* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | ••••• | 3.43 |
2003 | •••• | 2.76 |
2004 | •••• | 3.03 |
2005 | •••••• | 4.72 |
2006 | •••••••••••• | 9.69 |
2007 | ••• | 1.90 |
2008 | •• | 1.22 |
2009 | •••••••••••• | 9.76 |
2010 | ••••••••••••• | 10.26 |
2011 | •••••••••••••••••••• | 16.64 |
2012 | •••••••••••• | 9.64 |
2013 | ••••••••• | 7.44 |
2014 | •••• | 3.09 |
2015 | ••••• | 3.74 |
2016 | ••••• | 3.99 |
2017 | ••••••••••• | 9.10 |
2018 | •••••••••• | 7.49 |
2019 | ••••••••••••••••• | 13.77 |
2020 | ••••••••••••• | 10.08 |
1 is. 1. anat. Həzm prosesində mühüm rol oynayan bədən üzvü, selikli, elastik borular şəklində olur. □ Acı bağırsaq – bağırsaqların mədə ilə yoğun bağırsaq arasındakı hissəsi, nazik bağırsaq. Düz bağırsaq – bağırsaq kanalının dal hissəsi, qurtaracağı. Kor bağırsaq – yoğun bağırsağın soxulcanşəkilli çıxıntısı olan qurtaracaq hissəsi. Onikibarmaq bağırsaq – insanın nazik bağırsağının bir hissəsi. Yoğun (qalın) bağırsaq – acı bağırsaqdan sonra gələn yoğun hissə. 2. İçərisindən su axıtmaq üçün rezin və ya brezent boru; şlanq. ◊ Bağırsaq, yaxud acı bağırsaq kimi (uzanmaq) – bir-birinin ardınca, arasıkəsilməz sıra ilə yerimək, gəlmək, keçmək; axırı, sonu olmayan, qurtarmaq bilməyən şey haqqında. Bağırsaqları qırılmaq (gülməkdən) – çox gülmək, gülməkdən qarnına sancı düşmək. Bizim pulemyotlar qaqqıldayanda sizinkilərin dovşan kimi qaçmaqlarını görsəydiniz, gülməkdən bağırsaqlarınız qırılardı. H.Nəzərli. Bağırsaqlarını yerə tökmək – öldürmək.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / bağırsaq1 Bu sözün mənşəyi haqqında çox mülahizələr var: bağlama vasitəsi olduğu üçün (bağırsaqdan indi də saza pərdə düzəldirlər) belə adlana bilər; boğuq, buruq-buruq olması da (boğursaq, boğuqsaq...) onun “bağırsaq” adlanmasına səbəb ola bilər; orqanizmdə bağırla əlaqədar olduğu üçün də bu cür adlanması mümkündür. Tatarlar, qazaxlar yağda qızardılan xəmir kürəciklərinə “bağırsaq” deyirlər. Bu kürəciklər qoyun qığına bənzəyir. Bəlkə də, bağırsaq sözü daxilində saxladığı yükün adı ilə bağlı bu cür adlanıb. Gəldiyim son nəticəyə görə, bağırsaq sözü boru kəlməsi ilə qohumdur. Bəzi türk dillərində şlanq yerinə də bağırsaq işlədirlər. Qabaqlar bağırsaq yerinə, süzük sözü də işlədilib. Görünür, bu bir qədər cavan sözdür, bağırsaqların özündən ferment buraxması əhaliyə məlum olduqdan sonra yaranıb, qidanın bağırsaqdan qana süzülməsi ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti) Mənbələrdə “ürəyiyumşaq” mənasında işlədilmiş bağırsaq sözü var (bağır kəlməsinin mənalarından biri “ürək” deməkdir). Bağır kəlməsindən bağır-sa-maq (ürəyə yaxın hesab etmək) feili, ondan isə bağır-sa-q sözü əmələ gəlmişdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / bağırsaq2 анат. I сущ. кишка. Acı bağırsaq тонкая кишка, düz bağırsaq прямая кишка, yoğun bağırsaq толстая кишка, kor bağırsaq слепая кишка, onikibarmaq bağırsaq двенадцатиперстная кишка II прил. кишечный. Bağırsaq vəziləri кишечные железы, bağırsaq qanaxması кишечное кровотечение, bağırsaq şirəsi кишечный сок; bağırsağı nazikdir kimin кишка тонка у кого, не хватит сил; bağırsağını ayağına dolaşdırmaq kimin выпустить кишки, вымотать (все) кишки кому; gülməkdən bağırsağını yırtmaq (cırmaq) надорвать кишки со смеху, acı bağırsaq kimi uzanmaq тянуться как кишка, не иметь конца и края (о какой-л. работе, деле); bağırsaqlarını yerə tökmək см. bağırsağını ayağına dolaşdırmaq
Azərbaycanca-rusca lüğət / bağırsaq1 I. i. anat. intestine, bowels; kor bağırsaq blind gut; elm. caecum; nazik bağırsaq small intestine; yoğun ~ intestine large intestine; düz ~ rectum; onikibarmaq ~ duodenum II. s. intestinal; ~ xəstəlikləri intestinal diseases, diseases of the bowels
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / bağırsaq1 is. anat. intestins m pl ; boyau m ; acı ~ lar intestins m pl grêles
Azərbaycanca-fransızca lüğət / bağırsaq1 сущ. 1. анат. рад; acı bağırsaq шуькӀуь рад, туькьуьл рад (хуквадинни яцӀу ратунин арада авай пай); düz bağırsaq дуьз рад (ратунин каналдин кьулухъ кьил, куьтяй жедай кьил, ттумун рад); kor bağırsaq буьркьуь рад (яцӀу ратунин куьтягь жезвай пай); onikibarmaq bağırsaq цӀикьвед тӀуб алай рад (инсандин шуькӀуь ратунин паярикай сад); yoğun (qalın) bağırsaq яцӀу рад (шуькӀуь ратунилай кьулухъ къвезвай яцӀу пай); // ратунин; ратарин; bağırsaq xəstəlikləri ратарин азарар; 2. къеняй яд фин патал резиндин ва я брезентдин турба, рад хьтинди; шланг; ** bağırsaq, yaxud acı bağırsaq kimi (uzanmaq) рад хьиз яргъи хьун; сад-садан гуьгъуьналлаз, ара датӀана къвез алатзавай, эхир кьил авачир, куьтягь тежер затӀунин гьакъинда; bağırsaqları qırılmaq (gülməkdən) гзаф хъуьруьн, хъуьредалди руфун тӀар хьун; bağırsaqlarını yerə tökmək ратар (чилел) авадарун, яна рекьин.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / bağırsaq