dilənçi sözü azərbaycan dilində

1 is. 1. Dilənmək yolu ilə dolanan adam; yolçu. [Şamama Cadu:] Doğrusu budur ki, mən dilənçi … deyiləm. Ə.Haqverdiyev. Pirlər, ocaqlarda Münəvvər xanımın adı gələndə dilənçilər, əlillər qapıya hücum çəkirdilər. Mir Cəlal. // məc. Daim ondanbundan şey istəyən, başqalarında hər gördüyünü istəyən, acgöz adam haqqında. 2. məc. Çox yoxsul, çox kasıb, heç bir şeyi olmayan adam. Yaz əkinçi, qış dilənçi. (Ata. sözü). Həm fəqirəm, həm dilənçi, həm məlik, həm padşah. Nəsimi. Ey mənim yolçu, dilənçi, lüt qardaşlarım! C.Məmmədquluzadə.

1 Kökü “dil”dir. Dilən isə feildir və feil –çi şəkilçisi qəbul edə bilmir. Bəs necə olub? Udlaq, qırxlıq, əmlik, satlıq kimi sözlərdə də belə “səhvlər” özünü göstərir. Dil ismindən diləmək feili ondan dilək sözü, nəhayət, diləkçi kəlməsi yaranıb. Deməli, sözün əsli diləkçidir. Türkmən dilində indi də dileqçi sözü ruscaya “нищий” kimi tərcümə olunur. Deməli, diləkçi sözü təhrif nəticəsində dilənçi formasına düşüb (udlaq sözü udulaq, qırxlıq sözü qırxılıq, əmlik sözüəmilik kimi olub, sonra feildən isim düzələn –i (ı..) şəkilçisi reduksiyaya uğramış, yəni ixtisara düşmüş­dür. Qazax dilində bunun yerinə, ultan işlədilir: “Yad ölkədə sultan olunca, və­tən­də ultan ol” deyimi də var. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 yolçu

2 yoxsul — kasıb

3 DİLƏNÇİ [Sultan:] Qoy hamısı yansın, balaları qapılara düşüb dilənçi olsun (S.Rəhimov); GƏDA (məc.) Fərman bəy: Əlimə çörəkçin baxan bir gəda; Salıb varlığımı bir yanar oda (S.Rüstəm); SAİL (kl.əd.) Sail, qapıdan baxma bizə, pis göz atarsan! Çox qanqıma, durram, elə vurram ki, batarsan! (M.Ə.Sabir); YOLÇU Beyrək: Men yurdsuz-yuvasız bir yolçuyam (Anar).

1 DİLƏNÇİ – DÖVLƏTLİ İndi dilənçi sifətində gəzirəm. Deməli, dövlətli, varlı bir bəy idim (Ə.Haqverdiyev). DİLƏNÇİ – VARLI Ey mənim yolçu, dilənçi lüt qardaşlarım! (C.Məmmədquluzadə); Yalnız kollektiv təsərrüfat quruluşu bizim kəndimizi indiki mədəni, varlı səviyyəyə gətirib çatdırmışdır (İ.Əfəndiyev).

1 нищий, попрошайка

2 I сущ. 1. нищий, нищая: 1) человек, живущий подаяниями 2) разг. попрошайка II прил. 1. нищий: 1) живущий подаяниями 2) неимущий, крайне бедный 2. нищенский. Dilənçi halında (vəziyyətində) в нищенском положении, dilənçi paltarında в нищенской одежде, dilənçi yaşayışı нищенская жизнь ◊ dilənçi kökünə düşmək нищать, обнищать; dilənçi kimi как нищий, как попрошайка; dilənçinin torbası dolmaz нищему всегда мало

1 I. i. beggar; medicant; pauper; (qadın) beggar-woman* II. s. beggarly, destitute, indigent; (ölkə və s.) poverty-ridden, poverty-stricken; ~ həyat sürmək to lead* a beggary life; to be* destitute, to pass a beggary existence; ~ kökünə düşmək to grow* poor, to be* reduced to penury; to become* a beggar

1 is. mendiant m, pauvre m, gueux m, misérable m ; ~ həyat sürmək mendier vi

1 сущ. 1. къекъвераг, идаз-адаз це лугьуз кьил хуьдай кас, тӀалабчи; // пер. гьар акур затӀ вичиз кӀан жедай, вил ацӀун тийир касдин гьакъинда; 2. пер. гзаф кесиб, са затӀни авачир кас.

1 dilenci