Bürclər
Bürc — ulduzlu göyün bir hissəsidir. Ulduzların müşahidə və öyrənilməsinin əlverişliyi üçün ulduzlu göy bürclərə bölünür. Bürclərin əksəriyyətinə qədim zamanlardan əfsanəvi qəhrəmanların (Herkules, Persey və s.), heyvanların (Qoç, Buğa, Balıqlar və s.) və əşyaların (Teleskop, Günyə və s.) adları verilmişdir. 1922 ildən başlayaraq göy qübbəsi Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı ilə müəyyən edilmiş 88 bürcə ayrılır. Onlardan 31-i şimal yarımkürəsində, 11-i ekvatorda və 46-sı cənub yarımkürəsində görünür. Bürclərin sərhədləri 1935 ildə müəyyənləşdilmişdir. Ən böyük bürc Hidradır (1302 kvadrat dərəcə), ən balaca isə Cənub Xaçıdır (68 kvadrat dərəcə). Astronomiyada bürclər Eynar Hertsşprunq və Genri Rassel ilə tətbiq edilmiş qısaldılmış latın adları ilə işarə edilir. Parlaqlığa görə bürclərin ulduzları yunan hərfləri ilə düşən nizamda işarə edilir.
== Tarixçə ==
İnsanlar qədimdən ulduzların göydə qəribə fiqurlar əmələ gətirdiyini müşahidə etmişdilər.
Pirallahı bürcləri
Qüllər vaxtilə Pirallahı adasının qarşısında yerləşirdi. Təəssüf ki, adanın ərazisində, həmçinin yarımada ilə üzbəüz ərazidəki abidələr qalmamışdır. Yerlərdə aparılan yoxlama bu abidələrin hətta nişanələrini belə aşkar etməyə imkan verməmişdir. Bu yox olmuş maraqlı abidələri xarakterizə etmək üçün əlimizdə yalnız iki sənəd var. Birincisi bu üç bürcdən birinin XIX əsrdə çəkilmiş fotoşəklidir. İkini sənəd bu abidələrin XVIII əsr səyyahı Lerxin "Onun həyatı və səyahətləri" əsərinə əlavə edilmiş qrafik təsviridir.
Lerx XVIII əsrin sonunda çap edilmiş səyahətin təsvirində "Pir" adasının və Abşeron yarımadasının üzbəüz sahilinin sxematik planını vermişdir. Lerxin təsviri ona görə qiymətlidir ki, o coğrafi şəraiti göstərməklə məhdudlaşmamış, onun bu yerlərə gəlişinə qədər qorunub saxlanmış abidələri sxematik olsa da, kifayət qədər dəqiq təsvir etmişdir.
Şəkildə Abşeron yarımadasının qurtaracağında üç bürcün sxemini görünür. Bu bürclərdən birinin yanında iki məqbərə də təsvir edilmişdir.
Bürclərin işarələri
Bürclərin işarələri — astrologiyanın müəyyən metafizik xüsusiyyətlərə aid olduğu və ulduz falının təhlilində istifadə etdiyi zodiak bölmələridir (hər biri 30° olan 12 sektor).
== Tarixi ==
Ekliptikanın on iki hissəyə bölünməsi səma dairəsinin 360 bucaq payına bölünməsi kimi, ilin on iki aya bölünməsi üçün əsas olan qədim Babilin onaltılıq say sisteminə və astronomiyasına gedib çıxır. Həndəsə 360 dərəcə bölmə dairələri üçün mənbə idi. Bürc işarələri ekliptik dairənin 1/12 seqmentlərinə əsaslanan ekliptikanın qütblərində təpələri olan göy sferasının bərabər sektorlarıdır. Bürc dairəsinin başlanğıcı və Bürcün ilk əlaməti yaz bərabərliyi nöqtəsi hesab olunur, sonra əlamətlər Günəşin illik hərəkətinin gedişatını izləyir.
Bürclərin adları zodiakal bürclərdən gəlir. Klassik zodiak sistemi eramızdan əvvəl 1-ci minilliyin ortalarında formalaşmışdır.
Əksər astroloji ənənələr zodiakın gecə-gündüz bərabərliyi və gündönümü nöqtələrinə ("tropik zodiak") bağlanmasını qoruyub saxlamışdır, lakin bəzi məktəblər indiki dövrdə zodiak işarələrinə təxminən uyğun gələn ekliptik zonaları bürcün əlamətləri hesab edirlər. Adətən ulduz bürcündəki işarələr hələ də 30°-yə bərabər hesab edilir, lakin bürcün mənşəyinə dair heç bir əminlik yoxdur: adətən deyilir ki, ulduz bürcünün tropik zodiakla müqayisədə yerdəyişməsi bərabərdir. “Təxminən bir əlamət” bəzən 21° ölçüsündədir.
