hüququnun sözü azərbaycan dilində

Müəllif hüquqlarının pozulması müəllif hüququ təsdiqlənmiş hər hansı bir mülkiyyətdən hüquq sahibinin icazəsi olmadan müəllif hüququ təsdiqlənmiş mülkiyyətin və ya işin təkrar istehsal, dəyişiklik edilmə kimi xüsusi haqlarını pozmaqla istifadəsini nəzərdə tutur. Elektronik və audio-visual məhsulların icazəsiz təkrar istehsalı və yayılmasının ümumi adı piratlıq olaraq qəbul olunmuşdur(bu ifadənin tarixi ilk dəfə Daniel Defoenin 1703-cü ildə True-born Englishman əsərində "Bu Piratlar tərəfindən təkrarən çap olunurdu"cümləsini işlətməsilə başlanmışdır). Bu mənada qayda pozuntularınının "piratlıq"olaraq adlandırılması müəllif hüququnun yaranmasından bir qədər daha əvvəl baş vermişdir. Belə ki,1709-cu ildə yaranan və müəllif hüququyla bağlı ilk sayılan "Statue of Anne" fərmanına qədər 1557-ci ildə Stationer’s Company of London şirkətinin Kral Lisenziyası alması nəşriyyat sahəsində bu şirkətə inhisar imkani yaratmışdı. 1603-cü ildə bu lisenziyadan kənardakı bütün fəaliyyətlər piratlıq olaraq tanınırdı. Bu anlayışın istifadəsinin hüquqi bazasının yaranma tarixi elə həmin dövrlərə dayanır və günümüzə qədər daimi olaraq istifadə olunmaqdadır. Bir çox tənqidçilər bu tərz fəaliyyətlərin "piratlıq"adlandırılmasının aşağılayıcı oldugunu və haqsız olaraq onun bir çox daha ağır və pis əməllərlə bir tutulmasına qarşı olsalar da məhkəmələrdə müəllif hüquqlarının pozulması və "piratlıq"bir birini əvəz edə biləcək terminlər kimi işlədilir. Əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması tək Azərbaycan üçün deyil, bütün dünya ölkələri üçün prioritet istiqamətlərdən biridir. Hazırda piratlıq bütün dünya üzrə silah alveri və narkomaniyadan sonra üçüncü yerdə durur. Piratlıqdan gələn gəlir beynəlxalq illik ticarətin 200 milyard ABŞ dollarını təşkil edir.

Qadınların seçki hüququ qadınların seçkilərdə səs vermək hüququdur . 19-cu əsrin ortalarından başlayaraq, qadınların geniş əsaslı iqtisadi və siyasi bərabərlik və sosial islahatlar üçün gördüyü işlərdən başqa, qadınlar səsvermə hüququ vermək üçün səsvermə qanunlarını dəyişdirməyə çalışdılar. Bu məqsədə çatmaq üçün səyləri əlaqələndirmək üçün milli və beynəlxalq təşkilatlar, xüsusən də Beynəlxalq Qadın Seçki Alyansı (1904-cü ildə Berlində , Almaniyada yaradılmışdır), həmçinin qadınlar üçün bərabər vətəndaş hüquqları üçün yaradılmışdır. Son əsrlərdə qadınlara seçmə qaydada səsvermə hüququ verildiyi, sonra isə onlardan məhrum edildiyi bir çox hallar baş verdi. Qadınlara seçki hüququnun verilməsi və qorunub saxlanılması üzrə dünyada ilk yer 1776-cı ildə Nyu-Cersi oldu (baxmayaraq ki, 1807-ci ildə bu, yalnız ağdərili kişilərin səs verə bilməsi üçün geri qaytarıldı).Qadınlara davamlı olaraq səs verməyə icazə verən ilk əyalət 1838-ci ildə Pitkern adaları , ilk suveren ölkə isə 1913-cü ildə Norveç oldu, çünki 1840-cı ildə ilk növbədə ümumi seçki hüququna malik olan Havay Krallığı bunu 1852-ci ildə ləğv etdi və sonradan ona ilhaq edildi. 1898-ci ildə ABŞ . 1869-cu ildən sonrakı illərdə Britaniya və Rusiya imperiyalarının nəzarətində olan bir sıra əyalətlər qadınlara seçki hüququ verdi və onlardan bəziləri sonradan Yeni Zelandiya , Avstraliya və Finlandiya kimi suveren dövlətlərə çevrildi.. Mülk sahibi olan qadınlar 1881-ci ildə İnsan adasında səsvermə hüququ qazandılar və 1893-cü ildə o vaxtkı özünü idarə edən Britaniya koloniyası olan Yeni Zelandiyada qadınlara səsvermə hüququ verildi. Avstraliyada 1894–1911-ci illərdə (federal olaraq 1902-ci ildə) qeyri — aborigen qadınlar tədricən səsvermə hüququ qazandılar. Müstəqillikdən əvvəl Rusiya Böyük Finlandiya Hersoqluğunda qadınlar 1906-cı ildə həm səsvermə, həm də namizəd kimi iştirak etmək hüququ ilə irqi bərabər seçki hüququ qazanan ilk insanlar idi.

Türkiyədə qadınlara seçki hüququnun verilməsi 1930-cu illərdə Türkiyədə qadınların siyasi hüquqlarını qazanması üçün zəruri olan qanunların qəbul edilməsini əhatə edir. Qadınların siyasi həyatda seçmək və seçilmək hüququnu əldə etməsi Atatürkün ictimai həyatda həyata keçirdiyi islahatlardan biri idi. 1930-cu ildən etibarən qəbul edilən bir sıra qanunla Türkiyədəki qadınlara əvvəlcə bələdiyyə seçkilərində iştirak etmək, daha sonra kəndlərdə muxtar olmaq və ağsaqqallar məclislərinə seçilmək hüququ verilmişdir. Onların millət vəkili (TBMM-nin deputatı) seçmək və seçilmək hüquqları isə 1934-cü il dekabrın 5-də Konstitusiyaya və Seçki Qanununa edilən dəyişikliklə tanınıb. Qadınların bəələdiyyə seçkilərində seçmək və seçilmək hüququ 1930-cu il aprelin 3-də Bələdiyyə Məcəlləsinin qəbulu ilə tanınmışdır. Qadınlar bu hüquqlarından ilk dəfə 1930-cu il bələdiyyə seçkilərində istifadə ediblər. Seçkilər sentyabrın əvvəlindən oktyabrın 20-dək davam edib. Seçkilər nəticəsində səhər məclislərinə daxil ola bilən qadınlar arasında Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHF) İzmir seçkilərindəki iki qadın namizədi Hasanə Nalan və Benal Nevzat, İstanbul seçkilərindəki namizədlərindən isə Rana Sani Yavər (Eminönü), Şeniyə İsmail xanım (Beykoz), Ayşe Rəmzi xanım (Bəyoğlu), Nakiye (Beyoğlu) və Lətifə Bəkir (Beyoğlu) olmuşdur. Bu seçkilərdə Sədiyə Xanım Artvin ilinin Yusufeli ilçəsinə bağlı Kılıçkaya bəldəsinə bələdiyyə sədri seçilərək “Türkiyənin ilk qadın bəldə bələdiyyə sədri” olub və iki il bu vəzifəni icra edib. Türkiyənin ilk qadın il bələdiyyə sədri isə coxpartiyalı siyasi həyata keçiddən seçilmişdir: 3 sentyabr 1950-ci ildə keçirilən bələdiyyə seçkilərində 27 üzvü olan Mersin Bələdiyyə Məclisinə seçilən Müfidə İlhan ilk qadın il bələdiyyə başçısı olub.