dərd sözü azərbaycan dilində

dərd sözünün leksik mənası və izahı

• 1 is. [fars.] 1. Qəm, qüssə, kədər, ürək acısı, mənəvi əzab, əziyyət, iztirab. Dərdini dərd bilənə söylə. (Ata. sözü) …Mahnı adamın bütün dərdini unutdurur… M.Hüseyn. // Haqqında düşünmək lazım gələn, qayğıya səbəb olan şey; ürəyi incidən daxili sıxıntı; qayğı, qeyd. Elə dərd var ki, dəxi onun qabağında səbir, hövsələ mümkün deyil… C.Məmmədquluzadə. // Əndişə, fikir, qayğı. Axşamın qaranlığı çökdükcə [Telmanın] dərdi, kədəri artır, onu qayğı alırdı. S.Hüseyn. Kimsə gəlinin dərdindən agah ola bilmir. Çəmənzəminli. 2. Ağrı, bədən nasazlığı, xəstəlik, azar. Dərdi olan dərman arar. (Ata. sözü). [Əvvəlinci azarlı:] Ax! Ax! …Vallah, bilmirəm ki, bu nə dərddi ki, gəlib yapışıb yaxamdan. C.Məmmədquluzadə. // Məc. mənada. Zakirəm, sızlaram misli-əndəlib; Tapmayıb dərdimi, əl çəkdi təbib. Q.Zakir. 3. məc. Ürəkdəki sözlər, gizli arzular; sirr, fikir, düşüncə, məqsəd. Onun bircə dərdi var, o da mühəndis olmaq. 4. Qarğış mənasında (bəzən “canına” sözü ilə). – Sonra, Əsgər bəy, canına dərd buyururam. N.Vəzirov. [Zeynal:] Zəhər, boğma, dərd, azar!… C.Cabbarlı. ◊ Dərd almaq – bir şeyin fikri ilə, qayğısı ilə məşğul olmaq, bir şeyin iztirabını çəkmək. Hərçənd mən bir müəyyən söz demədim, çünki övrətimin dərdi məni elə almışdı ki, nə gələcəkdən və nə keçəcəkdən xəbərim var idi. C.Məmmədquluzadə. Dərd çəkmək – 1) acı bir hadisəni daim xatırlayaraq çox kədərlənmək, qəm-qüssə etmək, ruhi iztirab çəkmək. Yol kəsib haramılar; Dərd çəkir yaralılar. (Bayatı). [Dərviş:] Bir dərd çəkməkdən yarım dərd çəkmək yaxşıdır. Ə.Haqverdiyev. [Zərqələmin] …üzündəki kədər onun daxilən … bir dərd çəkdiyini bildirirdi. Ə.Sadıq; 2) bax dərdini çəkmək. Ağa dərviş! Deyirlər, el dərdi çəkənin gözlərinə qan damar, mənim sənə rəhmim gəlir. N.Vəzirov. Dərd eləmək (etmək) – 1) bax dərd çəkmək; 2) ürəyinə salmaq, bir şeyi özü üçün qayğı obyekti etmək. Dərd əhli – özü dərd çəkdiyi üçün başqasının dərdini bilən, onun dərdini başa düşən adam. Vidadi, xəstəyəm, günlər sanaram; Dərd əhliyəm, qəm hərfini qanaram. M.V.Vidadi. Eşqdə bidərdlər eylər təəccüb halıma; Yoxsa bu kişvərdə bir dərd əhli yoxdur, ey əcəb! S.Ə.Şirvani. Özün bir dərd əhli, bir qədir bilən; Danışıban deyən, oynayıb-gülən. Aşıq Pəri. Dərd gəlmək – bax dərd olmaq. Dərd götürmək – bax dərd almaq. Məni dərd götürdü. Mir Cəlal. Dərd olmaq – qayğı, fikir obyekti olmaq, hər zaman üzərində düşünülməsini tələb edən, həmişə narahat edən bir iş olmaq. …Hər şey Pəri nənəyə dərd olmuşdu. M.Hüseyn. Dərd vermək – dərdlənməsinə, kədərlənməsinə, mənəvi əzab və iztirab çəkməsinə səbəb olmaq. Gəlişin ruhuma dərd verir, aman! Məhəbbət dəmidir, bahar, ay bahar! S.Vurğun. Dərd yarıdır – bir şeyin lazım olduğundan daha az, arzu edildiyindən daha pis olduğunu göstərən ifadə. Vahid, heç olmasa, dərd yarıdır, aləmdə yenə; Bizə rəhm eyləsə mindən biri cananələrin. Ə.Vahid. Dərdə batmaq – bir şeyin fikri, qayğısı ilə məşğul olmaq, bir şeyi özünə dərd etmək. Bu gecə Kosa dünyanın dərdinə batdığı halda, … pişik kefə batmışdı. S.Rəhimov. Dərdə düşmək – 1) (bəzən “canı” sözü ilə) xəstələnmək, bir xəstəliyə tutulmaq; 2) bir şeyi özünə dərd etmək. Mən düşən dərdə düşsə; Mum olur, dağ da ərir. (Bayatı). Cahanda düşdünsə min qəmə, dərdə; Qaranlıq çəkmədi gözünə pərdə… S.Vurğun. Dərdə giriftar etmək, dərdə salmaq – dərdə düçar eləmək, dərdə salmaq, dərdlənməsinə səbəb olmaq. Oğlanı dərdə salan; Bir alagöz gəlindir. (Bayatı). Çəkərsən boynuna pərdə; Salarsan aşiqi dərdə. Q.Zakir. Nə sən fəraqə səbəb olmusan, nə mən bais; Bu dərdə saldı bizi ruzigar, ey dust! S.Ə.Şirvani. Dərd(in)ə qalmaq – birinin dərdini, fikrini çəkmək, birinin qeydinə qalmaq, haqqında düşünmək. Əsrlərdən bəri, illərdən bəri; Dərdinə qaldığım yerdir bu yerlər. M.Müşfiq. Dərdindən dəli (dəli-divanə) olmaq – bax dərdindən ölmək. Dərdindən ölmək – 1) itirmiş olduğu ən əziz bir şeyi daim düşünmək, xatırlamaq və dərin iztirab nəticəsində özünü tələf etmək; 2) məc. son dərəcə sevmək, dəlicəsinə sevmək. Şərbaf Qasıma, bəzzaz Ağa Qənbərə getmir; Dərdindən ölür, Molla Ələsgərə də getmir. Ə.Nəzmi; // Son dərəcə qeydinə qalmaq, fikrini çəkmək, qayğısını çəkmək, maraqlanmaq. Dərdinə dərman (çarə) eyləmək (etmək, olmaq) – birini düşmüş olduğu ağır vəziyyətdən, iztirabdan, qayğıdan, dərddən qurtarmaq üçün çarə tapmaq. A kişi … xəbərin yoxmu, dövlət dumasından da dərdlərimizə bir dərman olmadı, duma özü də dağıldı! N.Vəzirov. Çərkəz dostunun da həyəcan keçirəcəyini, bu xəbəri eşidən kimi əl-ayağa düşəcəyini və onun dərdinə şərik olacağını gözləyirdi. İ.Şıxlı. Dərdinə qalmaq – bax dərdinə yanmaq. Dərdinə şərik olmaq – birinin dərdini yüngülləşdirmək üçün ona təsəlli vermək, hüsn-təvəccöh göstərmək, onunla bərabər kədərlənmək. Çərkəz dostunun da həyəcan keçirəcəyini, bu xəbəri eşidən kimi əl-ayağa düşəcəyini və onun dərdinə şərik olacağını gözləyirdi. İ.Şıxlı. Dərdinə yanmaq – yazığı gəlmək, halına acımaq. Dərdini açmaq (açıb tökmək) – sirrini, ürəyindəkiləri açıb söyləmək. [Firidundan] savayı heç kəsə dərdimi açmaram. Ə.Haqverdiyev. [Zeynalın] keçən gün əli hər şeydən üzülüb öz dərdini Şərifzadəyə açıb söyləmişdi. S.Hüseyn. Kosa dərdini açmaq, məsləhət almaq üçün bir ürək sirdaşı axtarırdı. S.Rəhimov. Dərdini çəkmək – bir şeyin, yaxud başqasının fikrini, qayğısını çəkmək. [Sevinc:] Qaşqay, niyə belə kefsizsən? Yoxsa, dostunun dərdini çəkirsən? Z.Xəlil. Dərdini dağıtmaq – fikrini, zehnini məşğul edən bir qayğını, kədəri, qüssəni, qəmi özündən uzaqlaşdırmaq. [Cahandar ağa] … bütün günü hirsli-hirsli meşədə gəzmiş, dərdini dağıdıb, başını qatmaq üçün qabağına çıxan quşlara, vəhşi donuzlara güllə atmışdı. İ.Şıxlı. Dərdini təzələmək – yaddan çıxmış acı bir hadisəni yadına salaraq ruhi iztirab vermək, dərdləndirmək, kədərləndirmək.

  Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / dərd

dərd sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

• 1 sirr — fikir — düşüncə

  Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / dərd

• 2 qəm — qüssə — kədər — iztirab

  Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / dərd

• 3 dərd bax 1. xəstəlik; 2. qəm

  Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / dərd

dərd sözünün antonimləri (əks mənalı sözlər)

• 1 DƏRD – SEVİNC Dərd içində yaşadı; Yazdı sevinc nəğməsi (B.Vahabzadə).

  Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / dərd

dərd sözünün rus dilinə tərcüməsi

• 1 горе, скорбь, кручина

  Azərbaycanca-rusca lüğət / dərd

• 2 сущ. 1. горе (душевное страдание, глубокая скорбь, кручина). Ağır dərd тяжёлое горе, böyük dərd большое горе, dözülməz dərd невыносимое горе, tükənməz dərd неистощимое горе, xalq (ел) dərdi народное горе, insan dərdi людское горе, özgə dərdi чужое горе, öz dərdi своё горе 2. разг. болезнь, недуг, боль. Dərdinə dərman tapmaq найти средство от недуга, dərdin davası средство от болезни, средство исцеления от недуга; hər dərdin davası лекарство от всех недугов, dərdə düşmək заболеть тяжёлой болезнью, dərdin ələmətləri признаки болезни; dərdini açmaq kimə открыть, выложить кому своё горе, рассказать о своём горе; dərdinə biganə olmaq kimin быть равнодушным к чьему горю; dərdini bölmək kimlə поделиться горем, делить с кем-л. своё горе; dərdini unutmaq забыть своё горе; dərdini unutdurmaq kimə утешить кого, помочь кому забыть горе; dərd üstündən dərd беда к беде; dərdini ürəyinə salmaq: 1. отдаться своему горю; 2. молча переживать своё горе; dərdini ürəyində gizlətmək скрывать своё горе; dərdini öyrənmək kimin узнать причину чьего горя; dərd öldürür kimi горе убивает кого; öz dərdinə qalmaq думать о себе; думать о собственном благополучии; öz dərdim az idi, səninki də bir yandan мало было своего горя, прибавилось и твоё; dərdini papiros tüstüsünə qatmaq глушить горе папиросным дымом; dərdini sağaltmaq kimin излечить рану чью; dərd oldu nə, kim kimə что стало (к то стал) горем для кого; daha dərdim olmazdı, əgər … не было бы у меня горя, если …; dərddən ölmək умереть от горя, умереть от тоски; dərdindən ölmək: 1. kimin сильно любить, желать кого; 2. nəyin сильно желать чего; daha ölsəm də, dərdim yoxdur теперь можно спокойно умереть; dərdinə yanan yoxdur kimin никто не сочувствует кому; dərdinə yanmaq kimin сочувствовать кому, dərd yarıdır это ёще полбеды; kimə deyim dərdimi некому рассказать о своём горе; dərdə giriftar olmaq попасть в беду; dərdə salmaq kimi причинить горе кому; dərd görməyəsən чтобы ты никогда не знал горя! (пожелание); dərdi yaddan çıxdı kimin горе забылось чьё; kimin dərdini dinləmək выслушать чьё горе; dərdini demək изливать своё горе; dərdini təzələmək бередить чьи раны; dərddən ərimək таять от горя; dərdinə əlac tapmaq kimin помочь кому найти исцеление; dərd əhli друзья по несчастью; dərdin nədir? что мучает тебя? dərdini dağıtmaq kimin утешать, утешить кого, развеять чьё горе; dərdə düşmək хлебнуть, хватать горя, попасть в беду; dərdindən dəli olmaq kimin сходить, сойти с ума по к ом; dərd vermək kimə причинять, причинить горе кому, dərddən əyilmək согнуться от горя; min dərdə dözmək выдержать много горя, выстоять в горе; dərd bilmək хлебнуть горя; знать, что такое горе; bu da bir dərd не было печали …, dərd var, dərd var горе горю рознь; ürəyi dərdlə doludur сердце переполнено горем; dərdinə çarə qılmaq kimin помочь чьему горю; dərdinə şərik olmaq kimin делить, разделять чьё горе; sənin dərdin olmasaydı … если бы не ты …, если бы не думы, мысли о тебе, то …; dərdinə təsəlli tapmaq найти утешение своему горю; dərdini yüngülləşdirmək kimin облегчить горе кому; 3. заботы, хлопоты, тягость, душевное беспокойство; dərd götürdü kimi охватила тревога кого; öz dərdim o qədərdir ki, … у меня столько своих забот, что …; sənin nə dərdinə какая твоя забота, sənin dərdin deyil (dərdinə qalmayıb) это не твоя забота; dərdinə qalmaq kimin, nəyin проявлять, проявить заботу о ком, о чём; dərdini çəkmək kimin, nəyin переживать за кого, за что; dərd burasındadır ki, … беда в том, что …; canına dərd(-dir)! чтобы ты сдох! (проклятие); dərdin alım!, dərdin ürəyimə! 1) чтобы твоё горе стало моим, чтобы твой недуг стал моим! 2) употр. в знач.: дорогой, милый; dərdim ürəyinə kimin чтобы горе моё постигло и тебя

  Azərbaycanca-rusca lüğət / dərd

dərd sözünün inglis dilinə tərcüməsi

• 1 i. grief, sorrow, distress; ~ çəkmək to grieve (for), to sorrow (for); ~ əlindən dəli olmaq to be* distraught with grief; ~ə düşmək 1) to get* into trouble, to come* to grief; 2) to fall* ill, to have* serious / painful illness; ~ə salmaq to give* trouble, to give* smb. pain; bir kəsin ~inə qalmaq / ~ini çəkmək 1) to think* about / of smb., to be* anxious / worried about s.o.; 2) to take* care of smb.; ~ə şərik olmaq to share one’s grief / sorrow; ~ini açmaq to make* a clean breast of one’s grief, to tell* smb. about / of one’s grief / sorrow; ~ini təzələmək to reopen old sores; Dərd budur ki, ... The trouble is that ...

  Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / dərd

dərd sözünün fransız dilinə tərcüməsi

• 1 is. chagrin m, peine f ; malaise m, souffrance f, angoisse f ; ~ çəkmək affliger (s’)

  Azərbaycanca-fransızca lüğət / dərd

dərd sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

• 1 [fars.] сущ. дерт (1. гъам, гъусса, рикӀин тӀал, руьгьдин азаб, азият; // фикир; къайгъу; 2. тӀал, азар; 3. пер. рикӀе авай гафар, чинебан мурадар, кӀани затӀ; сир, фикир, фагьум, макьсад; qara qızın dərdi var. Ata. sözü чlулав рушахъ дерт ава; 4. пер. къаргъишун манада: азар, дерт); ** dərd almaq дердини кьун, са куьнин фикир, къайгъу, азаб чӀугун; dərd çəkmək дерт чӀугун а) гзаф гъамлу хьун, гъам чӀугун, руьгьдин азаб чӀугун (са пис кар рикӀел хквез); б) кил. dərdini çəkmək; dərd eləmək (etmək) а) кил. dərd çəkmək; б) дерт авун (жуваз), рикӀив кьун; dərd əhli дерт эгьли (вичиз дерт авайвиляй масадан дердиникай хабар кьадай кас); dərd gəlmək кил. dərd olmaq; dərd götürmək кил. dərd almaq; dərd olmaq дерт хьун, гьамиша фикир (къайгъу) чӀугвадай, нарагьат ийидай са кар хьун; dərd vermək дерт гун, дертлу (гъамлу) хьуниз, руьгьдин азаб чӀугуниз себеб хьун; dərdə batmaq дердини кьун, са затӀунин фикир, къайгъудалди машгъул хьун, са затӀ вичиз (жуваз) дерт авун; dərdə düşmək а) азар акатун, азарлу хьун; б) дердиник акатун, са затӀ жуваз (вичиз) дерт авун; dərdə giriftar etmək, dərdə salmaq дерт гун, дердина ттун, дертлу авун, дертлу хьуниз себеб хьун; dərd(in)ə qalmaq дердина амукьун, садан дерт (фикир) чӀугун, садан къайгъуда амукьун; dərdindən dəli (dəli-divanə) olmaq кил. dərdindən ölmək; dərdindən ölmək а) дердинай кьин, вичи-вич телеф авун; б) пер. дердинай ккун, дердинай дили-дивана хьун, гзаф кӀан хьун; dərdinə dərman (çarə) eyləmək (etmək, olmaq) (садан) дердиниз дарман (чара) авун (хьун); dərdinə qalmaq кил. dərdinə yanmaq; dərdinə şərik olmaq дердериз шерик хьун, садан дерт кьезиларун патал адаз рикӀ-дуркӀун гун, адахъ галаз санал гъамлу хьун; dərdinə yanmaq (садахъ) ччан ккун, тӀува атун, язух атун; dərdini açmaq (açıb tökmək) дердер ахъаюн, дерт-гьал авун, рикӀе авай гафар (сирер) ахъайна лугьун; dərdini çəkmək (садан) дерт чӀугун, са затӀунин ва я са касдин фикир (къайгъу) чӀугун; dərdini dağıtmaq дерт аладарун, жуваз азаб гузвай са фикир (къайгъу, гъам) жувавай яргъазун; dərdini təzələmək дердер цӀийи (таза) хъувун, рикӀел аламачир са пис кар рикӀел хкана руьгьдин азаб гун, дертлу авун, гъамлу авун, сугъуларун.

  Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / dərd

dərd sözünün türk dilinə tərcüməsi

• 1 çile, dert, ukde

  Azərbaycanca-türkcə lüğət / dərd

dərd sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində