inö sözü azərbaycan dilində

Beşiktaş İnönü Stadionu - Türkiyənin "Beşiktaş" klubunun ev oyunlarını oynadığı stadion. Tutumu 32 min nəfərdir. Memarları Şinasi Şahingiray, Vietti Violi, və Fazıl Aysudur. Əvvəlki adları Mithatpaşa, Dolmabahçe olub. Stadionun adı ilk Türkiyənin baş naziri İsmət İnönünün adı ilə bağlıdır. Stadionun son təmiri 2004-ci ildə aparılmışdır.

Birinci İnönü döyüşü — Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsindəki Türk-Yunan müharibələrində yunan ordusu ilə türk Ankara Hökumətinin ordusu arasında 6-11 yanvar 1921-ci il tarixlerində baş vermiş bir döyüş. == Tarix == 15 may 1919-cu ildə yunan orduları İzmir şəhərini işğal edir. 10 avqust 1920-ci ildə isə türk sultanının nümayəndəsi Sevr sülh sazişini imzalayır ki, bu anlaşmaya görə Yunanıstana Şərqi Frakiya (bəzi mənbələrdə Trakiya), bütün İzmir vilayəti, İmbros və Tenedos adaları keçirdi. Yunan ordusu bu ərazilərə öz ordularını yeridərək qarşılarındakı bütün partizan və üsyançı türk dəstələrini əzirdi. Yunan ordusunun hərəkətləri Türkiyə Böyük Millət Məclisini qəti addımlar atmağa vadar etdi. Böyük Millət Məclisi sultan hökumətini vətən xaini və satqın elan edir və Sevr müqaviləsini tanımır. Mustafa Kamal Atatürk və onun silahdaşları təcili olaraq şərq cəbhəsindəki qoşunları qərbə ataraq yeni dəstələr yığmağa başlayır. == Döyüş == Yanvar ayının əvvəlində general Papulasın başçılığı altında olan yunan ordusu Bursadan Əskişəhər istiqamətində hərəkət etməyə başlayır. 6–9 yanvar 1921 tarixləri arasında döyüşlər örtmə və təhlükəsizlik qüvvələri əməliyyatı şəklində reallaşdı. 9 yanvarda onlar ilk türk qoşunları ilə rastlaşır və İnönü dəmir yolu stansiyasında döyüşə girirlər.

Birinci İnönü döyüşü — Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsindəki Türk-Yunan müharibələrində yunan ordusu ilə türk Ankara Hökumətinin ordusu arasında 6-11 yanvar 1921-ci il tarixlerində baş vermiş bir döyüş. == Tarix == 15 may 1919-cu ildə yunan orduları İzmir şəhərini işğal edir. 10 avqust 1920-ci ildə isə türk sultanının nümayəndəsi Sevr sülh sazişini imzalayır ki, bu anlaşmaya görə Yunanıstana Şərqi Frakiya (bəzi mənbələrdə Trakiya), bütün İzmir vilayəti, İmbros və Tenedos adaları keçirdi. Yunan ordusu bu ərazilərə öz ordularını yeridərək qarşılarındakı bütün partizan və üsyançı türk dəstələrini əzirdi. Yunan ordusunun hərəkətləri Türkiyə Böyük Millət Məclisini qəti addımlar atmağa vadar etdi. Böyük Millət Məclisi sultan hökumətini vətən xaini və satqın elan edir və Sevr müqaviləsini tanımır. Mustafa Kamal Atatürk və onun silahdaşları təcili olaraq şərq cəbhəsindəki qoşunları qərbə ataraq yeni dəstələr yığmağa başlayır. == Döyüş == Yanvar ayının əvvəlində general Papulasın başçılığı altında olan yunan ordusu Bursadan Əskişəhər istiqamətində hərəkət etməyə başlayır. 6–9 yanvar 1921 tarixləri arasında döyüşlər örtmə və təhlükəsizlik qüvvələri əməliyyatı şəklində reallaşdı. 9 yanvarda onlar ilk türk qoşunları ilə rastlaşır və İnönü dəmir yolu stansiyasında döyüşə girirlər.

Mustafa İsmət İnönü (türk. Mustafa İsmet İnönü; 24 sentyabr 1884[…], İzmir, Aydın vilayəti – 25 dekabr 1973[…], Ankara) — Türkiyə Respublikasının 2-ci prezidenti və 1-ci, 3-cü və 13-cü baş naziri. Etnik kökən olaraq kürd olan İsmət İnönü Bitlisli Kürümoğulları nəslindən olmuşdur. "Kürümoğulları" mənşə etibarilə türk-oğuz boyu olan "Göklən"lərin törəmələridirlər.Prezident vəzifəsini Mustafa Kamal Atatürkün ölümündən bir gün sonra, 11 noyabr 1938–22 may 1950-ci illər arasında icra etmişdir. Cümhuriyyət Xalq Partiyası konqresi tərəfindən ona "Milli şef" ünvanı verilmişdir. İnönü İstiqlaliyyət müharibəsində iştirak etmiş, Lozanna müqaviləsini imzalamış və dəfələrlə baş nazir vəzifəsini icra etmişdir. 1925–1937 illəri arasında 12 il fasiləsiz baş nazir olmasına baxmayaraq, Türkiyə Cümhuriyyəti tarixinin ən uzun müddətdə: cəmi 17 il 11 aylıq bir müddətdə baş naziri olmuş şəxsdir. Türkiyə Qurtuluş Savaşı dövründəki 1-ci və 2-ci İnönü döyüşlərində göstərdiyi xidmətlərə görə 1934-cü ildə Türkiyədə "Soyadı Qanunu" qəbul edildikdən sonra Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən Mustafa İsmət Paşaya İnönü soyadı verilmişdir. == Erkən həyatı və Osmanlı dövrü == İsmət İnönü, 24 sentyabr 1884-cü ildə İzmirdə Rəşid Əfəndi və Cevriyə Təməlli xanımın ikinci oğlu olaraq dünyaya gəlir. Rəşid Əfəndi əslən Bitlisin tanınmış kürd ailələrindən biri olan Kürümoğulları nəslindəndir.

İkinci İnönü döyüşü — Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsindəki Türk-Yunan müharibələrində yunan ordusu ilə türk Ankara Hökumətinin ordusu arasında 23 mart-1 aprel 1921-ci il tarixlerində baş vermiş bir döyüş. == Döyüşün məqsədi == Yunan ordusunun hücumun əsas məqsədləri aşağıdakılardır: Türk qüvvələrinin güclənməsinin qarşısını almaq; Birinci İnönü döyüşündəki məğlubiyyətin qısasını almaq; Əskişəhər və Afyonqarahisar kimi strateji mövqeləri ələ keçirmək; Sevr müqaviləsinin maddələrini güc hesabına Türkiyə Milli Hökumətinə qəbul etdirmək. == Silahlı qüvvələr == Türk ordusu ilə yunan ordusu arasında baş verən İkinci İnönü döyüşündə Türk ordusu ümumilikdə 40 min əsgər olmaqla, 235 ağır tüfəng, 55 yüngül tüfəng və 104 topa malik idi. Yunan ordusu isə 30 min əsgər olmaqla 720 ağır tüfəng, 3134 yüngül tüfəng və 220 topa malik idi. == Döyüş == Birinci İnönü döyüşündə məğlub olan Bursa bölgəsində olan Üçüncü Yunan Qvardiyası və Uşak bölgəsində olan Birinci Yunan Qvardiyası London Konfransına getmək üçün hazırlanan Türk nümayəndələri hələ yolda ikən bütün qapıları bağlamış, Afyonqarahisar və Əskişəhər istiqamətlərindən hücum etdilər. General-mayor İsmət İnönü rəhbərliyindəki birliklər, qərargah Əskişəhər olmaqla cənubdan şimala doğru 11, 24 və 61-ci Piyada Divizyaları birinci xəttə, 3-cü Piyada Divizyası və 1-ci Süvari Briqadasını ehtiyatlı bir şəkildə İnönü mövqeyində müdafiə məqsədilə hərəkətə keçirdi. Yunan ordusu döyüşün ilk dörd günündə çox əhəmiyyətli qələbələr ələ keçirərək 24 mart-da Dumlupınarı, 27 martda Afyonqarahisarı ələ keçirdilər. Əskişəhər istiqamətində hərəkət edən Yunan ordusu isə Birinci İnönü döyüşündə istifadə edilən yolla irəliləməkdə davam edirdi. İnönü istiqamətində çatışma 27 martda başladı. Yunan qüvvələri ilk günlərdə əhəmiyyətli hücumlar etməsi nəticəsində türk qüvvələrinə dəstək məqsədilə Türkiyə Böyük Millət Məclisində alınan qərarla Məclis Mühafizə Briqadası ilə birikdə Milli Təhlükəsizlik Naziri Fevzi Çaxmaq cəbhə bölgəsinə yollandı.

İkinci İnönü döyüşü — Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsindəki Türk-Yunan müharibələrində yunan ordusu ilə türk Ankara Hökumətinin ordusu arasında 23 mart-1 aprel 1921-ci il tarixlerində baş vermiş bir döyüş. == Döyüşün məqsədi == Yunan ordusunun hücumun əsas məqsədləri aşağıdakılardır: Türk qüvvələrinin güclənməsinin qarşısını almaq; Birinci İnönü döyüşündəki məğlubiyyətin qısasını almaq; Əskişəhər və Afyonqarahisar kimi strateji mövqeləri ələ keçirmək; Sevr müqaviləsinin maddələrini güc hesabına Türkiyə Milli Hökumətinə qəbul etdirmək. == Silahlı qüvvələr == Türk ordusu ilə yunan ordusu arasında baş verən İkinci İnönü döyüşündə Türk ordusu ümumilikdə 40 min əsgər olmaqla, 235 ağır tüfəng, 55 yüngül tüfəng və 104 topa malik idi. Yunan ordusu isə 30 min əsgər olmaqla 720 ağır tüfəng, 3134 yüngül tüfəng və 220 topa malik idi. == Döyüş == Birinci İnönü döyüşündə məğlub olan Bursa bölgəsində olan Üçüncü Yunan Qvardiyası və Uşak bölgəsində olan Birinci Yunan Qvardiyası London Konfransına getmək üçün hazırlanan Türk nümayəndələri hələ yolda ikən bütün qapıları bağlamış, Afyonqarahisar və Əskişəhər istiqamətlərindən hücum etdilər. General-mayor İsmət İnönü rəhbərliyindəki birliklər, qərargah Əskişəhər olmaqla cənubdan şimala doğru 11, 24 və 61-ci Piyada Divizyaları birinci xəttə, 3-cü Piyada Divizyası və 1-ci Süvari Briqadasını ehtiyatlı bir şəkildə İnönü mövqeyində müdafiə məqsədilə hərəkətə keçirdi. Yunan ordusu döyüşün ilk dörd günündə çox əhəmiyyətli qələbələr ələ keçirərək 24 mart-da Dumlupınarı, 27 martda Afyonqarahisarı ələ keçirdilər. Əskişəhər istiqamətində hərəkət edən Yunan ordusu isə Birinci İnönü döyüşündə istifadə edilən yolla irəliləməkdə davam edirdi. İnönü istiqamətində çatışma 27 martda başladı. Yunan qüvvələri ilk günlərdə əhəmiyyətli hücumlar etməsi nəticəsində türk qüvvələrinə dəstək məqsədilə Türkiyə Böyük Millət Məclisində alınan qərarla Məclis Mühafizə Briqadası ilə birikdə Milli Təhlükəsizlik Naziri Fevzi Çaxmaq cəbhə bölgəsinə yollandı.

İnönü rayonu — Türkiyənin Əskişəhər əyalətinə bağlı bir rayon. İstanbul-Əskişəhər dəmiryolu və Bozüyük-Kütahya yolunun üstündə yerləşir. Əskişəhər əyalət mərkəzindən 36 km, Biləcik əyaləti mərkəzindən 52 km və son olaraq Kütahya əyaləti mərkəzindən 63 km məsafədə yerləşir. == Tarixi == Rayon ərazisində ilk yerləşmə eramızdan 3500 il əvvəl xetlərin dövründən başlanmışdır. Sonrakı dövrlər də isə Friglər, Lidiyalılar, Makedoniyalılar bölgəyə hakimlik etmişlər. Romalıların Anadoluya gəlişindən sonra 395-ci ildə Bizans İmperiyası torpaqları qatılmışdı. Bizans dövründə rayonun indiki yerinə, yəni qayaların önünə gətirilmiş və adının Basilika olduğu müəyyən edilmişdir.1071-ci ildə Malazgird döyüşündən sonra Səlcuqlular tərəfindən Germiyanoğullarının idarəsinə verilmişdi. Germiyanoğulları tərəfindən 1289-cu ildə hədiyyə olaraq Osmanlılara verilmişdi. Osmanlı dövründə əvvəl Anadolu əyalətinə, sonra Hüdavendigar vilayətinə bağlı, mərkəzi Biləcik olan Ertuğrul sancaqlığına bağlı Söyütlü qəzasının bir kəndi olan İnönüdə Türkiyə Qurtuluş Savaşında Birinci İnönü döyüşü və İkinci İnönü döyüşü baş vermişdir. 1920-ci ildə Yunanlar tərəfindən işğal edilən və 4 sentyabr 1922-ci ildə azad edilən İnönü kəndi 1923-ci ildə Biləcikin Söyütlü rayonuna bağlı idi.

Beşiktaş İnönü Stadionu - Türkiyənin "Beşiktaş" klubunun ev oyunlarını oynadığı stadion. Tutumu 32 min nəfərdir. Memarları Şinasi Şahingiray, Vietti Violi, və Fazıl Aysudur. Əvvəlki adları Mithatpaşa, Dolmabahçe olub. Stadionun adı ilk Türkiyənin baş naziri İsmət İnönünün adı ilə bağlıdır. Stadionun son təmiri 2004-ci ildə aparılmışdır.

Mustafa İsmət İnönü (türk. Mustafa İsmet İnönü; 24 sentyabr 1884[…], İzmir, Aydın vilayəti – 25 dekabr 1973[…], Ankara) — Türkiyə Respublikasının 2-ci prezidenti və 1-ci, 3-cü və 13-cü baş naziri. Etnik kökən olaraq kürd olan İsmət İnönü Bitlisli Kürümoğulları nəslindən olmuşdur. "Kürümoğulları" mənşə etibarilə türk-oğuz boyu olan "Göklən"lərin törəmələridirlər.Prezident vəzifəsini Mustafa Kamal Atatürkün ölümündən bir gün sonra, 11 noyabr 1938–22 may 1950-ci illər arasında icra etmişdir. Cümhuriyyət Xalq Partiyası konqresi tərəfindən ona "Milli şef" ünvanı verilmişdir. İnönü İstiqlaliyyət müharibəsində iştirak etmiş, Lozanna müqaviləsini imzalamış və dəfələrlə baş nazir vəzifəsini icra etmişdir. 1925–1937 illəri arasında 12 il fasiləsiz baş nazir olmasına baxmayaraq, Türkiyə Cümhuriyyəti tarixinin ən uzun müddətdə: cəmi 17 il 11 aylıq bir müddətdə baş naziri olmuş şəxsdir. Türkiyə Qurtuluş Savaşı dövründəki 1-ci və 2-ci İnönü döyüşlərində göstərdiyi xidmətlərə görə 1934-cü ildə Türkiyədə "Soyadı Qanunu" qəbul edildikdən sonra Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən Mustafa İsmət Paşaya İnönü soyadı verilmişdir. == Erkən həyatı və Osmanlı dövrü == İsmət İnönü, 24 sentyabr 1884-cü ildə İzmirdə Rəşid Əfəndi və Cevriyə Təməlli xanımın ikinci oğlu olaraq dünyaya gəlir. Rəşid Əfəndi əslən Bitlisin tanınmış kürd ailələrindən biri olan Kürümoğulları nəslindəndir.

İsmət İnönü Ev Muzeyi — Türkiyənin İstanbul şəhərində yerləşən ev muzeyi. Çəhrayı Köşk, Türkiyə Cümhuriyyətinin ikinci prezidenti İsmət İnönünün 48 ilini keçirdiyi evdir. İsmət İnönü Çəhrayı Köşkü 10 sentyabr 1923-cü ildə bağ evi olaraq evin köhnə sahibi Mehmet Uzunzadədən satın alınıb, 1925-ci ildə ailəsi ilə birlikdə buraya köçdü və 1973-cü ilə qədər burada yaşadı. İnönü Fondu tərəfindən ev muzeyi olaraq hazırlanan Çəhrayı Köşk, hər il millî bayramlarda ziyarətə açılır. Çəhrayı Köşkdə İnönü ailəsinə aid əşya, medallar, Atatürk ilə yemək yedikləri otaq, İsmət İnönünün Atatürk ilə bilyard oynadığı masa, İsmət İnönünün səhra binoklı, şahmat masası, silahlar, geyimlər sərgilənməkdədir. Köşkün üst yanındakı ağaclıq sahədə İsmət İnönü və həyat yoldaşı Mevhibə İnönnnün birlikdə heykəlləri, köşkün qarşısındakı parkda isə heykəltaraş Minə Sunar tərəfindən hazırlanmış 4,5 metr uzunluqda, 3 ton ağırlığında bir İnönü heykəli yerləşir.