düşmək sözü azərbaycan dilində

1 f. 1. Öz ağırlığının təsiri ilə yerə enmək, yuxarıdan aşağıya enmək, tökülmək. Göydən üç alma düşdü… (nağılların sonu). Paraşütlə düşmə. Qayadan dərəyə iri daşlar düşürdü. – Bu zaman bir bomba düşür uzağa; Dalğa vurub onu sərir torpağa. M.Rahim. Qatır hürkdü. Kiminsə tərkindən xurcun düşdü. Mir Cəlal. // Yuxarıdan enib bir şeyin üzərində dayanmaq. Şəfqət bacısının gözlərindən axıb sifəti aşağı yuvarlanan yaş damcılarının birisi Xasayın üzünə düşdü. Ə.Vəliyev. // Oturduğu, durduğu, ya çıxdığı yerdən aşağıya enmək. Ağacdan düşmək. Pilləkəndən düşmək. Damdan düşmək. – [Salamov Baxşıya:] Daha bu vəzzariyyatı kimə oxuyursan? Düş aşağa, düş, danışma! C.Cabbarlı. // Dərin bir şeyin dibinə enmək. Dalğıc dənizin dibinə düşdü. Quyuya düşmək. 2. Heyvan və ya başqa bir minikdən yerə enmək. Atdan düşmək. Arabadan düşmək. Avtobusdan düşmək. – …Onlar şeylərini götürüb qatardan düşdülər. S.Rəhimov. Maşın adamlardan bir az aralı duranda Kələntər saymazyana düşüb yaxınlaşdı. M.İbrahimov. Fəhlələr qayıqdan düşüb buruğa qalxdılar. M.Hüseyn. 3. Ayaq üstə dayana bilməyərək yıxılmaq. Qadın özündən gedib yumşaq divanın üzərinə düşdü. M.S.Ordubadi. İstidə tərlədim; Soyuqda üşüdüm; Yürüdüm düşdüm; Qalxdım, yenə düşdüm. R.Rza. // məc. Yıxılmaq (bu mənada adətən tərkib halında işlənir). □ Ayağına düşmək (bax ayaq1). – Nəbini görən kəndli Nəbinin ayağına düşüb müsibəti söyləyir. “Qaçaq Nəbi”. Gül camalın görüb düşsün torpağa; Bülbülü götürüb əfğana gəlsin. Q.Zakir. Yetməz əlim, nə çarə düşəm xaki-payüvə; Bir-bir deyəm sənə ələmü dərdü möhnətim. S.Ə.Şirvani. // Sərilmək, uzanıb qalmaq, sərələnmək, uzanmaq. Sərvi-qəddin düşübdü xak üzrə… X.Natəvan. // Bu və ya başqa bir tərzdə yıxılmaq, yıxılıb qalmaq. Üz üstə düşmək. Böyrü üstə düşmək. – [Ağca xanım] üzü üstə döşəməyə düşüb hönkür-hönkür ağladı. Mir Cəlal. 4. Özünü bir şeyin üstünə salmaq, yıxmaq, yaxud bir şeyin üstünə əyilmək. Həcər Mehdinin cənazəsi üstünə düşüb, göz yaşlarını bahar buludu kimi axıdır. “Qaçaq Nəbi”. 5. Sallanmaq, tökülmək. Soltanüşşüəra … toplanıb dalına düşən qara zülflərinə, … bütün surət və simalarına tamaşa edirdi. M.S.Ordubadi. …Sona da indi dönüb bayaqkı yerində dayanmış, başından siyrilib çiyninə düşən ağ torunun ipək saçaqları ilə oynayırdı. Ə.Əbülhəsən. // Çox boş olduğu üçün yerində durmayıb aşağı sürüşmək, enmək, tökülmək. Paltar əynimdən düşür. Örpəyi başından düşdü. – Şirəli başını ovuşdurdu. Şalvarı düşürdü. M.Hüseyn. 6. Öz-özünə tökülmək, yerindən çıxıb (qopub) düşmək. Dişi düşmək. Dırnağı düşmək. Divarın bir kərpici düşdü. Stolun bir qıçı düşdü. – Dişi düşmüş boz öküz qoşulub cöngələrə. (Ata. sözü). 7. Bir yerə gələrək orada müvəqqəti yerləşmək, qalmaq, müsafir olmaq, qonaq olmaq. Türkiyədə harada düşmüşdün? Mehmanxanaya düşmək. Qonaqlar bizə düşmüşlər. – Onlar bu gün düşmüşlər çay üstə; Yırtıq alaçıqda gecələyirlər. A.Səhhət. Bir də pristav və naçalnik gələndə Əminin evinə düşərdilər. N.Nərimanov. “Pirçinar”ın yaxınlığında, qonşuların birisi ilə tanış bir kəndlinin evinə düşəcəkdik. S.Hüseyn. 8. Yağmaq. Bu il bu yerlərə heç yağış düşmədi. – Dağlara qar düşübdü; Üstündən tar düşübdü; Gedərəm, dayanmaram; Yadıma yar düşübdü. (Bayatı). Mərəndə təzəcə qar düşmüşdü. M.İbrahimov. // Qonmaq, çökmək, örtmək. Otların üzərinə şeh düşübdür. Bərk duman düşmüşdü, heç şey görünmürdü. 9. Yönələrək bir yerə, ya bir şeyin üzərinə yayılmaq, enmək, saçmaq, gəlmək. İşıq düşmək. Kölgə düşmək. Ağacların arasından ayın işığı düşür. – Əziz balalar! …İndi otağın havasında nə olacağını bilmək istəyirsinizsə, gün pəncərədən otağa düşəndə onun [şəfəqinə] diqqət ediniz. N.Nərimanov. Yenicə çırtlayan günəşin ilk şüaları onların üstünə düşmüşdü. Ə.Məmmədxanlı. Görün, bağa-eyvana sərin kölgə düşəndə; O qız yenə oxuyub şən mahnılar çalırmı? Ə.Cəmil. 10. Paylaşdırma, təyinat nəticəsində bu və ya başqa bir yerə təyin edilmək, göndərilmək. İnstitutu bitirmiş həkimlərin ikisi Qazaxıstana, üçü Orta Asiya Respublikalarına düşdü. – Sinifdə dərs briqadaları bölünəndə Rübabə Gəldiyevin briqadasına düşdü. Mir Cəlal. // Bir yerə daxil ola bilmək, yaxud özünü yetirə bilmək, özünü sala bilmək; iştirak edə bilmək, bir yerdə olmağa imkan tapa bilmək. Təntənəli iclasa düşə bilmədim. Yeni tamaşaya güclə düşdüm. O, bu il ali məktəbə düşə bilmədi. Müdirin qəbuluna düşdüm. 11. Təsadüfi, ya qeyri-təsadüfi bir şeyin içində olmaq, özünü bir şeyin içində görmək. Tora düşmək. Tələyə düşmək. Həbsə düşmək. – Bəndü zindani-qəmü möhnətdən olmuşdum xilas; Ah, kim düşdüm yenə, zülfü zənəxdanın görüb. Füzuli. Axırda Naməlsəm məhəlləsindən bir neçə adam qazamata düşdü. N.Nərimanov. Tələyə də bir zorba siçovul çoxdan düşüb gəbərmişdi. H.Sarabski. // Keçmək, çıxmaq, daxil olmaq. …Ayaqlarım yalın olduğuna görə, yolun kəsəkləri məni incitdi və mən də üst tərəfdə tapdanmamış bir cığıra düşdüm. A.Divanbəyoğlu. 12. Başlamaq, yetişmək, gəlib çatmaq. Soyuqlar düşdü. İstilər düşdü. Sərinlər düşdü. Qış düşdü. □ Axşam (qaranlıq) düşmək – hava qaralmaq, qaralmağa başlamaq. …Axşam düşdü, yerə qaranlıq çökdü. A.Divanbəyoğlu. Elə qaranlıq düşmüşdü ki, göz gözü görmürdü. Çomağı götürüb yerimdən sıçradım. A.Şaiq. Axşam qaranlığı düşəndə qoyunun sallanaraq çöldən qayıtması ürəyini açan unudulmaz bir mənzərə oldu. M.İbrahimov. 13. Baş vermək, başlamaq, qopmaq. Dava düşmək. Qarışıqlıq düşmək. Qaçhaqaç düşdü. Səs-küy düşmək. Çaxnaşma düşmək. – Bir neçə vaxt kəndə böyük nizamsızlıq düşmüşdü. N.Nərimanov. Uzun mübahisə və deyişmə düşdü. Mir Cəlal. Deyəsən, yenə gəlhagəl düşdü… S.Rəhman. Səmada, torpaqda düşür qırhaqır; Yerdən alov yağır, göydən od yağır. M.Rahim. // Baş verib yayılmaq. Azar düşmək. – Bir müsəlman kəndinə, müsəlman məhəlləsinə çiçək kimi müalicəsi asan bir uşaq naxoşluğu düşəndə yazıq uşaqlar bir-bir başlayırdılar qırılmağa. C.Məmmədquluzadə. [Üçüncü kəndli:] Bir üç il bundan irəli kəndə “xalyar” naxoşluğu düşmüş idi. Ə.Haqverdiyev. 14. Başlamaq, şüru etmək, girişmək, iqdam etmək. Pırpız Sona çəpik çalır, Molla Abbas düşür oynamağa. C.Məmmədquluzadə. 15. Bərqərar olmaq, meydana gəlmək, olmaq. Sakitlik düşmək. – [Əmi:] Ancaq bir az səbir lazımdır. İşlər hamısı düzələr, barışıq düşər. N.Nərimanov. 16. Çatmaq, yetişmək. Bir azdan [Rüstəm] dərənin içinə düşdü. S.Rəhimov. Mənim düşdüyüm stansiya balaca bir yer idi. İ.Əfəndiyev. Kəndə axşam düşdüm. S.Rəhman. 17. Dərəcəsi, şiddəti, səviyyəsi, miqdarı və s. azalmaq, əskilmək, zəifləmək, enmək. Suyun səviyyəsi yavaş-yavaş düşür. Havanın temperaturu çox düşmüşdür. // Gücü, qüvvəti azalmaq, üzülüb əldən düşmək, qüvvətini itirmək. // Seyrəkləşmək, zəifləmək. Ürəyinin fəaliyyəti düşmüşdür. Nəbzi düşmüşdür. // Təzyiqi azalmaq. Barometr düşür. Qan təzyiqi düşmüşdür. // Ucuzlaşmaq, aşağı enmək. Qiymətlər aşağı düşmüşdür. Birjada aksiyalar düşdü. // Öz qiymətini, əhəmiyyətini, dəyərini, etibarını itirmək, alçalmaq. Kollektivin nəzərindən düşmək. 18. İtirmək, qeyb etmək, məhrum olmaq. Hörmətdən düşmək. Gözəllikdən (təravətdən) düşmək. – Ey bürci-səltənət mahi-ənvəri; Düşməyəsən, görüm, ziyadən səni. Q.Zakir. Çöllərdəki yaşıl əkinlər lazımınca boy atmadan təravətdən düşürdü. S.Hüseyn. Onlar ilə tez-tez vuruşmasaq biz; Dava vərdişindən düşərik təmiz. H.K.Sanılı. // Bir hissin keçib getdiyini, yox olmasını bildirir. Həvəsdən düşmək. Könüldən düşmək. – Mən özüm də ziyafətə getmək həvəsindən düşmüşdüm. M.S.Ordubadi. // Məhrum olmaq, əlindən çıxmaq. [Müqim bəy] dünən pristavlıq rütbəsindən düşəndə dayana bilmirdi, bəs bu gün qəza rəisliyindən düşsə necə dayanacaqdı?! S.Rəhimov. 19. Yorğunluqdan, soyuqdan və s.-dən keyimək, üzülmək, tabsız olmaq, taqətini itirmək. Soyuqdan barmaqlarım düşdü. – [Mahmud:] Balta vurmaqdan qollarım düşdü, əllərim suluq-suluq qabar oldu. Ə.Haqverdiyev. 20. Təsadüf etmək, təsadüf olmaq, rast gəlmək, vaqe olmaq. Yolum düşdü, gəldim. Kitab düşdü, aldım. – Baba, bu gün bizim xanəmizdə nadir bir ittifaq düşdü. M.S.Ordubadi. [Aydəmir:] Mən bir işə min bir adam qarışdırmaq istəmirəm, işdi düşdü, vuruşduq. C.Cabbarlı. // Keçmək, təsadüf etmək. 21. Bəxtinə çıxmaq, payına çıxmaq, qisməti olmaq. Uduş 35 nömrəli biletə düşdü. Mükafat kimə düşdü? Püşk ataq, kimə düşərsə, o getsin. 22. Çatmaq, yetişmək, yaxud çatmalı, yetişməli olmaq. Adam başına neçə düşür? Hərəyə üç manat düşür. – Nurəddin öz-özünə deyir: – Demək ki, mən ölsəm, malım Gülpəriyə düşəsidir… Bu sadə fikri mən indiyə kimi niyə anlamamışam? S.S.Axundov. 23. Xeyri olmaq, xeyir vermək, faydası olmaq, köməyi olmaq, yaxşı təsir etmək, yaramaq. Bu dərman mənə düşmür. Dəniz havası xəstəyə yaxşı düşür. Oranın suyu bizə düşmədi. Orduda xidmət etmək ona düşdü. – Düşmədimi o ruh açan, canverici hava sənə? Ə.Nəzmi. // Xoşbəxtlik, rifah gətirmək, şükümlü olmaq. Oraya getmək mənə düşmədi. 24. Uyğun olmaq, uymaq, münasib olmaq, uyğun gəlmək, düz gəlmək, yaraşmaq. Açar qıfıla düşmür. // Tutmaq, yaraşmaq, uyuşmaq. [Mayanın] başında paltosunun rənginə düşən ipək yaylıq vardı. M.İbrahimov. 25. Sayılmaq, olmaq, münasib olmaq. Mənim deməyim pis düşər. Bu, heç yaxşı düşmədi. – Mənim ərizə verməyim yaxşı düşməz. Ə.Sadıq. 26. Aid olmaq, üzərində yük olmaq, yüklənmək, üzərində qalmaq. Üzərinə məsuliyyət düşmək. Bütün qayğı onun üzərinə düşmüşdür. İşin çətinliyi bizim üzərimizə düşəcəkdir. 27. Hər hansı bir vəziyyət, şərait və s. içərisində olmaq; uğramaq, düçar olmaq, giriftar olmaq. Bəlaya düşmək. Fəlakətə düşmək. Qaranlığa düşmək. Soyuğa düşmək. Küləyə düşmək. Xəstəliyə düşmək. – [Ələkbər:] …Hər kim bu arvadın üzünə baxsa, sill azarına düşər. N.Vəzirov. …Çıxılmaz bir uçuruma düşdüyünü anladıqca dərd [Səriyyənin] ürəyini sıxırdı. M.İbrahimov. □ Ayrı düşmək, aralı düşmək, uzaq düşmək – uzaqlaşmaq, bir-birini görməmək, əlaqəni itirmək. Taki səndən düşəli ayru, əya ruhirəvan; Gözümün yaşı mənim qətreyi-baran kimidir. Xətayi. Necə ağlamayım mən, ağlamazmı; Bir kəs ki yarından uzağa düşər? Q.Zakir. // Bir hal almaq, bir şəkil almaq. Çimənlərin bədənləri istidən mis rənginə düşmüşdü. 28. Avara-sərgərdan dolaşmaq, gəzmək (bu mənada adətən tərkib halında işlənir). Küçələrə düşmək. Çöllərə düşmək. – [Kərəm:] Oldum xərabati, düşdüm səhraya; Xərabat əhlinə yol nəyə lazım? “Əsli və Kərəm”. Səbr eyləmədi bu dərdü-dağə; Qatlanmadı, düşdü daşə-dağə. Füzuli. Bu bağda biz ol güli-rənadan usandıq; Divanə olub daməni-səhralara düşdük. S.Ə.Şirvani. 29. Bu və ya digər bir hissə qapılmaq, onun həvəsində olmaq, bir şeyin xəyalında olmaq. Niyyətə düşmək. Həvəsə düşmək. Eşqə düşmək (aşiq olmaq, vurulmaq). – [Kərəm:] Qürbət eldə məlul, məhzun qalmışam; Eşqinə düşəli Məcnun olmuşam. “Əsli və Kərəm”. Düşdü yenə dəli könül gözlərinin xəyalinə. Nəsimi. Nəbi nökərçiliyin “ləzzətini” gördüyü üçün rəncbərlik etmək fikrinə düşür. “Qaçaq Nəbi”. Neçə ildir ki, [Məhəmmədhəsən əmi] də ömrünün sonunda Kərbəla ziyarəti qəsdinə düşüb. M.İbrahimov. 30. Qabağınca, dalınca, ya yanınca getmək, qoşmaq. Qabağa düş, yol göstər. İrəli düşmək. Dalınca düşmək (izləmək, təqib etmək). Yanına düşmək (yanınca getmək). – [Rəsul:] Düş qabağımıza, bizi apargilən qəhvəxanaya. “Aşıq Qərib”. Pişxidmətbaşı və Xacə Mübarək düşdülər qabağa, bir-bir əndərun otaqlarını göstərməyə şüru etdilər. M.F.Axundzadə. [Fərhad] tez durub özünü bulvara salır, gah o qızın, gah bu qızın dalınca düşürdü. C.Cabbarlı. [Bəbir bəy:] Bəs [Qumru] məni qoyub, yamacın rəncbərinin dalınca niyə düşsün? Mir Cəlal. 31. Bir şey üçün hədəf olmaq (bu mənada adətən tərkib halında işlənir). Qız qayınqudanın, qayınatanın, baldızın, qayınananın hökmünə əsir olar, onların dedi-qodusuna düşərdi. H.Sarabski. 32. Keçmək. Bir əlimə düşəydi… – Biçarə insanlar bir seydi-məzlum və qafil deyillərmi ki, anadan olan gündən təbiət səyyadının çənginə düşür, bir də dünyanı tərk etməklə ondan xilas olurlar? C.Cabbarlı. 33. məc. Özünə fikir verməyərək, simaca və mənən acınacaqlı, düşkün bir hal almaq. Axır zamanlar o, çox düşmüşdür. // Cismən zəifləmək, arıqlamaq; qocalmaq. Atan necədir? Çox düşməyib ki? İ.Əfəndiyev. 34. Vaqe olmaq, yerləşmək. Kənd yolun sağ tərəfinə düşür. Düz baxanda klub sol tərəfə düşür. Arada bir dağ düşüb. – Hər il bu zaman yolun ətəklərinə qədər çadırlar, obalar düşərmiş. Mir Cəlal. 35. Əmələ gəlmək, düzəlmək, salınmaq. Meşədən cığır düşübdür. 36. Sataşmaq, dəymək, görmək. Gözü qarşıdakı adama düşəndə duruxdu. 37. Yayılmaq, eşidilmək. Kəndə küy düşdü. Belə şayiə düşüb ki… – Nağara-zurna səsi ensiz çayın kənarından ucalıb qalxan sıldırım qayaya düşüb … yatmışları da oyatmaq istəyirdi. Ə.Əbülhəsən. Şəhərə böyük bir səs düşdü. S.Rəhman. 38. Birinci dəfə yem yeməyə başlamaq. Quzu ota düşüb. 39. Düşdükcə şəklində – təsadüf etdikcə, rast gəldikcə. Bizə lazım olan şeyləri düşdükcə ondan-bundan və bir parasını pul ilə Quba meydanından aldıq. C.Məmmədquluzadə. 40. Düşəndə şəklində – vaxt, fürsət, imkan olanda, təsadüf gətirəndə, yeri gəldikcə, arabir, ara-sıra, bəzən, gah-gah. Düşəndə bir bizə də gəl. – Düşəndə gah-gah sərəfraz eylə; Saf unutma bu Zakiri, mürvətdi. Q.Zakir. Hər kağızın birinə məşədi iki qəpik, üç qəpik, ya düşəndə bir şahı alır. C.Məmmədquluzadə. [Dərviş:] Mən də düşəndə bir sizin yanınıza gəlib, keçmiş macəralardan nağıl edərəm. Ə.Haqverdiyev. [Nadir] Məstan bəyin küçəsindən keçməzdi və düşəndə Zeynəbi yalnız arabir kəndin kənarında və ya bulaq başında görərdi. B.Talıblı. 41. Düşsə şəklində – təsadüf etsə, rast gəlsə, imkan olsa. Düşsə, mənə də al. – [Əhməd] cığırla darılığa doğru gedir, rastına düşsə, Kürün o üzündən uçub dənlənməyə gələn qırqovullardan birini vurmaq istəyirdi. İ.Şıxlı. 42. Nə düşüb, nə düşüb ki şəklində – nə dəxli var, nə aidiyyəti var, nə münasibəti var, səbəb nədir (ki), nə səbəbə (görə), nə işinə gərək, dəxli yoxdur, aidiyyəti yoxdur. Sənə nə düşüb… Ona nə düşüb… – [Cəmil:] Axı mənə deyən gərək, sənə nə düşüb ki, naşükür adama yaxşılıq edirsən? M.Hüseyn. 43. Bir çox isimlərə qoşularaq, müxtəlif ifadələr düzəldilir: məs.: gözü düşmək (bax göz), ürəyi düşmək (bax ürək), əldən düşmək (bax əl), bərkə düşmək (bax bərk), əl-ayağa düşmək (bax əl-ayaq). ◊ Düşər-düşməzi olar – nəticəsi, aqibəti bəlli olmayan, yaxud şübhəli olan şey haqqında.

1 başlamaq — girişmək

2 enmək — tökülmək

3 yağmaq

4 yıxılmaq

5 sallanmaq — tökülmək

6 salmaq — yıxmaq

7 başlamaq — yetişmək

8 düşmək bax 1. yıxılmaq 1; 2. enmək

1 DÜŞMƏK – ÇIXMAQ Dünya nərdivandır, biri çıxır, biri düşür (Ata. sözü). DÜŞMƏK – QABARMAQ Yenicə çırtlayan günəşin ilk şüaları onların üstünə düşmüşdü (Ə.Məmmədxanlı); Hər dəfə nəfəs aldıqca sinəsi körük kimi qabarırdı (İ.Şıxlı). DÜŞMƏK – MİNMƏK Minirsən mən minəndə, düşürsən mən düşəndə (S.Rüstəm).

1 1. падать, пасть, упасть, выпадать, попасть; 2. снижаться, понижаться; 3. слазить, сходить, спускаться; 4. попадать; 5. случаться; 6. приходиться; 7. распространяться, разнестись (о заразных болезнях); 8. остановиться;

2 глаг. 1. падать, пасть, упасть: 1) переместиться сверху вниз под действием собственной тяжести. Ağacdan bir alma düşdü с дерева упало яблоко, kitab döşəməyə düşdü книга упала на пол 2) опускаться, опуститься вниз концом, одним краем; упасть (резким движением). Pərdə düşdü занавес упал; əli dizinin üstünə düşdü рука упала на колени; ağzıüstə (üzüüstə) düşmək (yıxılmaq) упасть ничком (лицом вниз) 3) быстро распространяться, распространиться где-л.; ложиться, лечь на кого-л., что-л. (о свете, тени и т.п.). Dağın kölgəsi dərəyə düşdü тень от горы упала в ущелье; günəşin şüaları otağa düşdü в комнату упали лучи солнца 4) приходиться, прийтись, совпасть. Bayram cüməyə düşür праздник падает на пятницу, toy bazar gününə düşür свадьба приходится на воскресный день 5) свисать, спадать, ниспадать (о волосах, одежде). Saçları çiyinlərinə düşür волосы падают на плечи 6) приходиться, выпадать на чью-л. долю; пасть, выпасть. Seçim sənin üzərinə düşür выбор падает на тебя, əsas yük mənim üzərimə düşür основная нагрузка падает на меня 7) распространяться на кого- л., касаться кого-л. Məsuliyyət qarşı tərəfin üzərinə düşür ответственность падает на противную сторону 8) уменьшаться (в силе, объеме и т.п.), ослабевать, понижаться. Təzyiq (aşağı) düşür давление падает, çayda suyun səviyyəsi (aşağı) düşür падает уровень воды в реке 9) уменьшаться в стоимости. Malların qiyməti (aşağı) düşür цены на товары падают 10) ухудшаться. İntizam (aşağı) düşür дисциплина падает 11) утрачивать прежнее уважение и т.п. Kollektivin gözündən düşmək падать в глазах коллектива 12) лингв. приходиться на что-л., иметься где-л. Vurğu birinci hecaya düşür ударение падает на первый слог 2. слезать, слезть: 1) цепляться, держась за что-л., спускаться вниз откуда-л., с чего-л. Ağacdan düşmək слезать с дерева, çarpayıdan düşmək слезать с кровати, atdan düşmək слезать с лошади 2) доехав до определенного места, выходить, сходить (о пассажирах). Avtobusdan düşmək слезать с автобуса 3) спускаться, спуститься, сходить, сойти куда-л. вниз. Qanova düşmək слезать в канаву 3. слазить. Zirzəmiyə düşmək слазить в подвал 4. попадать, попасть: 1) достигать какой-л. цели, бросая, направляя что-л. куда-л. Bomba körpünün üstünə düşdü бомба попала в мост 2) оказаться, очутиться где-л. Qürbətə düşmək попасть на чужбину, xəstəxanaya düşmək попасть в больницу, başqa aləmə düşmək попасть в другой мир, başqa şəhərə düşmək попасть в другой город 3) нечаянно наступить чем-л. куда-л. Ayağı suya düşmək попасть ногой в воду (в лужу) 4) оказываться, оказаться в каких-л. условиях, обстоятельствах. Yağışa düşmək попасть под дождь, həbsxanaya düşmək попасть в тюрьму, əsir düşmək попасть в плен 5) находить, найти, обнаружить то, что искал. İzinə düşmək попасть (напасть) на след 5. попадаться, попасться: 1) повстречаться, встретиться. Bizə yaxşı bələdçi düşmüşdü нам попался хороший проводник, pis qonşu düşmüşdü попался плохой сосед 2) оказываться, оказаться пойманным, схваченным, уличенным в чем-л. Təsadüfən düşmək случайно попасться, oğurluq üstündə düşmək попасться за кражу, tələyə düşmək попасться в капкан, tora düşmək попасть в чьи-л. сети 6. спадать: 1) не держаться на чём-л., падать (из-за большего, чем нужно, размера). Eynəyim düşür очки у меня спадают 2) падать вниз; спасть. Şalı çiynindən düşdü шаль у неё спала с плеч 7. выпадать, выпасть: 1) вываливаться, вывалиться откуда-л., из чего-л. Qayıqdan düşdü выпал из лодки, əlindən düşdü выпал из рук 2) выделяться, выделиться из атмосферы (об атмосферных осадках). Bu gecə şeh düşüb этой ночью выпала роса; qalın qar düşdü выпал обильный снег 3) приходиться, прийтись, доставаться, достаться на долю. Qismətinə ağır sınaq düşüb на его долю выпало тяжелое испытание, bəxtinə düşüb выпало счастье, payına düşüb выпало на долю, biletə böyük uduş düşdü на билет выпал большой выигрыш 4) совпасть, прийтись. Bayram şənbə gününə düşdü праздник выпал на субботу 5) вывалиться. Uşağın süd dişi düşdü у ребенка выпал молочный зуб 8. разг. сдать, слабеть, ослабнуть; худеть, похудеть. Xəstəliklə əlaqədar çox düşüb в связи с болезнью (он) сильно похудел (сдал) 9. снижаться, снизиться: 1) уменьшаться, уменьшиться; сокращаться, сократиться в количестве, степени и т.п. Qiyməti düşür nəyin снижается стоимость чего, temp düşüb темп снизился; istiliyi düşməyir температура не снижается 2) ухудшаться, ухудшиться; ослабляться, ослабиться. Mənimsəmə düşür (aşağı düşür) успеваемость снижается 10. наступать, наступить, начинаться, начаться, наставать, настать (о времени, действии, состоянии). Qış düşdü наступила зима, soyuqlar düşdü наступили холода, axşam düşdü наступил вечер (свечерело), sakitlik düşdü наступила тишина 11. останавливаться, остановиться где-л. Moskvada haraya düşmüsən? В Москве где (ты) остановился?, əmisigilə düşüb (он) остановился у дяди, mehmanxanaya düşmək остановиться в гостинице 12. случаться, случиться, происходить, произойти; возникать, возникнуть. Qarışıqlıq düşdü произошёл переполох, yanğın düşdü произошёл (возник) пожар, mübahisə düşdü произошёл (возник) спор 13. распространяться, распространиться: 1) передаваться от одного к другому (о болезнях). Xəstəlik düşüb распространилась болезнь, vəba düşüb распространилась холера 2) становиться, стать широко известным. Şayiə düşüb распространился слух 14. подходить, подойти (оказываться, оказаться годным, удобным, соответствующим кому-л., чему-л.). Havası düşür haranın kimə подходит климат кому, bu açar bu qıfıla düşür этот ключ подходит к этому замку, rənginə düşür kimin nə подходит по цвету что кому; ardınca düşmək, dalınca düşmək kimin преследовать кого, yanınca (yanına) düşmək kimin, nəyin сопровождать кого, что, идти рядом с кем, с чем, yorğun düşmək переутомляться, переутомиться, zəif düşmək ослабевать, ослабеть, yatağa düşmək слечь в постель, qabağa düşmək: 1. оказываться, оказаться впереди; 2. брать на себя какие-л. обязанности и выполнять их: qabağına düşmək kimin, nəyin идти впереди кого, чего ◊ abırdan düşmək терять, потерять человеческое достоинство, пристойный вид; abıra düşmək приобретать, приобрести человеческое достоинство, приличный вид; ağzına düşmək kimin пережёвывать без конца одно и то же; ağıza düşmək см. diləağıza düşmək; ağzından düşməmək kimin см. dilindən düşməmək; ağızdan-ağıza düşmək передаваться из уст в уста; ayaqdan düşmək сбиться с ног, падать с ног от усталости; ayaqyoluna düşmək страдать расстройством желудка; ayaqlarına (ayağına) düşmək kimin пасть, припасть к ногам чьим; ayağa düşmək валиться у ног; ayağı düşmək приносить, принести удачу (своим приходом куда-л., появлением где-л.); ayağının altına düşmək kimin см. ayağına düşmək; acığa düşmək идти наперекор, делать назло; başa düşmək понимать, понять; başına düşmək: 1. звучать в ушах (о звуке, голосе); 2. взбрести в голову; 3. сильно захотеть; beyninə düşmək kimin см. başına düşmək (во 2 знач.) 2. bədəninə lərzə düşüb трясется, весь дрожит; bərkə-boşa düşmək видать виды, бывать в переделках; bərkə düşmək оказаться в затруднительном положении; bir-birini başa düşməmək не понимать, не понять друг друга; bir-birinin dilini sözsüz başa düşmək понимать друг друга с полуслова; bir daş olub quyuya düşmək словно в воду кануть; boynuna düşmək лечь на плечи кого (об обязанностях, поручениях, ответственности и т.п.); kimin burnundan düşüb похож на кого, вылитый кто; весь в кого; qan düşüb произошло кровопролитие; qana düşmək проливать, пролить невинную кровь; qanı kimin üstünə düşmək нести ответственность за чью смерть; qapı-qapı düşmək ходить по дворам, собирать милостыню; qarın ağrısına düşmək испытывать, испытать тревогу; qac (gəc) düşmək kimlə быть на ножах с кем; qolları yanına düşdü руки опустились; dağa-daşa düşmək: 1. быть вынужденным скитаться; 2. идти к чему-л. окольным путём; dağlara düşmək (dərddən, qəmdən) бродить, скитаться (от горя); dalına düşmək: 1. kimin преследовать кого; 2. nəyin серьезно взяться за что; dara düşmək попасть в беду; daş düşsün! (başına) будь проклят!, будь неладен! daş kimi düşmək камнем упасть; dərinə düşmək осложняться, осложниться; əldən (taqətdən) düşmək валиться, свалиться с ног; dildən (dillərdən) düşməmək не сходить с языка; dilə düşmək, dilə-ağıza düşmək быть предметом разговоров, быть у всех на устах; dilindən düşməmək kimin не сходить с языка кого, чьего; dilinə düyün düşsün типун тебе на язык; dilinə düşmək kimin попадать, попасть на язык кому; dillərə düşmək приобретать, приобрести дурную славу; döşünə düşmək приходиться, прийтись по вкусу (по душе, по сердцу); elə bil başına daş düşür kimin кому становится плохо от чего-л.; elə bil göydən düşüb как будто с неба свалился; etibardan düşmək терять, потерять доверие; eşqinə düşmək nəyin гореть желанием сделать, приобрести что-л.; əl-ayaqdan düşmək см. əldən düşmək; əlayağa düşmək засуетиться, всполошиться; əl-ayağına düşmək см. ayağına düşmək; əldən-ayaqdan düşmək см. əldən düşmək; əldən-dildən düşmək см. əldən düşmək; əldən düşmək: 1. выбиться из сил, падать с ног; 2. стать негодным, истрепаться; ələ düşmək попадаться, попасться в руки кому-л., быть пойманным, схваченным кем-л.; əli aşağı düşmək начать испытывать материальную нужду; əlinə göydən düşmək неожиданно приобрести, встретить; əlimyandıya düşmək оказаться в затруднительном положении; əngələ düşmək попасть в переплет; zibilinə düşmək kimin пострадать из-за кого; iynə atsan yerə düşməz иголке негде упасть; işdən düşmək прийти в негодность, выйти из строя; işə düşmək: 1. вступить, войти в строй; 2. влипнуть в неприятное дело; işi dolaşığa düşüb kimin запуталось дело чье; işi düşmək kimə иметь дело, просьбу к кому, нуждаться в чьей помощи; yalı artıq düşmək зазнаваться, зазнаться, наглеть, обнаглеть; беситься с жиру; yaman günə düşmək очень плохо выглядеть, сильно похудеть; yaxşı düşməz будет неудобно, нехорошо получится; yerinə düşdü не в бровь, а в глаз; попало в точку; yolu düşdü haraya оказался по пути куда; yoluna düşmək входить, войти в колею; kefdən düşmək расстроиться; kələyə düşmək попасться в ловушку; könlünə düşmək запасть в душу кому-л.; kürkünə birə düşmək забеспокоиться; göbəyi düşmək см. ürək-göbəyi düşmək; gözdən düşmək: 1. впадать, впасть в немилость (в опалу); 2. опостылеть; gözü düşmək приглянуться, понравиться. Alıcının maşına gözü düşdü машина приглянулась покупателю; gözləri çuxura düşüb kimin глаза ввалились у кого; günü düşmək kimə враждовать с кем; dov düşdü начался переполох; markası düşmək терять, потерять былое значение (былой авторитет); medalı(-n) düşməz ничего плохого не случится; o günə bir daş düşəydi! будь проклят тот день!; oda düşmək попасть в неприятную историю; oduna düşmək kimin, nəyin пострадать из-за кого, из-за чего; oyuna düşmək попасть в переплёт; öz fitini başa düşmək догадываться, догадаться, что речь идёт о нём; pis yola düşmək: 1. сбиться с верного пути; 2. развратничать; rəngdən-rəngə düşmək волноваться, краснеть; ruhdan düşmək падать, пасть духом; saatına düşmək kimin прийтись кстати; söz düşdü kimdən, nədən зашёл разговор о ком, о чём; sözü yerə düşdü kimin не вняли просьбе чьей; suya düşmüş cücə kimi как мокрая курица; sümüyünə düşmək прийтись по душе (о плясовой музыке); sürüdən ayrı düşmək: 1. отбиться от своего стада; 2. отбиться от своих; tələyə (тора) düşmək попасть в ловушку; tərs damarına düşüb упрямится; təsadüf düşsə если представится случай; toruna düşmək kimin попадать, попасть в сети чьи; uşaqlığı yadına düşmək вспомнить своё детство; üzdən-gözdən düşmək см. abırdan düşmək; ürəyi düşdü сильно испугался(ась), душа ушла в пятки; ürəyinə düşmək пасть на сердце, на душу; ürəkqopmasına düşdü см. ürəyi düşdü; üstünə düşmək: 1. kimin наброситься, напасть на кого; 2. nəyin серьезно взяться за что; felinə düşmək kimin поддаваться, поддаться чьему внушению; fürsət düşəndə при удобном случае; xəncərinin qaşı düşməz kimin ничего не случится с кем; çək-çevirə düşmək попадать, попасть в переплет; cənginə düşmək kimin попасть в лапы чьи, кому, çətinə düşmək оказаться в затруднительном положении; çiynindən ağır yük düşdü тяжелая ноша свалилась с плеч; как гора с плеч; çörəkdən düşmək лишиться аппетита; candan düşmək спадать, спасть с тела; canına birə düşmək сильно забеспокоиться; canına qorxu düşmək испытывать сильную тревогу; nə düşüb ki, … какая причина, чтобы …

1 f. 1. (həm müst., həm də məc.) to fall*; to alight, to drop; arxası / dalı üstə ~ to fall* on one’s back; qatardan ~ to alight from the train, to get* off the train; Onun saçı alnına düşür Her / His hair falls across the forehead; İşıq gözümə düşür Light falls on my eyes; Məsuliyyət onların üzərinə düşür Responsibility falls on them; Vurğu ikinci hecaya düşür The accent / stress falls on the second syllable; Mayın biri istirahət gününə düşür The first of May falls on Sunday; Sizin payınıza on manat düşür 1) (verməlisiniz) You must pay ten manats 2) (alacaqsınız) You’ll get / have ten manats; ruhdan ~ to lose* courage / heart; ◊ əldən ~ to be* / to get* exhausted; məhkəməyə ~ to be* brought to trial; əsir ~ to be* taken prisoner; dərdə ~ to get* into trouble, to come* to grief; təşvişə ~ to become* panic-striken; yola ~ to set* off / out, to start, to leave*, to depart; Qatar saat beşdə yola düşür The train starts / leaves at 5 (o’clock); işi ~ to have* to do (with); bir kəsə işi ~ to have* to do with smb., to deal with smb., to have* dealings with smb.; gözdən ~ to fall* into disgrace, to get* / to become* disrespectful; ◊ gözü ~ to fall* in love (with); ◊ yalı artıq ~ to give* oneself airs; to think* no small beer of oneself idiom.; ◊ dillərə ~ to fall* into disrepute, to become* notorious; 2. to go* / to come* down; to descend; to get* off; 3. (gəmidən) to land; 4. (relsdən) to run* off (the rails); 5. (mehmanxanaya) to put* up at, to stop (at); ◊ bir kəsin oduna ~ to suffer for smb.; Mən sizin odunuza düşmüşəm I suffer for you

1 f. tomber vi (ê) ; arxası üstə ~ tomber vi (ê) sur le dos ; qatardan ~ descendre vi (ê) du train ◊ əldən ~ tomber vi (ê) de fatigue, n’avoir plus de jambes

1 гл. 1. аватун; göydən üç alma düşdü цавай пуд ич аватна (махарин эхир); ruhdan düşmək пер. руьгьдай аватун; hörmətdən düşmək гьуьрметдай аватун; // кьери хьун, зайиф хьун; агъуз хьун, тӀимил хьун (мес. вацӀун яд); // ужуз хьун, агъуз хьун (мес. къиметар); 2. эвичӀун (мес. гурарай, фуруз ва мс.); eşşəyə minmək bir ayıb, eşşəkdən düşmək iki ayıb. Ata. sözü ламрал акьахун – са айиб, эвичlун – кьве айиб; 3. авахьун, аватун (мес. виняй агъуз къванер); 4. атун, чукӀун, атӀумун (мес. экв); 5. ярх хьун, акьалдун; яргъи хьун; üzü üstə düşmək ччинихъди ярх хьун (акьун); 6. акъатун; акъатна (алатна) аватун (мес. кек, сас); 7. къун (мес. марф); ацукьун (мес. чиг, жив); 8. гьатун (секинвал, ван ва мс.); yola düşmək рекье гьатун; izinə düşmək геле гьатун; 9. гьатун, аватун; həbsə düşmək къазаматда гьатун, къазаматдиз аватун; tora düşmək туруна гьатун; 10. са чкадиз гьахьиз хьун, физ хьун, агакьиз хьун, са чкада иштирак ийиз хьун (мес. ижласда); 11. алукьун; (атана) агакьун; авалун; soyuqlar düşdü къаяр алукьна; qış düşdü кьуьд алукьна; axşam düşmək ряден хьун (алукьун), нян хьун; 12. акъатун, гьатун; авалун, хьун (мес. дяве); чукӀун (мес. азар, ван); 13. гьахьун, эгечӀун, авалун (мес. кьуьлиз); 14. дуьшуьш хьун, туьш хьун, гьалтун; 15. гьалтун, агакьун; hərəyə beş manat düşür гьардал вад манат гьалтзава; 16. кутугун, кьун, туькӀуьн; хийир гун, хийир хьун, файда хьун, куьмек хьун, виже атун; 17. хьун; qırt düşmək кьуьртӀуь хьун (верч, къуш, къаз); 18. акатун; yağışa düşmək марфадик акатун; qabağa düş вилик акат; // кьун; xəstəliyə düşmək азар акатун, азарди кьун; 19. пер. кӀватун; усал хьун, зайиф хьун, яхун хьун, элчӀуьхун; кьуьзуь хьун; 20. акьун, акун (мес. вилиз гьим ятӀани); ** ayaqdan düşmək кил. ayaq; başa düşmək кил. baş; düşər-düşməzi olar кутугдай, кутуг тийирди жеда, низ хьайитӀани кутугдач (нетижа, эхир кьил малум тушир ва я шаклу тир затӀунин гьакъинда); əldən düşmək кил. əl; gözü düşmək кил. göz; işi düşmək кил. iş; nə düşüb, nə düşüb ki вуч ава, вуч талукьвал ава, себеб вуч я (хьи), вуч себебдалди, квез лазим я, талукьвал авач; söz düşmək кил. söz; ürəyi düşmək кил. ürək.

1 düşmek, inmek