevrilir. Onun tərkibinə daxil idi: sosial-tarix, biologiya-coğrafiya, fizika-riyaziyyat və ədəbiyyat-linqvistik.

Vətən Xainləri Qadınlarının Akmola Düşərgəsi (rus. Акмолинский лагерь жён изменников Родины) və ya qısaca ALJİR — Stalin repressiyalarının qurbanı olmuş şəxslərin ailə üzvü olan qadınların məcburi saxlanıldığı islah əmək düşərgəsi. Qaraqanda İslah Əmək Düşərgəsinin tərkibində Qazaxıstanın Akmola bölgəsində yerləşib. Sürgün olunan qadınların arasında Əhməd Cavadın həyat yoldaşı Şükriyyə Cavad, Fətəli xan Xoyskinin qızı Tamara Xoyskaya və Quba Qızlar Seminariyasının rəhbəri Sənubər Eyyubova kimi onlarla azərbaycanlı qadın da var idi.Düşərgənin adı qısalaşdırılıb və insanlar arasında "ALJİR" adlandırılıb. SSRİ-də mövcud olmuş ən böyük qadın düşərgələrindən biri və "QULAQ arxipelaqı"nın "ada"larından biridir. 1938-ci ildə düşərgədə 8 minə yaxın məhbus qadın var idi onlardan 4500 nəfəri "Vətən xainlərinin ailə üzvləri" (VXAÜ) idilər. Bundan başqa 1500 nəfər "VXAÜ" də Karaqanda İslah Əmək Düşərgəsinin digər bölmələrində saxlanılırdılar. == Tarixi == SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığının 15 avqust 1937-ci il əmrinə əsasən Akmolinsk (Qazaxıstanın indiki paytaxtı Nursultan şəhəri) şəhərinin cənub qərbində Akmol yaşayış məntəqəsində Karaqanda düşərgəsinin bir bölməsi kimi yaradılıb. SSRİ Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 8 iyun 1934-cü ildə verdiyi qərarına əsasən "Vətən xainlərinin" yaxınlarına ya 5–10 il azadlıqdan məhrumetmə ya da Sibirin uzaq bölgələrinə 5 il sürgün edilmək cəzası verilməli idi. "ALJİR" düşərgəsi 30 hektar ərazini əhatə etməklə yanaşı Karaqanda və Akmola vilayətlərində bölmələri də var idi.

İldar Akmayev (həmçinin İqor Qennadeviç; 3 avqust 1930, Moskva – 20 mart 2018) — sovet və rus endokrenoloqu Rusiya Tibb Elmləri Akademiyasının akademiki, 2013-cü ildən Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki. Tibb Elmləri Bölməsi RAS. Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi (2001). == Haqqında == Akmayev 1930-cu il 3 avqust tarixində Moskva şəhərində anadan olub. Anası Akmayeva Məryəm Belayevna (1908-1992) , atası Qəni Atmayevdir (1897—1964). Həyat yoldaşı Əkrəmova Dilarə (1938-ci il) tibb elmləri namizədi, Rusiya Dövlət Tibb Universitetinin tibb-biologiya fakültəsinin morfologiya kafedrasının dosenti olmuşdur. Oğlu Akmayev Rüstəm (1977-ci il) mama-ginekoloqdur. Viktoriya adlı nəvəsi vardır. (2001-ci il) Akmayev İ.V.Stalin adına 2-ci Moskva Tibb İnstitutunun tibb fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş (1955), sonra histologiya kafedrasında aspiranturada təhsil almış, 1959-cu ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının İnsan Morfologiyası İnstitutunun laboratoriyasında işləyib, SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının Eksperimental Endokrinologiya və Hormonlar Kimyası İnstitutunda laboratoriya müdiri vəzifəsinə təyin olunub. 1975-ci ildə biologiya elmləri doktorluğu dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

Ayxan Akman (d. 23 fevral 1977, Bursa) — türk məşqçi və keçmiş milli futbolçudur. TRT Spor kanalında şərhçidir. == Klub karyerası == 1998–99 mövsümündə Con Toşakın istəyi ilə 8.750.000 dollar qarşılığında Beşiktaşla müqavilə imzaladı. Üç il ağ-qara klubda forma geyinən Ayhan Akman 81 matçda 19 qol vursa da, zədələri səbəbindən tədricən komandadan uzaqlaşıb.2000–01 mövsümünün sonunda aldığı zədələr səbəbindən 3 ay müddətində heyətə düşə bilmədi. Zədələndiyi zaman komandanın başında olan və meydana dönə bilməyən alman məşqçi Kristof Daum Akmanın lazımsız olduğunu söylədi. "Beşiktaş"ın "Qaziantepspor" a 3–1 hesabı ilə uduzduğu matçda Ayxan Akmanın klubda gülməsinə əsəbiləşən azarkeşlər hava limanında Ayxanı döyürdülər və təhlükəsizlik qüvvələrinin müdaxiləsi ilə hadisələr daha da ciddiləşmədən qarşısı alınıb. Baş verənlərdən sonra Ayxanın ağzından bu ifadələr çıxdı: Eyni dövrdə Mirça Luçesku ilə yeni bir quruluşda olan Qalatasaray klubu, Gheorghe Hagi futbolu buraxdıqdan və Okan Buruk və Emre Belözoğlu İtaliyanın dünyaca məşhur klubu İnterə keçdikdən sonra yarımmüdafiəçi axtarışında Ayhanla maraqlanmağa başladı.Hadisələrdən sonra Beşiktaş klubu Ayxanı 500 min dollar qarşılığında Qalatasaray klubuna Ahmet Yıldırım və Mehmet Aksu ilə birlikdə verib.Mirça Luçeskunun sistemində yarımmüdafiədə vəzifəsini yerinə yetirməyə başlayan və bu dövrdə tez-tez sol cinahda da uğurla çıxış edən Ayxan Akman, Fatih Terim və Gheorghe Hagi dönəmlərində Eric Gerets ilə ön liberoda oynadı. Karl-Heinz Feldkampla yenidən ön libero kimi fəaliyyətə başlayan Ayxan Akman, Linkolnun yoxluğunda baş məşqçi Maykl Skibbe ilə matçlarda da oyun qurucusu kimi çıxış etməyə başlayıb. 2008–09 mövsümündə Hasan Şaş və Ümit Karandan sonra "Qalatasaray"ın 3-cü kapitanı oldu.

Ayxan Akman (d. 23 fevral 1977, Bursa) — türk məşqçi və keçmiş milli futbolçudur. TRT Spor kanalında şərhçidir. == Klub karyerası == 1998–99 mövsümündə Con Toşakın istəyi ilə 8.750.000 dollar qarşılığında Beşiktaşla müqavilə imzaladı. Üç il ağ-qara klubda forma geyinən Ayhan Akman 81 matçda 19 qol vursa da, zədələri səbəbindən tədricən komandadan uzaqlaşıb.2000–01 mövsümünün sonunda aldığı zədələr səbəbindən 3 ay müddətində heyətə düşə bilmədi. Zədələndiyi zaman komandanın başında olan və meydana dönə bilməyən alman məşqçi Kristof Daum Akmanın lazımsız olduğunu söylədi. "Beşiktaş"ın "Qaziantepspor" a 3–1 hesabı ilə uduzduğu matçda Ayxan Akmanın klubda gülməsinə əsəbiləşən azarkeşlər hava limanında Ayxanı döyürdülər və təhlükəsizlik qüvvələrinin müdaxiləsi ilə hadisələr daha da ciddiləşmədən qarşısı alınıb. Baş verənlərdən sonra Ayxanın ağzından bu ifadələr çıxdı: Eyni dövrdə Mirça Luçesku ilə yeni bir quruluşda olan Qalatasaray klubu, Gheorghe Hagi futbolu buraxdıqdan və Okan Buruk və Emre Belözoğlu İtaliyanın dünyaca məşhur klubu İnterə keçdikdən sonra yarımmüdafiəçi axtarışında Ayhanla maraqlanmağa başladı.Hadisələrdən sonra Beşiktaş klubu Ayxanı 500 min dollar qarşılığında Qalatasaray klubuna Ahmet Yıldırım və Mehmet Aksu ilə birlikdə verib.Mirça Luçeskunun sistemində yarımmüdafiədə vəzifəsini yerinə yetirməyə başlayan və bu dövrdə tez-tez sol cinahda da uğurla çıxış edən Ayxan Akman, Fatih Terim və Gheorghe Hagi dönəmlərində Eric Gerets ilə ön liberoda oynadı. Karl-Heinz Feldkampla yenidən ön libero kimi fəaliyyətə başlayan Ayxan Akman, Linkolnun yoxluğunda baş məşqçi Maykl Skibbe ilə matçlarda da oyun qurucusu kimi çıxış etməyə başlayıb. 2008–09 mövsümündə Hasan Şaş və Ümit Karandan sonra "Qalatasaray"ın 3-cü kapitanı oldu.