* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | ••••••••••••••••••• | 1, 219.71 |
2003 | ••••••••••••••••• | 1, 131.84 |
2004 | •••••••••••••••••••• | 1, 336.06 |
2005 | ••••••••••••••••••• | 1, 228.11 |
2006 | •••••••••••••••••••• | 1, 332.96 |
2007 | •••••••••••••••••• | 1, 178.92 |
2008 | •••••••••••••••••• | 1, 186.91 |
2009 | •••••••••••••••••••• | 1, 352.82 |
2010 | •••••••••••••••••••• | 1, 332.55 |
2011 | ••••••••••••••••••• | 1, 237.20 |
2012 | •••••••••••••••••• | 1, 198.56 |
2013 | •••••••••••••••••••• | 1, 338.39 |
2014 | ••••••••••••••••••• | 1, 246.24 |
2015 | ••••••••••••••••• | 1, 084.00 |
2016 | ••••••••••••••••• | 1, 115.52 |
2017 | ••••••••••••••••• | 1, 098.28 |
2018 | ••••••••••••••••• | 1, 085.63 |
2019 | •••••••••••••••• | 1, 071.69 |
2020 | •••••••••••••••• | 1, 038.05 |
1 Bu sayla əlaqədar olan bir sıra mürəkkəb sözlərin birinci tərkib hissəsi; məs.: ikibaşlı, ikimotorlu, ikiotaqlı, ikiyerli.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / iki2 miqd. s. 1. Birdən sonra gələn ədəd – 2. İki dəfə iki. Dörddən iki çıxmaq. // Miqdarca iki bildirir. İki kitab. İki otaq. İki qardaş. İki yoldaş. – Söhbətin bu yerində çayçı Qurban iki stəkan limonlu çay gətirdi. H.Nəzərli. [Rəşid:] [Bəyim xala] cəmi-cümlətanı iki kərə mənim suallarıma bir qədər təfərrüatla cavab vermişdi. İ.Hüseynov. 2. dan. Bir neçə, çox az mənasında. İki sözü bir-birinə qoşa bilmir. İki kəlmə ilə başa salmaq. İki dəqiqə vaxtınızı alacağam. – [Qəhrəman:] İki dəqiqə keçməmiş … otaqdan əvvəlcə dəhşətli və sonra zarıltıya çevrilən bir səs eşitdim. H.Nəzərli. 3. Beşballı sistemdə şagirdin, tələbənin müvəffəqiyyətini göstərən nömrə; “pis”. 2 almaq. Heç 2-yə cavab verə bilmədi. ◊ İki ayağını bir başmağa təpmək – bax iki ayağını bir başmağa dirəmək (“ayaq1”da). [İbad:] Deyir, bəs dünən [Almaz] iki ayağını təpmişdi bir başmağa? C.Cabbarlı. İki bədəndə bir ürək – sevgililər haqqında. İki cüt bir tək – çox az. İkidə bir – yarı. İki daşın arasında – çox namünasib vaxtda, tələsik. İki gözü – ən əzizi, ən istəklisi. İki gözünü bir deşikdən çıxartmaq – bax gözünü çıxartmaq 1-ci mənada (“göz”də). [Gülsənəm:] [İmran] əgər görsə ki, biri camaata ziyan verir, onun iki gözünü bir deşikdən çıxarar. M.Hüseyn. İki güləşənin biri yıxılar məc. – çəkişən, vuruşan iki tərəfdən birinin məğlub olması mənasında. [Kim isə:] İki güləşənin biri yıxılacaq. M.Hüseyn. İki könül bir olmaq – birləşmək, sevişmək mənasında. Əzizim, dalda yeri; Yel tutmaz dalda yeri; İki könül bir olsa; Tez tapar dalda yeri. (Bayatı). İki yanına göz gəzdirmək – hər tərəfinə, ətrafına baxmaq. Xəlil iki yanına göz gəzdirdi. M.Hüseyn. İkidə-birdə – tez-tez. İkidənbirdən – heç (bir şeyin, hadisənin olmadığını bildirir). İkidən-birdən sizə gələnəm? – [Kərbəlayı:] Adə, ikidən-birdən qəzet alanam? M.Hüseyn. Heç ikidən-birdən gəlib deyibsənmi ki, Zərəfşan, Kərim dayının haqqında belə deyirlər, nə qayıraq?… İ.Hüseynov.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / iki1 Zənn etmək olar ki, bu söz əkə, yekə kəlmələri ilə eyni kökə malik olub. İki sayı birdən çox (yekə, böyük olduğu üçün bu cür adlanıb). Daha inandırıcı yozum belədir: türk dillərində “добовлять” əks etdirən ik feili olub. İki sözü “дабавленный” anlamını əks etdirir və dir-i qəlibi üzrə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / iki2 дву-, двух- (первая составная часть сложных слов). İkiavarlı, ikiağızlı и т.п.
Azərbaycanca-rusca lüğət / iki3 I числ. 1. два: 1) число, состоящее из двух единиц. İki dəfə iki dörd edir дважды два – четыре 2) количество в две единицы. İki oğlan два мальчика, iki kitab две книги, iki min две тысячи 3) название цифры 2 2. двое. İki qayçı двое ножниц, iki kişi двое мужчин, iki uşaq двое детей II сущ. двойка: 1. цифра 2. İki yazmaq написать двойку 2. название различных предметов, нумеруемых цифрой 2 (два) 3. отметка в пятибальной системе, означающая плохо. İki qoymaq поставить двойку ◊ iki addımlıqda в двух шагах; iki ayağını bir başmağa dirəmək упираться, упереться (упорно настаивать на чем-л., не соглашаться на что-л.). İki bölünmüş alma kimi как две капли воды; iki quşu (dovşanı) bir güllə ilə vurmaq одним выстрелом убить двух зайцев; iki damcı su kimi как две капли воды; iki daşın arasında в самый неудобный момент; iki dovşan dalınca qaçmaq гоняться за двумя зайцами; iki dünya bir olsa da никогда, ни при каких обстоятельствах, ни за что на свете; iki ev arasında qalmaq не знать куда приткнуться; iki eşşəyin arpasını bölə bilmir разбирается как свинья в апельсинах; iki yol ayrıcında qalmaq стоять (быть) на распутье; iki kəlməni (sözü) bir-birinə bağlaya bilməmək не уметь связать двух слов; iki könül bir olsa если любовь взаимна; iki göz gərək (lazımdır) ağlasın о состоянии, вызывающем сожаление, жалость, сострадание; iki kəlmə demək сказать пару слов; iki göz gərək tamaşa eləsin глаз не оторвешь от чего; iki gözdən bir tük çəkmək быть чрезвычайно проворным, ловким, умелым; iki gözü kimin самый, близкий, дорогой для кого человек; iki gözüm çıxsın, əgər … лопни мои глаза, если …; iki gözünü bir deşikdən çıxarmaq дать жару (задать баню, дать нагоняй) кому; iki məzhəbə qulluq eləmək (etmək) быть слугой двух господ; iki od arasında между двух огней, между молотом и наковальней; ikisi də bir bezin qırağıdır два сапога пара, одного поля ягода; iki siçan oynaya bilməz harada (об очень тесном месте); iki ürəyi, dörd böyrəyi var об исключительно смелом, бесстрашном, дерзновенном человеке; iki can bir qəlbdə душа в душу; iki cüt bir tək раз, два и обчелся; iki əli ilə qol çəkmək nəyə подписаться обеими руками под чем; iki tərəfə işləmək, iki cəbhəyə işləmək действовать на два фронта; iki şeyi bir-birinə qatmamaq не смешивать одно с другим
Azərbaycanca-rusca lüğət / iki1 I. i. (qiymət) poor, two; O, tarixdən iki aldı He / She got a poor for history; He / She got a two for history II. sy. two; ~ dəfə ~ two and two, twice two; İki dəfə iki dörd eylər Two and two is four, Twice two is (are) four
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / iki1 числ. 1. кьвед; iki dəfə iki кьведра кьвед; beşdən iki çıxmaq вадакай кьвед хкудун; 2. кьве; iki alma кьве ич; iki bacı кьве вах; 3. рах. кьве, са шумуд, гзаф тӀимил; 4. кьвед, “пис”; fizikadan 2 almaq физикадай 2 къачун; ** iki ayağını bir başmağa təpmək кил. ayaq (iki ayağını bir başmağa dirəmək); iki bədəndə bir ürək кьве танда са рикӀ, кӀанибурун гьакъинда; iki cüt bir tək кьве жуьтни са тек, гзаф тӀимил; ikidə bir кьведлай са пай, кьведай сад, зур пай; iki daşın arasında кьве къванцин арада, фад, тадиз; iki gözü кьве вил, лап кӀаниди, лап сейлиди; iki gözünü bir deşikdən çıxarmaq кьве вил са тӀеквендай акъудун, вил акъудун, буьркьуь авун; iki könül bir olmaq кьве рикӀ сад хьун, сад-садаз кӀан хьун, сад хьун; ikidə-birdə кьведлай сад, фад-фад; ikidən-birdən садра-кьведра, са-кьведра, гьич.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / iki