Bürhanlar
Bürhanlar — Buxarada XI–XIII yüzillərdə Sədr ünvanıyla hökm sürən və Hənəfi füqəhasının ən öndə gələn təmsilçiləri olan bir üləma ailəsi.
== Tarixi ==
Həzrət Ömərin soyundan gəldiyi rəvayət edilən ailə, fərdlərinin hamısı "Bürhanüddin" və ya "Bürhanül-millə vəd-din" ləqəbini aldığı üçün Bürhan ailəsi (Bürhanoğulları) adıyla məşhur olmuşdur.
Orta çağda Türkistanın ən önəmli elm və mədəniyyət mərkəzlərindən biri olan Buxara bəzi nüfuzlu ailələrin idarəsindəydi. Bürhan ailəsindən öncə İsmaili və Səffari sülalələrinin hökm sürdüyü şəhər daha sonra Məhbubilərin əlinə keçmişdir.
Buxara və bütün Mavəraünnəhrdə Hənəfi məzhəbinin irəli gələnlərinə "sədr" deyilirdi. Hətta Buxarada "Sədr-i Cahan" və "Sədr-i Şəriət" ləqəbini daşıyanlar belə vardı. Bürhan ailəsi və digərləri sahib olduqları sərvət və mülk sayəsində iqtisadi cəhətdən da güclü idilər. Ailənin ilk rəisi xaric, digərləri qaynaqlarda "şəhid" ünvanıyla anılırdı ki, bu onların Qaraxanlilar və Qaraxıtaylar tərəfindən öldürüldüyü şəklində yozulur.
Ailənin ilk rəisi "Sədr-i Kəbir Nüman-i Sani (İkinci Əbu Hənifə)", "Bahrül-ulum", "Bürhanül-millə vəd-din" ünvan və ləqəbləriylə tanınan Əbdüləziz ibn Ömər bin Mazə daha öncə Mərvdə otururdu. 1102-ci ildə Mavəraünnəhrdə Qaraxanlı hakimiyətinə son verən Səlcuqluların Xorasan məliyi Səncər Mərvi ona mərkəz edərək bölgəni yenidən təşkilatlandırdıqdan sonra siyasi baxımdan təhlikəli gördüyü İmam Əbu İshaq İbrahim əs-Səffarıni Mərvə gətirdi; onu burada iqamətə məcbur etmək surətiylə bərtərəf edincə, Əbdüləziz bin Ömər bin Mazəni "Nüman-i Sani" ünvanıyla Buxara sədri təyin etdi və onu bacılarından biriylə evləndirdi.
