* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | •••••••••••••••••••• | 47.97 |
2003 | •••••••••••••••••• | 42.52 |
2004 | •••••••••••••••••• | 41.44 |
2005 | •••••••••••••• | 32.39 |
2006 | ••••••••••••••• | 34.24 |
2007 | ••••••••••••• | 30.23 |
2008 | •••••••••••••• | 32.89 |
2009 | ••••••••••••••••••• | 45.44 |
2010 | ••••••••••••••• | 35.04 |
2011 | •••••••••••••• | 32.77 |
2012 | •••••••••••••• | 32.78 |
2013 | •••••••••••••• | 31.36 |
2014 | •••••••••••• | 27.46 |
2015 | ••••••••••••••• | 35.72 |
2016 | ••••••••••• | 24.82 |
2017 | ••••••••••• | 25.85 |
2018 | ••••••••••••••• | 35.06 |
2019 | •••••••••••••••• | 37.28 |
2020 | ••••••••••••••••• | 38.46 |
1 is. [ər.] 1. İnsan psixikasının, insanın öz qarşısına qoyduğu məqsədə nail olmaq, arzu və istəklərini həyata keçirmək qabiliyyətində təzahür edən xüsusiyyətlərindən biri. İradə qüvvəsi. İradə zəifliyi. – [Doktor:] …Hər çətinliyi ortadan qaldıran iradədir. A.Şaiq. Min bir əzaba dözdün, iradən sarsılmadı; Qəlbindən hicran yükü daş kimi asılmadı. S.Rüstəm. Əjdər Mirzə Hüseynin sözlərində böyük iradə və inam olduğunu hiss edirdi. S.Rəhman. // Bir şeyi əldə etmək üçün göstərilən səy, cəhd, qeyrət, inad. [Səbirə:] Birdən zərfi əlimdə gördüm. Qaytarmağa iradəm çatmadı. M.Hüseyn. 2. İstək, arzu, könül, tələb. İradəsini yerinə yetirmək. 3. köhn. Əmr, hökm, fərman. // Niyyət, məram. [Vəzir:] A kişi, padşahın iradəsi budur ki, sənin qızını alsın, razısanmı? Ü.Hacıbəyov. □ İradə etmək (buyurmaq) köhn. – əmr vermək, hökm etmək, buyurmaq. Pəs o biri rəfiq iradə etdi ki, daxil olsun, onun da halı bu qərar ilə oldu. M.F.Axundzadə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / iradə1 Ərəbcədir, “əzm, dözüm” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / iradə5 1. İRADƏ [Ayxamm:] Heyifsən, görkəmin, bacarığın, qabiliyyətin var, amma iradən, ağlın.. (M.İbrahimov); QÜDRƏT Solmaz: Ancaq unutma ki, mən ərlərdə qüvvət, qüdrət və cəsarəti sevirəm (C.Cabbarlı); DÖZÜMLÜK, MÖHKƏMLİK. 2. İRADƏ, DÖZÜM, MƏTANƏT, MƏTİN (məc.)
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / iradə2 I сущ. воля: 1. сознательное стремление к осуществлению чего-л., упорство, настойчивость в достижении чего-л. İradə göstərmək проявить волю, iradəsini möhkəmlətmək закалять волю, dəmir iradə железная воля, mətin iradə несгибаемая воля, iradə yoxluğu отсутствие воли 2. желание, требование. İradəsini ifadə etmək kimin выразить волю чью, iradəsini yerinə yetirmək kimin выполнить чью волю, çoxluğun iradəsi воля большинства, kollektivin iradəsi воля коллектива, kütlələrin iradəsi воля масс 3. пед., псих. свойство человеческой психики, выражающееся в способности добиваться осуществления поставленных целей. İradə tərbiyəsi воспитание воли, möhkəm iradə крепкая воля 4. устар. повеление, указ II прил. волевой. İradə səyi волевое усилие, iradə keyfiyyətləri волевые качества, komandanın iradə hazırlığı волевая подготовка команды; iradəsini qırmaq (sındırmaq) kimin сломить волю чью, öz iradəsinə tabe etmək kimi подчинять, подчинить своей воле кого, iradəsinə tabe olmaq kimin подчиняться, подчиниться воле чьей; iradəsindən asılıdır kimin зависит от воли чьей; iradəsinə qarşı çıxmaq kimin поступать, поступить против воли чьей; iradəsinə uyğun hərəkət etmək kimin действовать в соответсвии с волей чьей, iradəsini toplamaq собрать всю свою волю, iradəsindən asılı olmayaraq волей-неволей, iradəsi çatmaz не хватит воли
Azərbaycanca-rusca lüğət / iradə1 i. will, volition; sərbəst / azad ~ free will; möhkəm ~ strong will; dəmir ~ iron will; öz ~si əleyhinə against one’s own will; bir kəsin ~sinə tabe olmaq to obey smb.’s will, to do* smth. as one wishes
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / iradə1 is. volonté f ; désir m, envie f ; öz ~si əleyhinə malgré soi, contre son gré
Azərbaycanca-fransızca lüğət / iradə1 [ər.] сущ. 1. сяйи, жегьт, гъейрат; руьгь (пер.); iradə zəifliyi руьгьдин ажузвал (зайифвал); 2. мурад, кӀани затӀ (кар), тӀалаб; ният, къаст; iradəsini yerinə yetirmək мурад кьилиз акъудун; 3. куьгьн. буйругъ, гьукум, фарман; iradə etmək (buyurmaq) куьгьн. буйругъ гун, гьукум авун, буюрмишун.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / iradə\- insanın bu və ya digər hərəkətlərinin yerinə yetirilməsinə doğru yönəldilmiş şüurlu meyli.
Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğətiİRADƏ(T) ə. 1) istək, dilək; 2) ixtiyar; 3) hökm, fərman.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğətidözümlülük, səbir, mətanət.
Azərbaycan qadın adlarının izahlı lüğəti.