İnterfaks-Ukrayna sözü azərbaycan dilində

Ukrayna (ukr. Україна [ukrɑˈjinɑ]) — Şərqi Avropada dövlət. Parlament-prezident respublikasıdır. Şimaldan Belarus, qərbdən Polşa, Macarıstan, Slovakiya, Moldova və şərqdən Rusiyayla həmsərhəddir. Cənubdan Qara dənizə çıxır. == Əhali == 2010-cu il oktyabrın 1-də Ukraynanın əhalisi 45 822 214 nəfər idi. Ondan şəhər əhalisi — 31 444 122 nəfər və ya 68,6%, kənd əhalisi — 14 378 092 nəfər və ya 31,4% təşkil edir. 1 fevral 2013-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən Ukrayna əhalisi 45539.1 min nəfərdir. === Mədəniyyəti === Ukraynada idman sürətlə inkişaf edir, ən inkişaf etmiş növlərindən biri də futboldur. Milli komanda 2006-cı il dünya çempionatında dörddə bir finala qədər irəliləməyi bacarıb.

Donetsk (ukr. Донецьк, Doneck) — Ukraynanın şərqində yerləşən böyük sənaye və iş mərkəzi. Donetsk vilayətinin inzibati mərkəzidir. Donetsk şəhəri alçaq sıra dağlarından cənuba Donetsk kömür hövzəsinin mərkəzi hissəsində, çöl zonasında, Kalmius çayının yuxarılarında yerləşdirilmişdir və kiçik meşələrlə, təpələrlə, çaylarla və göllərlə mühasirəyə alınmışdır. == Əhalisi == Əhalinin sayına görə Donetsk Ukraynada beşinci yeri tutur. Şəhər əhalisinin sayı 1,7 milyon insandan yuxarı təşkil edir. Donetsk şəhərinin ümumi sahəsi — 385 km²-dir. O şimaldan cənuba 38 km, şərqdən qərbə isə 55 km uzanmışdır. Şəhər 9 inzibati əraziyə bölünmüşdür. Donetsk öz yaxınlığındakı şəhərlər ilə birlikdə Donetsk aqlomerasiyasının — Ukraynanın ən böyük sənaye mərkəzini təşkil edir.

Qərbi Ukrayna (ukr. Західна Україна) — Ukrayna tarixinin müxtəlif dövrlərində etnik Ukrayna ərazilərinin müəyyən bir hissəsini təyin edən qeyri-rəsmi termin. Əsas şəhərləri Lvov, Çernovtsı, Xotın, Lutsk, İvano-Frankovsk, Rivne, Ternopol, Ujqorod şəhərləridir. İkinci Dünya müharibəsinin başlanğıcında bütün ərazilər, seçki sonrası işğal altında olan Polşadan Sovet İttifaqına keçmək üçün ictimai razılıq əldə etmək məqsədi ilə təyin edilmiş və seçkilərdən sonra 22 oktyabr 1939-cu ildə Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasına daxil edilmişdir.

Ukrayna Dövləti (ukr. Українська Держава) və ya İkinci Getmanlıq (ukr. Другий Гетьманат) — 1918-ci ilin aprel-dekabr aylarında, Rusiya vətəndaş müharibəsi dövründə Almaniyanın protektoriyası altında Ukraynanın dövlət quruluşu formasının rəsmi adı. Yarı-monarxiyalı, diktatorlu getman rejimi 29 aprel 1918-ci il tarixində dövlət çevrilişi nəticəsində qurulmuşdur. Bəyan edilmiş Ukrayna Dövlətinin başçısı Pavel Skoropadski – dövlətin, ordunun və məhkəmənin ali rəhbəri idi. Skoropadski avstriyalı və alman işğalçı qüvvələr, böyük mülkədarlar, burjuaziya və getman ordusunda xidmət edən rus zabitlərə arxalanırdı. Getman Pavel Skoropadski Mərkəzi Şuranı və onun orqanlarını, respublikanı və Ukrayna Xalq Respublikası dövründə edilmiş islahatları ləğv etmişdir.Getman rejimi təsis olunandan bəri keçmiş Milli Şuranın bazasından olan partiyaların təzyiqinə məruz qalmışdı. İşğalçı qüvvələrin yerli xalqa davranışı və ərzaqları oğurlaması genişmiqyaslı kəndli üsyanlarına səbəb olurdu. == Hökumət == Ukrayna Dövlətinin hökuməti belə idi: == İnzibati bölgü == == Qeydlər == == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Akunov, V. Германский прихвостень, или Московский запроданец? (rus).

Ukrayna Kazakları (ukr. Українські Козаки) — Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus olmuş aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün Aero L-39 Albatros təlim təyyarələri istifadə olunurdu. == Tarixi == Komanda 1995-ci ildə yaradılmışdır. Komandanın ilk çıxışı 1997-ci il 24 avqustda Ukraynanın Müstəqillik Günü baş tutmalı idi. Bayrama bir aydan az vaxt qalmış, təlim uçuşu zamanı qəza baş verdi və 2 pilot həlak oldu. Baş vermiş faciəyə baxmayaraq 24 avqsutda uçuş baş tutdu. Daha sonra isə komanda ləğv olundu. Komandanın ləğvindən bir neçə il sonra isə Ukraynanın digər aerobatika komandası olan Ukrayna Şahinlərinin ləğv olunmasına səbəb olan qəza baş verdi.

Ukrayna Konstitusiyası (ukr. Конституція України)- Ukrayna Respublikasının əsas qanunu. == Ukrayna Konstitusiyasının tarixi == === Filip Orlik Konstitusiyası, 1710-cu il === Getman İvan Mazepanın ölümündən sonra 5 aprel, 1710-cu ildə yeni getman Filip Orliklə İvan Mazepaya sadiq kazaklar arasında getmanın hüquq və vəzifələrini müəyyən edən "Hərbi hüquq və azadlıqlar haqqında müqavilə" imzalandı. Bu sənəd Polşa kralı və şlyaxtalar arasında imzalanan Konstitusiya sənədinin bənzəri idi və tarixdə "Orlik Konstitusiyası" kimi tanınır. Sənəd köhnə ukrayna və latın dillərində tərtib edilmişdir. Sənədin latınca adı: lat. «Pacta et Constitutiones legum libertatumqe Exercitus Zaporoviensis». Bağlanmış "kontrakt və müqavilələr" Ukraynanın İsveçin himayəsini saxlamaq şərti ilə Rusiya və Reç Pospolitadan asılılığını ləğv etdi. Ukraynanın ərazisi 1649-cu il Zborov müqaviləsinə əsasən müəyyənləşdirildi. "Orlik Konstitusiyası" ilə əlaqədar abidələr qurulmuşdur: 9 aprel 2010-cu il, Bender qalası və "Dnestrətrafı" ərazisində.

Ukrainian Center — Ukraynanın Azərbaycan Respublikasındakı Fəxri Konsulluğunun nəzarəti altında və Ukraynanın Azərbaycan Respublikasındakı Səfirliyinin himayəsi altında ölkələrarası turizmin və iqtisadi potensialın artırılması məqsədilə yaradılmış qurumdur.. == Tarixi == Ukrayna Mərkəzi 17 oktyabr 2021-ci ildə Ukraynanın Azərbaycan Respublikasındakı Fəxri Konsulluğunun nəzarəti altında və Ukraynanın Azərbaycan Respublikasındakı Səfirliyinin himayəsi altında yaradılmışdır. == Məqsədi == Ukrayna Mərkəzi, turizm və turizm-kurort sahələrində əməkdaşlığın inkişafı da daxil olmaqla bir neçə vəzifəni bir anda həyata keçirəcək innovativ bir layihədir. Mərkəzin bazasında, Ukraynanın birinci xanımı Yelena Zelenskayanın himayəsi altında, qonaqpərvər Azərbaycanı ziyarət edən ukraynalı turistlər üçün audio bələdçilər sistemi tətbiq olunacaq. Məlumata görə, Mərkəzin ayrı bir istiqaməti Ukrayna və Azərbaycan ali təhsil müəssisələri arasında əlaqələrin genişləndirilməsi, habelə tələbə mübadiləsi və tədqiqatlara yönəlmiş, xüsusən informasiya texnologiyaları sahəsində proqramlar həyata keçirilir. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == В Баку открыли Украинский центр (фото) В центре Баку открылся Украинский центр, станет центром активности украинской диаспоры в Азербайджане, местом проведения мероприятий, направленных на развитие двусторонних отношений между странами.

Ukrayna Qəhrəmanı (ukr. Герой України) — Ukraynanın ən yüksək dövlət mükafatı, ali fərqlənmə nişanı. == Xarici keçidlər == Знаки отличия Президента Украины «Герой Украины» Звання «Герой України» (ukr.) Кавалеры Золотой Звезды.

Ukrayna (ukr. Україна [ukrɑˈjinɑ]) — Şərqi Avropada dövlət. Parlament-prezident respublikasıdır. Şimaldan Belarus, qərbdən Polşa, Macarıstan, Slovakiya, Moldova və şərqdən Rusiyayla həmsərhəddir. Cənubdan Qara dənizə çıxır. == Əhali == 2010-cu il oktyabrın 1-də Ukraynanın əhalisi 45 822 214 nəfər idi. Ondan şəhər əhalisi — 31 444 122 nəfər və ya 68,6%, kənd əhalisi — 14 378 092 nəfər və ya 31,4% təşkil edir. 1 fevral 2013-cü il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən Ukrayna əhalisi 45539.1 min nəfərdir. === Mədəniyyəti === Ukraynada idman sürətlə inkişaf edir, ən inkişaf etmiş növlərindən biri də futboldur. Milli komanda 2006-cı il dünya çempionatında dörddə bir finala qədər irəliləməyi bacarıb.

Reichskommissariat Ukraine və ya Ukrayna Reyxkomissarlığı — İkinci dünya müharibəsində Nasist Almaniyasının Sovet İttifaqına hücumundan sonra Alfred Rozenberqin rəhbəri olduğu Şərq Nazirliyinin (Almanca: Das Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete: RMfdbO) tabeliyində 1941-ci ilin iyun ayında işğal edilmiş Ukrayna SSR ərazisində yaradılmış olan inzibati ərazi vahididir.

Ukrayna SSR (ukr. Українська Радянська Соціалістична Республіка, УРСР) — Ukrayna Sovet Sosialist Respublikası. SSRİ-nin tərkibinə daxil olan 15 ittifaq ölkələrindən biri. == Ümumi məlumat == Ukrayna SSR 1917 il dekabrın 25-də təşkil edilmişdir. 1922 il dekabrın 30-dan SSRİ-nin tərkibində olub. == Dövlət quruluşu == Ukrayna SSR fəhlə, kəndli və ziyalıların sosialist dövləti, müttəfiq sovet sosialist respublikasıdır. Qüvvədə olan Konstitusiyası 1978 il aprelin 20-də qəbul edilmişdir. Ali dövlət hakimiyyəti orqanı 5 il müddətinə seçilən birpalatalı Ukrayna SSR Ali Sovetidir. Ali Sovet respublikası hökumətini Nazirlər Sovetini təşkil edir və qanunlar verir.

Ukrayna azərbaycanlıları — tarixi Azərbaycandan kənarda yaşayan etnik azərbaycanlıların təşkil etdiyi Azərbaycan diasporunun Ukraynada yaşayan hissəsinin adı. == Rəsmi statistika == == Qeyri-rəsmi məlumatlar == 2001-ci ilin siyahıya alınmasına və Ukraynadakı Azərbaycan diasporunun məlumatlarının qarşılaşdırılması hesabına siyahıya alınma zamanı bu ölkədə 203,4 min azərbaycanlının yaşadığı məlum olmuşdur.

Ukrayna bayrağı — Ukrayna Respublikasının Dövlət bayrağı. Ukraynanın mavi-sarı rəngli dövlət bayrağı 1991-ci il, yanvar ayının 28-də Yuxarı Rada tərəfindən rəsmi olaraq təsdiqini tapıb. Bayrağın eninin uzunluğuna nisbəti 2:3 nisbətindədir. Hər il iyul ayının 24-də Ukraynada Dövlət Bayrağı Günü kimi qeyd edilir. Ukrayna bayrağındakı mavi və sarı rəngin tarixi xristianlıqdan öncəki zamanlara gedib çıxır. Həmin vaxt mavi və sarı rəng od ilə suyu tərənnüm edirdi. Ukrayna bayrağındakı rənglərin indiki mənasına gəldikdə, sarı rəng buğda zəmilərini, mavi rəng isə buğda zəmiləri üzərindəki səmanı təmsil edir.

Ukrayna coğrafiyası— Şərqi Avropa düzənliyinin tərkibində yerləşən ölkələrin əksəriyyətinin coğrafiyasından əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir. Ukrayna Rusiya Federasiyasından sonra Avropada yerləşən ərazicə ikinci ən böyük ölkədir. Ukraynanın müxtəlif regionları fərqli coğrafi xüsusiyyətlərə malikdir. == Coğrafi mövqeyi == Azov dənizi və Qara dənizin şimal sahilləri boyu uzanan Ukrayna Şərqi Mərkəzi Avropada strateji mövqeyə malikdir. Ukrayna qərbdən Polşa, Slovakiya, Macarıstan , şimaldan Belarusiya , cənub-qərbdən Moldova və Rumıniya, şərqdən Rusiya ilə həmsərhəddir. Ərazisinin çox hissəsi Böyük Avropa düzənliyinin tərkibində yerləşir. Ümumilikdə Ukrayna Qara dəniz sahili boyu çöllüklər və materikin ortalarına doğru mülayim meşə zonası iki biom arasında bölünür. Qərbi regionlar Karpat dağlarının üstünlük təşkil etdiyi alp dağlarına bənzər ərazilərdə yerləşir. Karpat dağlarının şimal hissəsi Ukraynanın qərb hissəsini əhatə edir. Ukrayna ərazisinin çox hissəsini Qara dənizin şimal regionlarının çöllükləri tutur.

Ukrain dili (ukr. українська мова) və ya ukraincə — Slavyan dillərinin şərqi slavyan dilləri yarımqrupuna daxil olan dil. Dünyada təxminən 45 milyon insan ukrain dilində danışır. Onların əksəriyyəti Ukraynada yaşayır. Ukraynanın rəsmi dilidir.. 13–22 aprel 2009-cu il rəsmi əhali siyahıyaalınmasına əsasən ana dili ukrain dili olan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 20.988 nəfərdir.

== İlkin mərhələsi ==

Ukrayna Respublikasının Dövlət Gerbi — Ukrayna Respublikasının Dövlət gerbi Ukrayna dövlətinin müstəqilliyi rəmzidir. Mavi qalxan və 3 dişli sarı nizədən ibarətdir.

Ukrayna marşı — Ukrayna Respublikasının rəsmi dövlət himni. Himnin sözlərini 1862-ci ildə Pavlo Çubinski yazmışdır. 1863-cü ildə Mihailo Verbitski Pavlo Çubinskinin sözlərinə himni yazmışdır. Himn Ukrayna Xalq Respublikası, Carpatho-Ukrayna və müasir Ukrayna Respublikasının himni olmuşdur.

Ukrayna iqtisadiyyatı — Ukrayna dövlətinin iqtisadiyyatı. == Təsərrüfatı == Ukrayna təsərrüfatı mürəkkəb sahə və ərazi quruluşuna malikdir. == Yanacaq-energetika kompleksi == Bu ölkənin yanacaq-energetika kompleksi kömür, yerli neft-qaz və ən çox kənardan aldığı neft-qaz yanacağına əsaslanır. Donbas iri daş kömür rayonudur. Ölkədə çoxlu istilik elektirik stansiyaları və bir neçə atom elektrik stansiyası var. 1986-cı ildə Çernobıl AES-də baş vermiş qəza ölkə iqtisadiyyatına çox böyük zərər vurmuşdur. == Metallurgiya kompleksi == Ölkənin metallurgiya kompleksi yerli dəmir filizləri və kömür əsasında inkişaf edir. İri mərkəzləri Donbas kömür hasilatı, Azov sahili nəqliyyata yaxınlıq və Dnepryanı filiz mərkəzi kimi fərqləndirilir. == Maşınqayırma sənayesi == Maşınqayırma metal tutumlu və əmək tutumlu sahələrlə təmsil olunub. Ağır maşınqayırma Donbasda, Xarkovda, dəqiq maşınqayırma Ukraynanın qərb və cənub mərkəzlərində, şəkər çuğunduru yığan maşınlar Ternopolda, traktorlar Xarkovda, avtomobillər Lvovda, Zaporojyedə, Lutskda yerləşir.

Ukrayna mətbəxi — Ukrayna mətbəxi öz yeməkləri ilə məşhurdur. Ukrayna mətbəxi Şərqi Avropada yayılmışdır. Öz milli yeməkləri ilə tanınır. Hər regionunun özünəməxsus yeməkləri vardır. Ölkədə və bütün dünyada çox məşhurdur. Qeyd etmək olar ki, Ukrayna mətbəxi regionlara görə fərqlənir, dadların cürbəcürlüyü ilə boldur və dünyanın ən populyar mətbəxlərindən biri kimi sayılır. == Şorbalar == Borş — çuğundur, kələm, kartof, pomidor, yerkökü, soğan, sarımsaq ilə hazırlanan tərəvəz şorbasıdır. Ukrayna borşunun təxminən 30 növü var. Borşa ət və ya balıq daxil edilə bilər. Kapusniak — donuz əti və kələm ilə hazırlanmış şorba.

Ukrayna prezidentlərinin siyahısı — 1991-ci ildə Sovet İttifaqından müstəqilliyini qazanan Ukraynanın, dövlət başçılarının siyahısı. Ukrayna Prezidenti, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Ali Baş Komandanıdır. Ukrayna Prezidenti vəzifəyə, Ukrayna Konstitusiyasının müvafiq maddələri ilə təyin olunur. 2019-cü ilin 20 may tarixindən vəzifəni, Volodimir Zelenski icra edir.

Ukrayna qaqauzları — Qaqauzlar Ukraynada yaşayan çoxsaylı xalqlar arasında öz saylarına görə 18-ci yerdədirlər. Ukraynada baş tutmuş 2001-ci il siyahıyalınmasına əsasən onların bu ölkədəki sayı 31.900 nəfərdir. Əcdadları əsasən 1812–1830-cu illərdə Osmanlı İmperiyasının Bolqar torpaqlarından köçürülmüş pravoslavlardır. Odessa vilayətinin cənub-qərbində Qaqauziya Muxtar Bölgəsi ilə olan sərhəd boyunca kompakt şəkildə yaşayırlar. Bununla da Ukrayna qaqauzların kompakt şəkildə yaşadıqları iki ölkədən biridir. == Tarixi == Bessarabiya bolqarları kimi qaqauzların da kompakt yaşadıqları ərazilər USSR və MSSR arasında bölünmüşdür. Sonradan bu sərhədlər SSRİ dağıldıqdan sonra Moldova və Ukrayna arasında olan rəsmi dövlət sərhəddinə çevrildi. Bununla yanaşı sovet dövründə ittifaq dağılandan sonra baş verənlərin əksinə olaraq Ukrayna SSR ərazisində qaqauzların sayı durmadan artırdı. Bu dövr ərzində onların ölkədəki sayı 23.500-dən 32.000 nəfərə qədər artmışdı. 1959–1989-cu illər ərzində Ukrayna SSR ərazisindən Moldova SSR ərazisinə və eləcə də RSFSR ərazisinə qaqauzların miqrasiyası xarakterik idi bu isə yetəri qədər böyük qaqauz diasporunun yaranmasına səbəb olub.

Ukrayna qrivnası — Ukraynanın pul vahidi. == Etimologiyası == Qrivna (ukr. гривня) — təxminən bir girvənkə qızıl və ya gümüş. Qədim Rusiyada pul vahidi. Qızıl (gümüş) boyunbağı (qədim Rusiyada). İkişahılıq (qədim Rusiyada). == Tarixi == Dövlətsizlik dövründə rusların sikkələri yox idi, onlar gümüş "qrivna"dan istifadə edirdilər. O türk sözü "girvənkə"dən yaranıb. I Pyotrun atası öz dövründə istədi ki, "qrivna"nı iki yerə bölüb "rubl" yaratsın. Ancaq bu, keçmədi, "Mis üsyanı" qalxdı: rubl gümüşdən, yüz qəpiklər misdən kəsilmişdi.

Ukrayna relyefi yetərincə müxtəlifdir. Ukrayna ərazisinin 70%-ni düzənliklər, 25%-ni yüksəkliklər və 5%-ni isə dağlar təşkil edir.

Ukrayna İnstitutu — Ukrayna mədəniyyətini təbliğ və təmsil edən Ukraynanın dövlət qurumu. İnstitut Ukrayna Nazirlər Kabineti tərəfindən 2017-ci ildə qurulmuşdur. İnstitut Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyinin idarəetmə sferasına daxildir. Agentlik tam fəaliyyətinə 2018-ci ilin yayında Vladimir Şeykonun bura rəhbər seçilməsindən sonra başlamışdır. == Funksiyaları == Təşkilatın başlıca məqsədi mədəniyyət diplomatiyası vasitəsilə Ukraynanın beynəlxalq və daxili mövqeyinin gücləndirilməsidir. Ukrayna İnstitutunun fəaliyyəti özündə kino, musiqi, təsviri incəsənət, ədəbiyyat, ifaçılıq sənəti, akademik layihələr və proqramlar, mədəni diplomatiyanın inkişafı və araşdırmalar sahələrini birləşdirir. 2019-cu ildə institut 85 layihə reallaşdırmışdır. Bu layihələrə Nyu-Yorkda keçirilən Ukrayna Müasir Musiqi Festivalı, Avstriya-Ukrayna 2019 mədəniyyət ili, ukrayna dilində audiobələdçilərin dünya muzeylərində istifadəyə verilməsi, konsertlər İKT ilə əlaqəli hadisələr və başqalarını misal göstərmək olar == Məqsədləri == Ukrayna dilinin və Ukrayna mədəniyyətinin xaricdə təbliği, Ukraynanın dünyanın mədəni, elmi tədbirlərdə iştirakı; Beynəlxalq mobilliyin və qarşılıqlı mübadilənin dəstəklənməsi, mədəniyyət, təhsil, elm sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın dəstəklənməsi; Tədqiqat platforması.