ideolo sözü azərbaycan dilində

Kommunizm (lat. commūnis — ümumi) — İstehsal vasitələri üzərində ictimai mülkiyyətə əsaslanan iqtisadi ideologiya. Dar mənada həmin formasiyanın sosializmə nisbətən daha yüksək inkişaf pilləsi. Marksizmə görə, sosialist inqilabı inkişaf etmiş kapitalist ölkələrində, özü də dünyada eyni vaxtda baş verməlidir. Lenin isə kəşf etdi ki, imperializm kapitalizmin xüsusi formasıdır. İmperializm dövründə sosialist inqilabı iqtisadi cəhətdən geri qalmış tək bir ölkədə də qalib gələ bilər. Və həmçinin Kommunizmin yeni yaranmış və əvvəlki ideologiyalardan fərqli olan konsepsiyası da var: Azad Kommunizm == Kommunizmin yaranması == Kommunizmin yaranmasını başa düşmək üçün mütləq 18 və 19-cu əsr Avropa mədəniyyətinə nəzər salmaq lazımdır. B.e.-nın 2-ci əsrindən etibarən Avropa qitəsində xristianlıq dini mərhələ-mərhələ qəbul olunmuş və bu xristianlıq mədəniyyəti "Maariflənmə dövrü" adlanan dövrə qədər davam etmişdir.

Anarxizm

X-XI əsrlərdə Bağdadda siyasi mübarizə — Xilafətin paytaxtı Bağdadda, ideoloji və məzhəb qarşıdurmalarında təzahür edən, sosial-iqtisadi səbəbləri olan üsyanlar. 991-ci ildə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Sultan Məlikşahın vəfatına qədər İslam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi isə bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991–1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən (da'va) istifadə etməli idi. 994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar əl-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı. O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədiri-Xum mərasimləri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına (Yaum əl-qar).

X-XI əsrlərdə Bağdadda siyasi mübarizə — Xilafətin paytaxtı Bağdadda, ideoloji və məzhəb qarşıdurmalarında təzahür edən, sosial-iqtisadi səbəbləri olan üsyanlar. 991-ci ildə xəlifə Əl-Qadirin taxta çıxmasından 1092-ci ildə Sultan Məlikşahın vəfatına qədər İslam tarixi, həm dini, eyni zamanda siyasi mənada "keçid tarixi" kimi səciyyələnə bilər. Xilafətin paytaxtında, davamını gur kütləvi toqquşmalarda və alimlərin mübahisələrində tapan çoxsaylı təlatümlər, adi həyat hadisələrindən daha artıq idi. İnkişafını izləməyə və anlamağa çalışanlar üçün, onlar nəinki sünnüliklə şiəliyin münasibətlərini, eləcə də hakimiyətin mənası aydınlaşdırar. Buveyhilərin 945-ci ildə Bağdada varmasından sünnülərlə şiələr arasında toqquşmalar çoxaldı, buveyhi əmirlərinin xəlifələr üzərindəki himayəsi isə bütövlükdə məhdud idi. Əl-Qadirin hakimiyətindən(991–1031) yeni an müəyyən olundu: sünnəni müdafiə etmək və xəlifənin hakimiyətini bərpa etmək. Bunun üçün əlbəttə ki Əl-Qadir, xəlifələrə həmişə kifayət etməyən maddi vəsaitlərdən deyil, çevik diplomatiyadan və missioner fəaliyətindən (da'va) istifadə etməli idi. 994-cü ildə ilk mədrəsə sayılan və şiəliyin müdafiəsi üçün nəzərdə tutulan Sabur bin Ərdəşirin (Dar əl-elm)inə qarşı, xəlifə əl-Hərbiyyə məhəlləsində xütbələrin də nəzərdə tutulduğu cümə məsçidi açdırdı. O biri yandan, ciddi xalq təlatümləri, bağdadlı şiələrin xüsusi canfəşanlıqla qeyd etdikləri Aşura və Qədiri-Xum mərasimləri ilə əlaqədar, 998-ci ildə alovlandı. Sünnülər buna qarşı iki tədbirə əl atdılar: Mus'eib bin Zubeyrin qəbrinin ziyarətinə, və Mağara günü bayramına (Yaum əl-qar).

İdeologiya — siyasət yaxud sosial təlim yaradan, hökumətin, siyasi partiyanın, sosial sinfin davranışlarına istiqamət verən siyasi, hüquqi, elmi, fəlsəfi, dini, əxlaqi, estetik düşüncələr toplusu. İdeologiyanın nəzəri hissəsində Marksist düşüncələr əhəmiyyətli yer tutur. Marks, Lenin, Gramsci, Lukacs, Frankfurt Məktəbi, Althusser kimi mütəfəkkirlərin bu mövzuda mühüm fikirləri olmuşdur. Bundan başqa, ideologiya nəzəriyyəsi ilə maraqlanan digər mütəffəkirlərin də marksizmlə qarşılıqlı (marksizmə qarşı və ya marksizm tərəfdarı) olaraq fikirlərini irəli sürmələri böyük maraq doğurmuşdur. ideologiya sözü fransızca idéologie (tələffüz: [ideoloʒiː]) (idée - fikir; düşüncə, ologie -elm) sözündən yaranmışdır. Idéologie sözü ilk dəfə Fransa inqilabı dövründə, Antoine Destutt de Tracy tərəfindən işlədilmişdir və ilk ictimai istifadəsi 1796-cı ilə aiddir. Din Siyasi ideologiyalar siyahısı Alman İdeolojisi, Karl Marx, Sol yayınları Kapital, Meta fetişizmi bölümü, Marx. İdeoloji ve Ütopya, K. Mannhein İdeoloji ve Devletin İdeolojik Araçları, Louis Althusser, İletişim yayınları. İdeoloji, Terry Eagleton, Ayrıntı yayınları. Eleştiri ve İdeoloji, Terry Eagleton, İletişim yayınları.

Böyük Şərq (türk. Büyük Doğu ) — Türkiyədən Nəcib Fazil Qısakürək tərəfindən irəli sürülən islamçı ideologiya. Nəcib Fazil əsərlərində Böyük Şərq ideologiyasının konturunu "islam anlayışının yenilənməsi" əsas tezisi ətrafında izah etmişdir. O, siyasi, mədəni, əxlaqi və fikri mülahizələrdən istifadə edərək "ideal islam dövləti"ni irəli sürmüşdür. "İdeal İslam dövləti" bu gün "Böyük Alilik dövləti" kimi tanınan İBDA-C konsepsiyası ilə təmsil olunur. İslamı əsas istinadlarının mərkəzinə qoyan Böyük Şərq ideologiyası Türkiyə Respublikasının birpartiyalılıq dövründə yetişən islamçı aydınların istifadə etdiyi modernist bir ideologiyaya çevrilmişdir. Nəcib Fazildən sonra Böyük Şərq ideologiyasını İBDA-C qurucusu və kürdəsilli məhkum edilmiş terrorçu Saleh Mirzəbəyoğlu daşımışdır. İBDA-C Türkiyəni devirmək və "Böyük Alilik dövləti"ni yaratmaq məqsədini daşıyır.

Kapital və ideologiya (fr. Capital et idéologie) — fransız iqtisadçısı Tomas Pikettinin bəşər sivilizasiyası tarixi kontekstində iqtisadi bərabərsizlik probleminə həsr olunmuş kitabı. 12 sentyabr 2019-cu ildə fransız dilində nəşr olunmuşdur. Kitab, 2013-cü ildə çap olunmuş “XXI əsrdə kapital” kitabının davamıdır. == Əsas məqamlar == === Bərabərsizliyin ideoloji hadisədsi === Bərabərsizlik iqtisadi və texnoloji deyil, ilk növbədə hər bir cəmiyyətin sosial ədalət və ədalətli iqtisadiyyat haqqında təsəvvürləri ilə, müxtəlif qrupların maddi deyil, intellektual qarşıdurması ilə bağlı olan ideoloji-siyasi hadisədir. Bu yanaşma bərabərsizliyin “təbii” əsaslarından bəhs edən mühafizəkar nəzəriyyələrdən fərqlənir: elita həmişə və hər yerdə bərabərsizliyi təbii və obyektiv proses kimi, mövcud sosial bərabərsizlikləri isə yoxsul vətəndaşların və bütövlükdə cəmiyyətin maraqları naminə yaradılmış struktur kimi təqdim edir. , bu cür strukturların dəyişdirilməsi dəhşətli fəlakətlərə səbəb olacaq. Lakin tarixi təcrübə əksini göstərir - keçmiş bərabərsizlikləri azaldan və dəyişdirən inqilabi və siyasi proseslər çox böyük uğurlar olub. Bəşəriyyətin tərəqqisi ideyasını reallığa çevirən ən dəyərli institutların əsasında məhz dəyişiklik dayanır: ümumi seçki hüququ, pulsuz və icbari təhsil, ümumi tibbi sığorta, mütərəqqi vergilər. Bu tendensiyanın gələcəkdə də davam edəcəyi gözlənilir.