Heliotrop (mineral)
Heliotrop (qanlı daş) — rast gəlmə tezliyi şkalası: nadir.
== Haqqında ==
Heliotrop xalsedonun yaşıl fonda «qan damcısı»nı xatırladan parlaq-qırmızı püruzları olan tünd-yaşıl, mavi-yaşıl növ müxtəlifliyidir. Bəzən sarı rəngli ləkələr müşahidə olunur. Adətən püruzlar heliotropun yaşıl kütləsində qeyri-bərabər paylanır. Onların paylanma xarakterindən və ölçülərindən asılı olaraq yaranan rəsmlərə görə heliotropun xırda- və irirəsmli və zonal növ müxtəliflikləri ayrılır. Heliotrop adətən qeyri-şəffaf, nazik qırıntılarda yarımşəffaf, bəzən işıqkeçirən olur. Badamcıq, jeoda, damarcıq, qeyri-düzgün formalı xırda yığınlarına, əsas etibarilə, effuziv süxurlarda rast gəlinir. Onun əmələ gəlməsi əsasən hidrotermal proseslərlə bağlıdır. Onu əqiq, seladonit, kalsit, xlorit, maqnetit, hematit və b. müşayiət edir.
Heliotropin
Heliotropin (3,4-metilendioksibenzaldehid, piperonal)- heliotrop güllərinin iyini verən rəngsiz kristal maddədir;
== Fiziki xassələri ==
Etanolda həll olur, qliserində həll olmur, suda həll olması 0,2%, su buxarı ilə asanlıqla qovulur. Vanil yonqarlarının, heliotrop və yasəmən çiçəklərinin və bəzi efir yağlarının tərkibində vardır.
== Kimyəvi xassələri ==
Suyun, işığın, havanın uzunmüddətli təsirindən parçalanır.
== Alınması ==
Sənayedə H.-ı safrolu (I) qələvi iştirakında izomerləşdirərək, alınmış izosafrolu xrom qarışığı və ya ozonla oksidləşdirməklə alırlar.
== Tətbiqi ==
Heliotropin və onun asetalları ətriyyatda və yeyinti sənayesində ətirli maddələr kimi istifadə olunur.
== Mənbə ==
Химическая энциклопедия, М., Изд. “Советская энциклопедия”, 1988, т. 1, с. 1004.
