Konvensiyası sözü azərbaycan dilində

Haaqa konvensiyası — (hərbi konfliktlər zamanı mədəni dəyərlərin qorunması haqqında) 1954-cü il Haaqa konfransında (21.04.-14.05) qəbul edilmiş və 07.08.1954-cü ildən qüvvədədir. 133 ölkə bu konvensiyanın incəsənət, tarixi abidələr, arxeoloji qazıntılar kimi daşınan və daşınmaz mədəni dəyərlərin müdafiə edilməsini iştirakçı dövlətərin qarşısında vəzifə kimi qoyur. Konvensiyanın iştirakçıları özlərinin qanun vericiliyində elə qanunlar qəbul etməlidir ki, bu konvensiya onun şərtlərin pozan və pozmağa göstəriş verənləri cəzalandıra bilsin. Haaqa konvensiyasında konvensiyanın tətbiq edilməsi qaydaları müəyyən edən icraedici reqlament və işğal edilmiş ərazilərdən mədəni dəyərlərin çıxarılmasını qadağan edən protokol qəbul edilmişdir.

Kipr konvensiyası Martın 6da Andraşi Rusiya və Türkiyə arasındakı sülh şərtlərini müzakirə etmək üçün beynəlxalq konfrans çağırmaq təklifi irəli sürdü. Rusiya buna razılıq verməli oldu. Rusiyanın belə güzəştə getməsinə səbəb Şərq böhranı başlanan andan qüvvələr nisbətinin Rusiyanın xeyrinə olmaması idi. Türkiyə ilə müharibə Rusiyanın Avstriya və Alm ilə toqquşmasına səbəb ola bilərdi. Rusiya Alm-nin belə mövqe tutduğuna görə onunla ixtilafa getmək istəmirdi. Hələ 1878-ci il fevralın 19da Bismark demişdi ki, Şərq məsələsində o təmiz maklerdi. Onun vəzifəsi bunu tezliklə başa çatdırmaqdır. Bismark Rusiyanı müdafiə etmədiyini açıqcasına bildirmişdir, lakin rus diplomatiyası onun köməyinə nail olmağa cəhd etdi. O xatırlatdı ki, Bismark Rusiyanı dəfələrlə müharibəyə qoşulmağa təkid edirdi. Bismark Rusiyaya məsləhət bilirdi ki, konqres çağırılmasına razı olsun.

Lome müqaviləsi və ya Lome konvensiyası Avropa İqtisadi Cəmiyyətini və Afrika, Karib və Sakit okean ölkələri arasında imzalanmış ticarət və yardım müqaviləsidir. İlk dəfə 1975-ci ildə Qərbi Afrikada yerləşən Toqo Respublikasının paytaxtı olan Lome şəhərində imzalanıb. 1976-cı ilin aprelində qüvvəyə minmiş ilk Lome Konvensiyası (Lome I) o vaxtkı Avropa İqtisadi Birliyi (AİB) ilə inkişaf etməkdə olan Afrika, Karib və Sakit okean ölkələri (AKSOÖ), xüsusən də keçmiş Britaniya, Hollandiya, Belçika və Fransa koloniyaları arasında əməkdaşlığın yeni çərçivəsini təmin etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Onun iki əsas aspekti var idi: O, AKSOÖ-nün kənd təsərrüfatı və mineral ixracatının əksəriyyətinin AİB-yə rüsumsuz daxil olmasını təmin edirdi. AİB kənd təsərrüfatı ilə rəqabətdə şəkər və mal əti kimi məhsullar üçün kvota sisteminə əsaslanan imtiyazlı giriş razılaşdırıldı. İkincisi, AİB AKSOÖ ölkələrinə yardım və investisiya üçün Avropa Hesablama Birliyinə (AHB) 3 mlrd. avro vəsait ayırmağı öz öhdəliyinə götürdü. Konvensiya yenidən müzakirə edilib və üç dəfə yenilənib. II Lome (1981-ci ilin yanvarından 1985-ci ilin fevralına qədər) - Avropa Hesablama Birliyi yardım və investisiya xərclərini 5,5 milyarda qədər artırdı. III Lome 1985-ci ilin martında (ticarət müddəaları) və 1986-cı ilin mayında (yardım) qüvvəyə minib və 1990-cı ildə başa çatıb; AHB-nin öhdəliklərini 8,5 milyard avroya artırdı.

Orhus konvensiyası — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Avropa İqtisadi Komissiyasının “Məlumat əldə etmək, qərar vermə prosesində ictimaiyyətin iştirakı və ətraf mühit məsələlərində ədalətə çıxış haqqında” Konvensiyası. Konvensiyanın qüvvəyə minməsi üçün 16 ölkə tərəfindən imzalanmalıdır. Bu proses üç il davam etdi. Konvensiya 38 ölkə tərəfindən Danimarkanın Orhus şəhərində 25 iyun 1998-ci il tarixində Avropa Ətraf Mühit Nazirlərinin IV Konfransında Avropa üçün Ətraf Mühit Prosesi çərçivəsində imzalanmışdır. Konvensiyanın məqsədi — insan sağlamlığı və rifahı üçün sağlam bir ətraf mühitin qorunmasına dəstək olmaq, məlumat əldə etmək, qərar vermə prosesində ictimaiyyətin iştirakı və ətraf mühit məsələlərində ədalətə çatmaqdır. Hər bir tərəf Konvensiyanın müddəalarının həyata keçirilməsi üçün aydın, açıq və ardıcıl bir çərçivə yaratmaq və qorumaq üçün lazımi qanunvericilik və tənzimləmə tədbirlərini görməyə borcludur. Məlumat əldə etmək: giriş sərbəstliyi (əsaslandırılmasını tələb etməyən tələb əsasında zəruri məlumatların məcburi verilməsi); İnternet vasitəsilə fəal ictimaiyyətin məlumatlandırılması, ətraf mühitin vəziyyəti barədə hesabatların dərc edilməsi; məlumat verməkdən imtina etməzdən əvvəl, ictimai marağın dərəcəsini nəzərə almaq lazımdır; müraciət etdikləri orqanlar tərəfindən məlumat olmadıqda, tələbi təmin etmək imkanına malik olan orqanlara istinad; yaxınlaşmaqda olan insan sağlamlığı və / və ya ətraf mühit üçün təhlükə olduqda dərhal ictimaiyyəti məlumatlandırmaq. Ekoloji məlumat verməkdən imtina etmənin səbəbləri yalnız bu məlumatların aşağıdakılara təsir göstərməsi ola bilər: dövlət orqanlarının işinin məxfiliyi; beynəlxalq münasibətlər. milli müdafiə və ya dövlət təhlükəsizliyi; ədalət mühakiməsi, fərdlərin ədalətli mühakimə olunma qabiliyyəti və ya dövlət orqanlarının cinayət və ya intizam istintaqı aparmaq bacarığı; ticarət və sənaye məlumatlarının məxfiliyi; əqli mülkiyyət hüquqları; şəxsi məlumatların məxfiliyi; tələb olunan məlumatı təqdim edən üçüncü tərəfin maraqları; bu məlumatların aid olduğu mühit (nadir növlərin yetişdirilməsi yerləri). Ətraf mühitə dair qərar qəbul etmə prosesinin əvvəlində əlaqədar ictimaiyyət vaxtında və başa düşülən bir şəkildə məlumatlandırılır.

Ramsar Konvensiyası — xüsusilə su quşlarının yaşayış yeri olduğu üçün beynəlxalq əhəmiyyətə malik bataqlıq ərazilərin qorunması və davamlı istifadəsi üçün beynəlxalq müqavilədir. Su-bataqlıq əraziləri haqqında Konvensiya kimi də tanınır. 1971-ci ildə Konvensiyanın imzalandığı İranın Ramsər şəhərinin adını daşıyır. Hər üç ildən bir konvensiyanı imzalamış tərəflərin nümayəndələri konvensiyanın işinə rəhbərlik etmək və onun işini yaxşılaşdırmaq barədə qərar (qətnamələr və tövsiyələr) qəbul edən və konvensiyanın siyasət aparan orqanı olan "Razılığa gələn Tərəflərin Konfransı" (ing. Conference of the Contracting Parties) (COP) olaraq toplaşırlar. Tərəflər öz məqsədlərini həyata keçirə bilirlər. COP12 2015-ci ildə Uruqvayın Punta del Este şəhərində, COP13 isə 2018-ci ilin oktyabr ayında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhərində keçirilmişdir. 2,331 ərazinin daxili olduğu və 2.1 milyon km2 ərazini əhatə edən "Beynəlxalq Əhəmiyyətli Bataqlıqlar siyahısı" 2018-ci ilin may ayında hazırlandı. Siyahıda ən çox əraziyə malik olan ölkələrə 175 ərazi ilə Birləşmiş Krallıq və 142 ərazi ilə Meksika daxildir. Siyahıya salınmış bataqlıq ərazilərin ən geniş olduğu ölkə təxminən 148,000 km2 ərazi ilə Boliviyadır.

Montevideo konvensiyası — beynəlxalq publik hüquq nöqteyi-nəzərindən dövlətin hüquq subyektliyini müəyyən edən xüsusiyyətləri sadalayan azsaylı beynəlxalq sənədlərdən biri. 1933-cü ildə VII Pan-Amerika konfransında imzalanmışdır. Beynəlxalq birlik hələ də beynəlxalq hüquqi tanınma mexanizmləri ilə bağlı konsensusa gəlməyib. 1933-cü il Montevideo konvensiyası dövlətin beynəlxalq hüququn subyekti kimi dörd əlamətini təsbit edir: daimi əhali; müəyyən ərazi; öz hökuməti; başqa dövlətlərlə münasibətlərə girmə bacarığı. Dövlətin bütün başqa dövlətlər tərəfindən tanınması tələb olunmur, yəni konvensiya dövlətçiliyin deklorativ nəzəriyyəsini təsbit edir .

Kosmik Məsuliyyət Konvensiyası olaraq da bilinən Kosmik Cisimlər tərəfindən Zərərə görə Beynəlxalq Məsuliyyət Konvensiyası — 1967-ci il tarixli Xarici Kosmik Müqavilə ilə tətbiq olunan məsuliyyət qaydalarını genişləndirən 1972-ci il müqaviləsidir. Müqavilə əsasında edilən ilk müraciət Sovet İttifaqının Cosmos 954 nüvə peykinin Kanadaya düşməsindən sonra edilmişdir. Növbəti il ​​Skylabın Qərbi Avstraliyada qəzaya uğraması nəticəsində ölüm, xəsarət və ya maddi ziyan olmamışdı, fəqət Esperance əyalətinin rəhbərliyi, ətrafı çirkləndirdiyinə görə ABŞ-ni 400 dollar cərimə etmişdir. NASA bu cəriməni ödəməyib. 2009-cu ilin aprelində radio aparıcısı olan Scott Barley pul cəzasını dinləyicilərindən yığdığı vəsaitlər hesabına NASA adından ödəmişdir.

1971-ci il Monreal Konvensiyası — (tam adı "23 sentyabr 1971-ci il tarixli Mülki Aviasiya Təhlükəsizliyinə qarşı qanunsuz hərəkətlərin qarşısının alınması haqqında Konvensiya") mülki aviasiyanın təhlükəsizliyinə təhdid yarada biləcək cinayət və davranışların qarşısını almağa yönəlmiş beynəlxalq bir konvensiyadır. Konvensiyaya görə, istənilən şəxs cinayət törətmiş sayılır, əgər: Uçuşda bir təyyarədə olan bir şəxsə qarşı zorakılıq aktı törədir Təyyarənin uçması və ya uçuş zamanı təhlükəsizliyinə təhlükə yarada biləcək bir şəkildə hava gəmisinin dağıdılması və ya zədələnməsi Təyyarəni məhv edə və ya zədələyə biləcək bir cihazın və ya maddənin təyyarəsinə yerləşdirilməsi və ya üst-üstə düşməsi Hava naviqasiya vasitələrinin məhv edilməsi və ya zədələnməsi və ya hava gəmisinin təhlükəsizliyinə təhlükə yarada bilərsə onların işinə müdaxilə Uçuş zamanı təyyarənin təhlükəsizliyini təhlükə altına alan yalan məlumatların ötürülməsi Yuxarıda göstərilən hərəkətlərdən birini etməyə cəhd Yuxarıda göstərilən hərəkətlərdən birində iştirak edən Qeyd etmək lazımdır - Konvensiya gömrük, hüquq-mühafizə və hərbi təyyarələrə şamil edilmir. Yalnız mülki təyyarələrə. Konvensiya, aut dedere aut judicare prinsipini müəyyənləşdirir, buna görə müqavilə tərəfi ya cinayətlərdən birini törədən şəxsi mühakimə etməli, ya da cinayətin mühakimə olunması üçün ekstradisiyasını tələb edən şəxsi başqa bir dövlətə göndərməlidir. Konvensiya 23 sentyabr 1971-ci ildə Monrealda Beynəlxalq Hava Hüququ Konfransı tərəfindən qəbul edilmişdir. Lakin bu, 10 dövlət tərəfindən ratifikasiya olunduqdan sonra 26 yanvar 1973-cü ildə qüvvəyə minmişdir. 2013-cü ilədək Konvensiyada 186 iştirakçı dövlət var, o cümlədən BMT-nin 186 üzvü, həmçinin Kuk adaları və Niue.

Montrö boğazlar konvensiyası yaxud İstanbul boğazlarının statusu haqqında Montrö konvensiyası və ya 1936-cı il Montrö konvensiyası — Türkiyənin Qara dənizlə Aralıq dənizini birləşdirən Bosfor və Dardanel boğazları üzərindəki suverenliyini qaytaran İsveçrənin Montrö şəhərində keçirimiş beynəlxalq konfransda qəbul olunmuş konvensiya. Konvensiyanın qəbul olunduğu konfrans 1936-cı il 22 iyun - 21 iyul aralığında keçirilmiş və Türkiyənin boğazlar üzərində hüququnu rəsmiləşdirən beynəlxalq xarakterli sazişin qəbul edilməsi ilə yekunlaşmışdır. Bununla belə, Türkiyə beynəlxalq dəniz hüququ prinsiplərinə əməl edəcəyinə dair öhdəlik götürmüşdür. Konvensiyanın şərtləri SSRİ tərəfindən uzun illər narazılıq doğurmuşdur. Belə ki, boğazlara hərbi gəmilərin girişini bağlayan konvensiya SSRİ-nin Aralıq dənizinə hərbi girişi ilə bağlı mübahisələrə səbəb olmuşdur. 1936-cı il iyulun 20-də İsveçrədə Montrö Sarayında imzalanan konvensiya, Türkiyənin boğazları yenidən hərbi vəziyyətə gətirməsinə icazə verdi. Konvensiya 1936-cı il noyabrın 9-da qüvvəyə minmiş və həmən il dekabrın 11-də Millətlər Birliyi Müqavilə Seriyasında qeydiyyata alınmışdır. Konvensiya hazırda qüvvədə qalmaqda davam edir. Konvensiya XIX və XX əsrlərdə Qara və Aralıq dənizləri arasındakı strateji cəhətdən vacib olan keçidə kimin nəzarət etməsi ilə bağlı uzun müddətdir davam edən "Boğazlar Sualına" aydınlıq gətirən bir sıra razılaşmalardan biri idi. 1923-cü ildə Lozanna Müqaviləsi Dardanel boğazını silahsız bölgəyə çevirdi.

Müsəlman Liqası Konvensiyası və ya CML (ing. Convention Muslim League)—1962-ci ildə Pakistan prezidenti general Eyyub Xanın hərbi rejimini dəstəkləyən Pakistan Müsəlman Liqasının bir qrupu idi. Müxalifət partiyası olarkən "Müsəlman Liqa Şurası" olaraq bilinirdi.Müsəlman Liqası Konvensiyası, Pakistanın 1965-ci ildə edilən prezident seçkilərinə etiraz etmişdi.Konvensiyanın simvolu qızılgül idi.

Birinci Cenevrə Konvensiyası — Quruda döyüşən silahlı qüvvələrdəki yaralıların vəziyyətinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı 22 avqust 1864-cü ildə qəbul edilmiş dörd Cenevrə Konvensiyasından birincisi. Sənəd "silahlı münaqişələrin qurbanlarının müdafiəsi üçün beynəlxalq hüquq normalarının əsaslandığı baza müddəaları" müəyyən edir. İlk saziş 1864-cü ildə qəbul edildikdən sonra 1906, 1929 və nəhayət 1949-cu ildə əhəmiyyətli dərəcədə yenidən işlənmiş və dəyişdirilmişdir. Sözügedən sənəd bu konvensiyaların maddələrinin həm formalaşmasında, həm də icrasında təşəbbüskar olan Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi ilə ayrılmaz şəkildə bağlıdır. == Tarixi == 1864-cü il Cenevrə Konvensiyası Avropanın siyasi və hərb tarixi üçün kritik olan bir dövrdə hazırlanmışdır. Bununla yanaşı, okeanın digər tərəfində – ABŞ-də vətəndaş müharibəsi 1861-ci ildən bəri davam etməkdə idi və nəticədə 750,000–900,000 nəfər insan həyatını itirəcəkdi. 1815-ci ildə Vaterlo döyüşündə Napoleonun məğlubiyyətə uğramasından sonra onun qardaşı oğlunun 1859-cu ildə İtaliyada zəfər qazanmasına qədərki dövrdə böyük güclər Qərbi Avropada sülhü qoruya bilmişdilər. Bununla belə, 1853–1856-cı illərdə Krımda münaqişənin baş verməsi ilə müharibə Avropaya qayıtdı və bütün bu çətinliklər "uzaq və əlçatmaz bir bölgədə" olarkən, İtaliyanın şimalı "Qərbi Avropanın hər yerindən o qədər əlçatan idi ki, dərhal maraqlı müşahidəçilərlə doldu"; çox qan tökülməsə də, yaranan görüntü qeyri-adi və sarsıdıcı idi. 1864-cü il Cenevrə Konvensiyasının hazırlanmasında məqsəd müharibənin dağıntılarını yüngülləşdirmək olsa da, "I Napoleonun ortadan qaldırılmasından sonra Qərbi Avropa xalqlarının…öyrəşmədiyi şəkildə geniş miqyasda hərbi kampaniyaların yenilənməsini" tətiklədi. Yaralıların və hərbi əsirlərin müalicəsini tənzimləyən beynəlxalq müddəaların müəyyən edilməsi ilə bağlı hərəkat yardım fəalı Anri Dünanın 1859-cu ildə Şimali İtaliyada Fransız-Pyemont və Avstriya orduları arasında gedən Solferino döyüşünə şahid olması ilə başladı.

Dördüncü Cenevrə Konvensiyası — Müharibə zamanı mülki şəxslərin müdafiəsi ilə bağlı 12 avqust 1949-cu ildə qəbul edilmiş dörd Cenevrə Konvensiyasından sonuncusu. Konvensiya 1950-ci ilin oktyabrında qüvvəyə minmişdir. İlk üç konvensiya döyüşçülərlə bağlı olduğu halda halda, Dördüncü Cenevrə Konvensiyası müharibə zonasında mülki şəxslərin humanitar müdafiəsini nəzərdə tuturdu və buna görə də bir ilk idi. Hazırda sonuncu saziş və digər üç sənəd də daxil olmaqla, 1949-cu il Cenevrə konvensiyalarının 196 iştirakçısı var. Cenevrə Konvensiyalarına I Əlavə Protokol 1977-ci ildə tərtib edilmişdir. Konvensiyanın 48-ci maddədə ifadə olunmuş mülki şəxslərə aid "əsas qaydası" "mülki əhaliyə və mülki obyektlərə" hər cür qəsdən hücumu qadağan edir. "Təsadüfi hücumlar" anlayışını müəyyən edən sənəd belə hücumları da qadağan edir. "Mülki əhalinin təsadüfən məhv edilməsi, mülki şəxslərin xəsarət alması və mülki obyektlərə dəyən ziyan" da sənəddə əhatə olunur. Hətta 51-ci maddəyə əsasən, "gözlənilən konkret və birbaşa hərbi üstünlük təmin etməsi səbəbindən həddi aşacağına görə", "təsadüfi" mülki itkilərə və ya zərərə səbəb olacağı gözlənildiyi halda mülki şəxslərə qarşı yönəlməyən hücumlar da qadağan edilir. Buna elmi ədəbiyyatda proporsionallıq prinsipi deyilir.

Üçüncü Cenevrə Konvensiyası — Hərbi əsirlərlə rəftara dair 12 avqust 1949-cu ildə qəbul edilmiş dörd Cenevrə Konvensiyasından üçüncüsü. Sənəd 21 oktyabr 1950-ci ildə qüvvəyə minmişdir. Eyni adda və məzmunda konvensiya ilk dəfə 1929-cu ildə qəbul edilsə də, 1949-cu il konfransında yenidən nəzərdən keçirilmiş və əhəmiyyətli dəyişikliklər edilmişdir. Konvensiyada hərbi əsirlər üçün humanitar müdafiə mexanizmləri nəzərdə tutulur. Hazırda üçüncü saziş və digər üç sənəd də daxil olmaqla, 1949-cu il Cenevrə konvensiyalarının 196 iştirakçısı var. Konvensiyanın 3-cü maddəsi ümumilikdə Cenevrə Konvensiyalarının qeyri-beynəlxalq silahlı münaqişələrdə tətbiq olunan yeganə maddəsidir. Bu maddə konvensiyanı imzalayan dövlətin ərazisindəki, vətəndaşlığından və vətəndaşlığın olmamasından asılı olmayaraq, bütün şəxslər tərəfindən beynəlxalq xarakter daşımayan silahlı münaqişə zamanı riayət edilməli olan minimum müdafiə tədbirlərini təsvir edir. Buna əsasən, qeyri-kombatantlara, silahlarını yerə qoymuş silahlı qüvvələrin üzvlərinə və yaralandığına, tutulduğuna və ya hər hansı digər səbəbə görə döyüşdən kənarda qalan hors de combat döyüşçülərə bütün hallarda, şəxsi ləyaqətinə qarşı təhqirlər, xüsusən də təhqiramiz və ləyaqəti alçaldan rəftar qadağan edilməklə, insani münasibət göstərilməlidir. Hökmlərin çıxarılması isə sivil xalqlar tərəfindən zəruri sayılan bütün məhkəmə təminatlarını təmin edən, müntəzəm fəaliyyət göstərən məhkəmə tərəfindən həyata keçirilməlidir. 3-cü maddənin təmin etdiyi müdafiə mexanizmləri hətta şəxs hərbi əsir kimi təsnif edilməsə belə tətbiq oluna bilir.

İkinci Cenevrə Konvensiyası — Dənizdəki silahlı qüvvələrin yaralı, xəstə və gəmi qəzasına uğramış üzvlərinin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı 12 avqust 1949-cu ildə qəbul edilmiş, dörd Cenevrə Konvensiyasından ikincisi. Sənəd 1907-ci il Haaqa Konvensiyasını əvəz etmiş və Birinci Cenevrə Konvensiyasının əsas qoruyucu rejimini dənizdə aparılan silahlı mübarizəyə uyğunlaşdırmışdır. Saziş 63 maddədən ibarətdir. Müqavilənin ən əhəmiyyətli müddəaları aşağıdakılardır: 12-ci və 18-ci maddələr bütün tərəflərdən yaralıları, xəstələri və gəmi qəzasına uğrayanları qorumağı və onlara qulluq etməyi tələb edir. 14-cü maddəyə əsasən, hərbi gəmi xəstəxana gəmisinin tibbi heyətini ələ keçirə bilməsə də, yaralıları, xəstələri və gəmi qəzasına uğramış şəxsləri hərbi əsir kimi saxlaya bilər. 21-ci maddə yaralıların, xəstələrin və gəmi qəzasına uğrayanların götürülməsi və onlara qulluq edilməsi üçün neytral gəmilərə müraciət etməyə icazə verir. Bu maddəyə görə neytral gəmilər ələ keçirilə bilməz. 36-cı və 37-ci maddələr döyüş gəmisində xidmət edən dini və tibbi heyəti qoruyur. 22-ci maddədə qeyd edilir ki, xəstəxana gəmiləri heç bir hərbi məqsəd üçün istifadə edilə bilməz və humanitar missiyasına görə onlara hücum və ya belə gəmilərin ələ keçirilməsi qadağandır. Hazırda ikinci saziş və digər üç sənəd də daxil olmaqla, 1949-cu il Cenevrə konvensiyalarının 196 iştirakçısı var.

BMT-nin Mediasiya / Vasitəçilik səbəbindən ortaya çıxan beynəlxalq məskunlaşma haqqında Konvensiyası, yəni BMT-nin vasitəçilikdən irəli gələn məskunlaşma müqavilələrinin icrası haqqında Konvensiyası, BM-nin vasitəçilik / vasitəçilikdən irəli gələn beynəlxalq məskunlaşma müqavilələri haqqında Konvensiyası 20 dekabr 2018-ci il tarixində qəbul edildi və açıq 7 avqustda imza üçün. 12 sentyabr 2020-ci il tarixində qüvvəyə minən Konvensiyanın 14-cü maddəsinə uyğun olaraq beynəlxalq ticarətdə ticarət mübahisələrin alternativ həllini tənzimləyir və məhkəmə qərarları kimi qüvvəyə minən beynəlxalq həll razılaşmalarına və bağlanan mübahisələrin həllinə dair müqavilələrə daxili / ailə / şəxsi məqsədlər, həmçinin miras, ailə, əmək qanunvericiliyi şamil edilmir.

Akkerman konvensiyası, Osmanlı İmperiyası ilə Rusiya arasında 7 oktyabr 1826-cı ildə Moldavianın Akkerman şəhərində imzalanmış tənzimləmə və ticarət müqaviləsidir. Müqaviləni Rusiya tərəfdən Mixail Vorontsov və Aleksandr İvanoviç Ribopyer, Türkiyə tərəfindən - Mehmed Hadi-Əfəndi və İbrahim-Əfəndi imzaladılar. Rusiya,1812-ci il Buxarest sülh müqaviləsinin müddəalarının aydınlaşdırılması və izahının verilməsi istiqamətində 1814-cü ildən bəri çalışılmış,Babıaliyə (Sədrəzəm verilən iltumatum ilə məqsədinə çatmışdır. Osmanlı və Rusiya nümayəndələri Akkermanda danışıqlara başladılar. Ruslar istəklərini çox çoxaldaraq,demək olar ki, hamısını qəbul etdirdilər. Beləliklə, 1812-ci il Buxarest sülh müqaviləsinin izahını verən müqavilə formasından çıxaraq, Akkerman konvensiyası Buxarest müqaviləsini tamamilə dəyişdirən bir forma aldı. Səkkiz maddə və iki ayrı əlavədən ibarət olan Akkerman konvensiyasına görə, Osmanlı dövləti, Buxarest sülh müqaviləsinin müddəalarına uyğun olaraq ona verilməsi lazım olan Qafqaz qalalarından imtina edərək,müharibə səbəbiylə Rus vətəndaşlarının ziyanlarını ödəməyi, Rus tacirlərinin Osmanlı ölkəsi daxilində sərbəst ticarət etmələri və Rusiyanın Qara dəniz ticarətini genişləndirməsi üçün başqa dövlətlərin gəmiləri haqqında Çar hökumətinin irəli sürdüyü təşəbbüslərə kömək etməyi qəbul etdi. Bundan əlavə, iki dövlət arasında əvvəlki müqavilələrin müddəaları möhkəmləndirildi. Konvensiyaya aid olan iki əlavədən birincisinə görə Valaxiya və Moldaviada voyvodaların boyarlar tərəfindən yeddi il müddətinə seçilməsinə,voyvodaların Porteyə bağlı olmadan ölkələrini idarə edəcəkləri və Rusiyanın razılığı olmadan tutduğu vəzifələrindən azad edilməməsinə qərar verilmişdi. İkinci əlavədə, Buxarest sülh müqaviləsi ilə serblərə verilən imtiyazlar və on səkkiz ay ərzində Serbiya nümayəndələri ilə qəbul ediləcək qərarlar və danışıqlar barədə bir fərman veriləcəyi və bu barədə Rusiyaya bildiriləcəyi vəd edilmişdir.

Aland konvensiyası - Aland adalarının statusunun müəyyən edilməsi ilə bağlı 1921-ci ildə onlarla dövlət tərəfindən qəbul edilmiş və Millətlər Cəmiyyəti tərəfindən təsdiq edilmiş müqavilə. == Tarixi == Aland konvensiyasının şərtlərinə uyğun olaraq Aland adaları tamamilə silahsızlaşdırılmış zona elan olunurdu: onun ərazisində heç bir hərbi birləşmə saxlanıla və heç bir hərbi istinadgahlar inşa edilə bilməzdi. İsveç dilinin və mədəniyyətinin saxlanması haqqında Əsasnaməyə əsasən Aland adalarında yaşayan gənclər hərni xidmətə cəlb edilə bilməzlər. 1939-1940-cı illərdə baş vermiş Sovet-fin müharibəsinin başa çatması ilə bağlı SSRİ ilə Finlandiya arasında Aland adaları haqqında razılaşmaya dair müqavilədə Aland konvensiyasının bir çox şərtləri təkrar olunurdu. Lakin demilitarizasiya haqqında yeni müqavilə az sonra SSRİ ilə Finlandiya arasında başlanmış müharibə nəticəsində pozuldu. İkinci dünya müharibəsindən sonra Aland adalarının demilitarizasiyası ilə bağlı statusu 1947-ci il Paris sülh müqavilələri ilə təsdiq olundu və bu günədək qüvvədədir.

Buxarest konvensiyası (Qara dənizin çirklənmədən qorunması haqqında Konvensiya) — 1992-ci ildə Buxarestdə (Rumıniya) Bolqarıstan, Gürcüstan, Rusiya nümayəndələri tərəfindən imzalanmış konvensiya (Rusiya Federasiyası Ali Şurasının 1993-cü il 12 avqust tarixli 5614–1 nömrəli "Konvensiyanın ratifikasiyası haqqında" Qərarı ilə ratifikasiya edilmişdir. Qara dənizin çirklənmədən qorunması", 2 dekabr 1993-cü il Rusiya Federasiyası Hökuməti "Qara dənizin çirklənmədən qorunması haqqında Konvensiyanın həyata keçirilməsinin təşkili tədbirləri haqqında" № 1254 qərarını verdi), Türkiyə, Rumıniya və Ukrayna. Buxarest Konvensiyası 1994-cü il yanvarın 15-də qüvvəyə minmişdir. Müqavilə bu dövlətlərin Qara dənizin çirklənməsinin azaldılması və ona nəzarət edilməsi, habelə dəniz mühitinin mühafizəsi üçün monitorinqi və qiymətləndirilməsi baxımından öhdəliklərini müəyyən edir. Konvensiyanın tərkib hissəsi olan üç protokolda konkret tədbirlər öz əksini tapmışdır: Qara dənizin dəniz ətraf mühitinin sahilyanı mənbələrdən çirklənmədən qorunmasına dair Protokol; Fövqəladə Hallar zamanı Qara dəniz dəniz ətraf mühitinin neft və digər zərərli maddələrlə çirklənməsinə qarşı mübarizədə əməkdaşlıq haqqında Protokol; Qara dənizin dəniz mühitinin atqılar nəticəsində çirklənmədən qorunmasına dair Protokol. 2002-ci ildə Konvensiyanın tərəfləri Qara dənizin biomüxtəlifliyinin və landşaftlarının qorunmasına dair Protokolu, o cümlədən "Qara dəniz üçün vacib olan növlərin siyahısı"nı imzaladılar. == Konvensiyanın əsas müddəaları == Konvensiyanın Tərəfləri Qara dənizin dəniz mühitinin çirklənməsinin qarşısının alınması, azaldılması və onunla mübarizə üçün bütün zəruri tədbirləri görməyə razılaşdılar. Konvensiya çirklənməni əhatə edir: gəmilərdən; basdırılma nəticəsində (gəmilərdən və ya təyyarələrdən, yaxud gəmilərdən və hava gəmilərindən tullantıların və ya digər materialların qəsdən çıxarılması); yerüstü mənbələrdən; kontinental şelfdə təbii ehtiyatların kəşfiyyatı və işlənməsi də daxil olmaqla, kontinental şelfdəki fəaliyyətlər nəticəsində və ya onlarla əlaqəli; fövqəladə hallarda neft və digər təhlükəli maddələr; atmosferdən və ya atmosferdən; təhlükəli tullantıların transsərhəd daşınması nəticəsində; Konvensiyanın Əlavəsində (VI–XIV Maddələr) göstərilən təhlükəli maddələr və materiallarla əlaqəli istənilən mənbələrdən Eyni zamanda, dənizdə həyata və canlı ehtiyatlara, xüsusən də onların yaşayış mühitini dəyişdirərək, balıq ovu və Qara dənizin digər qanuni istifadəsinə maneçilik törədərək zərər çəkməməyə xüsusi diqqət yetirilir (Maddə XIII). Konvensiya su sütununda və çöküntülərdə çirklənmənin təbiətinin və dərəcəsinin və onun ekoloji sistemə təsirinin qiymətləndirilməsi yollarının və vasitələrinin işlənib hazırlanmasına, çirklənmiş sahələrin müəyyən edilməsinə, təhlükələrin öyrənilməsi və qiymətləndirilməsinə və onların aradan qaldırılması üçün tədbirlərin işlənib hazırlanmasına yönəlmiş elmi tədqiqatlarda əməkdaşlığı nəzərdə tutur ; xüsusilə, təhlükəli maddələrin müalicəsinin, utilizasiyasının, aradan qaldırılmasının və ya istifadəsinin alternativ üsulları. İştirakçılar həmçinin bütün çirklənmə mənbələrini əhatə edən monitorinq proqramlarının hazırlanması, eləcə də Qara dəniz üçün çirklənmənin monitorinqi sisteminin yaradılması (Mad.

CMR Konvensiyası — Avtomobil nəqliyyatı ilə beynəlxalq yükdaşımalar müqaviləsi haqqında konvensiya. 19 may 1956-cı ildə Cenevrədə qəbul olunmuşdur. BMT Konvensiyası statusuna malikdir. İngilis dilində - Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road Fransız dilində - Convention relative au contrat de transport international de marchandises par route. Rəsmi qısa adı CMR (konvensiyanın adının fransız dilindəki abbreviaturası.) Dünya üzrə 58 ölkə konvensiyanın üzvüdür.

Varşava Konvensiyası - Hava nəqliyyatında sərnişinlərin və yüklərin daşınmasını tənzimləyən müqavilə.12 oktyabr 1929-cu ildə Varşavada imzalanıb. 1955-ci ildə və 1971-ci ildə əlavə və dəyişikliklər olunub. İngilis dilində - Convention for Unification of certain rules relating to international carriage by air. Orijinal mətni fransız dilində tərtib olunmuşdur və Polşa Xarici işlər Nazirliyinin arxivində saxlanılır.

Avropa Şurasının Qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qarşısının alınması və onlarla mübarizə haqqında Konvensiyası və ya daha çox tanınan adı ilə İstanbul Konvensiyası — Avropa Şurasının qadınlara qarşı şiddətə və məişət zorakılığına qarşı 11 may 2011-ci ildə İstanbulda imzalanan insan hüquqları müqaviləsi. Konvensiya şiddətin qarşısının alınması, qurbanların qorunması və cinayətkarların cəzasızlığına son qoymağı hədəfləyir. 2019-cu ilin mart ayından etibarən 45 ölkə və Avropa Birliyi tərəfindən imzalanmışdır. 12 mart 2012-ci ildə Türkiyə konvensiyanı təsdiqləyən ilk ölkə oldu. Ardınca 2013–2019-cu illərdə digər 33 ölkə (Albaniya, Andorra, Avstriya, Belçika, Bosniya və Herseqovina, Xorvatiya, Kipr, Danimarka, Finlandiya, Estoniya, Fransa, Gürcüstan, Almaniya, Yunanıstan, İslandiya, İrlandiya, İtaliya, Lüksemburq, Malta, Monako, Çernoqoriya, Hollandiya, Norveç, Şimali Makedoniya, Polşa, Rumıniya, Portuqaliya, San Marino, Serbiya, Sloveniya, İspaniya, İsveç, İsveçrə) müqaviləni təsdiqləmişdir. Konvensiya 1 avqust 2014-cü ildə qüvvəyə minmişdir. Avropa Şurası 1990-cı illərdən bəri qadınların zorakılığa qarşı qorunmasını təşviq etmək üçün bir sıra təşəbbüslər həyata keçirmişdir. Bu təşəbbüslər, 2002-ci ildə Nazirlər Komitəsinin üzv dövlətlərə qadının zorakılığa qarşı qorunmasına dair Avropa Şurası Rec(2002)5 saylı Tövsiyəsinin qəbul edilməsi və Avropada 2006–2008-ci illər arasında qadın zorakılığına, o cümlədən ailə şiddətinə qarşı mübarizə kampaniyasının aparılması ilə nəticələndi. Avropa Şurası Parlament Assambleyası da qadınlara qarşı hər cür şiddətə qarşı qəti bir siyasi mövqe tutmuş və cinsiyyət əsaslı zorakılığın ən ağır və geniş yayılmış formalarının qarşısının alınması, qorunması və mühakimə olunmasına dair qanuni məcburi standartların tətbiq olunmasını tələb edən bir sıra qətnamə və tövsiyələr qəbul etmişdir. Milli hesabatlar, araşdırmalar və sorğular Avropadakı problemin böyüklüyünü ortaya qoydu.

Balta-Limanı ticarət konvensiyası — Osmanlı imparatorluğu ilə İngiltərə arasında 16 avqust 1838-ci il tarixində İstanbulun Balta-Limanı mahalında imzalanmış ticarət müqaviləsi. Osmanlı imperiyası 1826-cı ildən bəri ehtiyac duyduğu yerli xammalın xarici tacirlər tərəfindən ixrac edilməsinin qarşısını alan yed-i vahid (inhisar) sistemini tətbiq etdi. Bu sistem Böyük Britaniyanın mənafeyinə uyğun deyildi və ingilislər onlara Osmanlı ərazilərində imtiyazlar vermək üçün Osmanlı imperiyasına təzyiqlər göstərirdilər. Osmanlı dövlət xadimi,diplomatı Mustafa Rəşid paşa, Misir valisi Kavalalı Mehmet Əli paşanın qiyamını yatırmaq üçün İngilislərdən kömək istədi. Bu yardım qarşılığında, ingilislər Balta-Limanida bir dövlət malikanəsində Böyük Britaniyaya böyük ticarət imtiyazları verən ticarət konvensiyasının imzalanmasını istədilər. Konvensiya 8 oktyabr 1838-ci ildə kraliça I Viktoriya tərəfindən, bir ay sonra sultan II Mahmud tərəfindən təsdiq edildi. == Tarixi == Britaniya imperiyası Osmanlı ərazilərində sərbəst ticarət hüququnu almaq üçün uzun müddət mübarizə aparmışdır. Lakin hər dəfə ingilislərin cəhdləri uğursuzluğa düçar olurdu. XIX əsrin əvvəllərində dərin siyasi və iqtisadi böhran keçirən Osmanlı imperiyası böyük dövlərin güclü təzyiqinə tam gətirə bilmirdi. Həmçinin ölkənin daxili vəziyyəti də Osmanlı dövlətinin xarici təzyiqə müqavimət göstərməsinə imkan vermirdi.

Buenos Ayres Konvensiyası (Üçüncü Panamerika Konvensiyası) — 11 avqust 1910-cu il tarixində Argentinanın Buenos Ayres şəhərində imzalanmışdır. Əsərdə hüquqların qorunub saxlanılması barədə bir bildiriş olduğu zaman müəllif hüquqlarının qarşılıqlı tanınmasını təmin edən müqavilədir (Maddə 3). Bu, adətən müəllif hüququ bildirişinin yanında "Bütün hüquqlar qorunur" (ispan dilində "Todos los derechos reservados", portuqal dilində "Todos os direitos reservados") ifadəsi ilə tətbiq olunurdu. ABŞ qanunvericiliyinə görə yalnız müəllif və nəşr ili tələb olunduğu üçün bu tətbiq üsulu dəyişdi. Konvensiyaya uyğun olaraq müəllif hüquqları qorunması, Konvensiyaya tərəfdaş olan ölkədə və əsərin nəşr edildiyi yerdə daha qısa müddətə verilir (Maddə 6, 7). Sınaq şərti tələbinin kifayət qədər qeyri-müəyyən olması, beynəlxalq müəllif hüququ qanunlarındakı inkişafa baxmayaraq davam edən daha mürəkkəb və qanunauyğun ifadələrin inkişafına səbəb oldu. Konvensiya, 6 sentyabr 1952-ci il tarixli Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyası (Maddə 18 Cenevrə Qanunu) ilə xüsusi olaraq qorunub saxlanılır,[1] ən son formulaya ziddiyyət halında üstünlük verilir. Buenos Ayres Konvensiyası dəyişdirilmədiyindən, sadə müəllif hüququ bildirişinin olması, Ümumdünya Müəllif Hüquqları Konvensiyasının tərəfləri olan ölkələr arasında müəllif hüquqlarının qarşılıqlı tanınmasını təmin etmək üçün kifayət idi (yalnız Honduras qəbul etməmişdir). 23 avqust 2000-ci il tarixindən etibarən Buenos Ayres Konvensiyasının bütün tərəfləri, eyni zamanda müəllif hüquqlarının heç bir rəsmiləşdirilmə olmadan qarşılıqlı tanınmasını təmin edən Ədəbi və Bədii Əsərlərin Qorunmasına dair Bern Konvensiyasının tərəfdaşlarıdır. Buenos Ayres Konvensiyası, Bern Konvensiyasının 20-ci maddəsinə uyğun olaraq "xüsusi razılaşma" hesab edilir.

Beynəlxalq müdafiədən istifadə edən şəxslərə, o cümlədən diplomatik agentlərə qarşı cinayətlərin qarşısının alınması və cəzalandırılması haqqında Konvensiya — Konvensiya 1977-ci il fevralın 20-də qüvvəyə minmişdir. Nisbətən son dövrlərdə beynəlxalq müdafiədən istifadə edən şəxslərə qarşı cinayət əməllərinin sayının artması bu konvensiyanın qəbul edilməsinə səbəb olmuşdur. == Haqqında == Burada araşdırılan problemlərin dairəsi diplomatik agentlərə və beynəlxalq müdafiədən istifadə edən digər şəxslərə qarşı yönəldilmiş cinayətlərlə məhdudlaşmış olsa da, komissiya bu cür şəxslərə qarşı yönəldilmiş cinayətlər haqqında məsələni daha qlobal problem olan terrorizm aktlarının həyata keçirilməsi aspektlərindən birinə aid etmişdir. == Müqavilənin müddəaları == Konvensiyanın 1-ci maddəsi beynəlxalq müdafiədən istifadə edən şəxslərə aşağıdakıları aid edir: dövlət başçısı, o cümlədən, dövlət başçısı funksiyasını yerinə yetirən kollegial orqanın hər bir üzvü, xarici dövlətdə olan hökumət başçısı və ya xarici işlər naziri, onları müşayiət edən ailə üzvləri, dövlətin istənilən nümayəndəsi və ya vəzifəli şəxsi, yaxud beynəlxalq təşkilatın istənilən vəzifəli şəxsi və ya digər agenti və onların ailə üzvləri. Həmin maddənin 2-ci bəndində ehtimal olunan cinayətkarın anlayışı verilir. Belə ki, ehtimal olunan cinayətkar ona münasibətdə maddədə göstərilən cinayətləri törətməsini və ya törətməsində iştirak etməsini "prima facie" isbat edən kifayət qədər dəlillər olan şəxsdir. Konvensiyaya əsasən diplomatik agent, akkreditiv və ya qəbul edən dövlət olmayan 3-cü dövlətdə ezamiyyətdə olduqda belə xüsusi müdafiə hüququna malikdir. Konvensiyanın 2-ci maddəsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Burada xüsusi beynəlxalq hüquqi müdafiə yaradan cinayətin tərkibi müəyyən olunur. Buna aşağıdakılar aiddir: beynəlxalq müdafiədən istifadə edən şəxsin qəsdən öldürülməsi, qaçırılması və ya onun şəxsiyyətinə və ya azadlığına yönəlmiş digər hücumların həyata keçirilməsi; beynəlxalq müdafiədən istifadə edən şəxsin şəxsiyyətinə və edən ümumtanınmış hüquqi prinsipin təsdiq edilməsi, azadlığına təhlükə yarada biləcək, onun rəsmi binasına, yaşayış binasına və ya nəqliyyat vasitələrinə zorakı hücumların həyata keçirilməsi; istənilən hücum cəhdi; istənilən belə hücumun iştirakçısı qismində əməllər, belə ki, hər bir iştirakçı dövlət tərəfindən onun daxili qanunvericiliyinə əsasən, bu cinayətin onun ərazisində və ya ərazisinin hüdudlarından kənarda baş verməsindən asılı olmayaraq, cinayət kimi qiymətləndirilməlidir.

Uşaq hüquqları Konvensiyası (ing. Convention on the Rights of the Child) — 20 noyabr 1989-cu ildə BMT-nin Baş Assambleyası tərəfindən qəbul edilmişdir. Uşaq hüquqları Konvensiyası – BMT tərəfindən qəbul edilmiş bir saziş olaraq, dünyanın hər bir yerində yaşayan uşaqlara konvensiya ilə müəyyən edilmiş hüquqları təmin edir. Konvensiya uşaqların yaşaması və inkişafı üçün zəruri olan minimum standartları müəyyən edir. Konvensiyanın ratifikasiya etmiş bütün dövlətlər bu öhdəlikləri yerinə yetirməlidirlər. Onlar daimi xüsusi təşkil edilmiş Uşaq Hüquqları Komitəsinə hesabat və həyata keçirdikləri bütün işlər haqda məlumat verirlər. Bu Konvensiya uşaqların hüquqlarını təmin edən birinci universal kodeksdir. O, uşaq hüquqlarına dair bütün məsələləri bir sənəddə cəmləşdirib. Konvensiya uşaqların iqtisadi, sosial, mədəni və hətta siyasi hüquqlara malik olmasını vurğulayır. Əsasən uşaq hüquqlarının qeyri-formal tədris prosesi vasitəsi ilə öyrədilməsi üçün yazılmasına baxmayaraq, bu vəsait çox asanlıqla və müvəffəqiyyətlə məktəblərdə də istfiadə edilə bilər.

Konsul əlaqələri haqqında Vyana Konvensiyası — konsul münasibətləri sahəsində universal qaydaları müəyyən edən ilk beynəlxalq çoxtərəfli razılaşma. 24 aprel 1963-cü ildə qəbul edilmişdir. == Tarixi == Beynəlxalq əlaqələrin hərtərəfli inkişafı, konsul müəssisələrinin rolunun hədsiz artması konsul hüququnun universal səviyyədə məcəllələşdirilməsi zərurətini yaradırdı. Bununla əlaqədar olaraq BMT-nin Baş Assambleyası 1949-cu il dekabrın 6-da Konsul əlaqələri və immunitetləri haqqında konvensiya layihəsinin hazırlanması barədə qətnamə qəbul etmişdir. Baş Assambleyanın bu məsələ ilə bağlı çağırdığı konfransda Konsul əlaqələri haqqında Vyana Konvensiyası qəbul edilmişdir. == Müqavilənin müddəaları == Konsul əlaqələri haqqında 1963-cü il Vyana Konvensiyası preambuladan, 5 hissədə birləşən 79 maddədən ibarətdir. 1961-ci il Vyana Konvensiyasında olduğu kimi, bu Konvensiyaya da iki əlavə protokol qəbul edilmişdir (Vətəndaşlığın əldə olunması haqqında fakultativ Protokol və Mübahisələrin məcburi həlli haqqında fakultativ Protokol). Preambulada Konvensiyanın bağlanmasının məqsədləri açıqlanır. Konvensiyanın 1-ci maddəsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, belə ki, burada konvensiyada yer alan “konsul müəssisələri”, “konsul dairəsi”, “konsul vəzifəli şəxsi”, “konsul əməkdaşı” və s. kimi terminlərin açıqlaması verilir.

Kökünün kəsilməsi təhlükəsi olan vəhşi fauna və yabanı flora növlərinin beynəlxalq ticarət konvensiyası (ing. the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, CITES) — 2010 iyulun 2-ə qara kürü ixracçıları, emalçıları və qablaşdırıcılarının siyahısına 4 Azərbaycan şirkətinin adı daxil edib. Azərbaycanda qanuni olaraq nərə balıqlarının tutulması ilə üç şirkət – "Xəzərbalıq", "Lənkəran Balıq Kombinatı" və "Neftçala Balıq Kombinati" məşğul olur. Sonuncu iki şirkət "Caspian Fish Co. Azerbaijan"ın (Britaniya) nəzarəti altında işləyir. Qara kürünün emalı və ixracı hüququ "Caspian Fish Co. Azerbaijan"a məxsusdur. Siyahıya, həmçinin, "KASPI" və "AB Siyazan Fish" şirkətləri daxil edilib. Onlar, demək olar ki, qara kürü biznesindən kənarlaşıblar. Xəzər dənizinin bioloji su resursları üzrə komissiya iyunda nərə balıqlarının tutulması və onların kürüsünün yığılmasına kvota qoyub.

Milli azlıqların müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyası (ing. Framework Convention for the Protection of National Minorities) — 1 fevral 1995-ci ildə imzalanan Avropa Şurası konvensiyası. Fransa, Monako, Andorra və Türkiyə tərəfindən imzalanmamış Avropa Şurasına üzv dövlətlərdən; imzalanmış, lakin Belçika, Yunanıstan, İslandiya və Lüksemburq tərəfindən təsdiqlənməmişdir. Konvensiyanın həyata keçirilməsinə iştirakçı ölkələrin hesabatlarını qiymətləndirən Məşvərət Komitəsi və CC-nin fikirlərinə əsasən tövsiyələr verən Avropa Şurası Nazirlər Komitəsi nəzarət edir. Fərdi şikayət mexanizmi yoxdur və konvensiya zəif bir mexanizm kimi qəbul edilir. Preambula və I hissə (maddə 1-3) - konvensiyanın məqsədləri, prinsipləri və orada təsbit edilmiş hüquqlardan istifadə hüququ. II hissə (maddə 4-19) - konvensiya tərəflərinin öhdəliklər kataloqu: Maddə 4. Ayrı-seçkiliyin qadağan edilməsi. Maddə 5. Asimilyasiya siyasətinin qadağan edilməsi.

Müqaviləyə əsaslanan İnvestor-Dövlət Arbitrajında şəffaflıq haqqında Birləşmiş Millətlər Konvensiyası — 10 dekabr 2014-cü ildə qəbul edilmiş və 18 oktyabr 2017-ci ildə qüvvəyə minmiş, tərəflər arasında beynəlxalq müqavilələr əsasında İnvestor-Dövlət Arbitrajı Kontekstində Şəffaflığa dair Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Beynəlxalq Ticarət Hüququ üzrə Komissiyası qaydalarını, cavabdehin bildirişinin dərc olunmasını təmin edir. Eyni zamanda, konvensiya ticarət sirrini təşkil edən və ya nəşri qanunların icrasına müdaxilə edəcək və ya beynəlxalq müqaviləyə əsasən yayımlanmaqdan qorunan və ya cavabdeh tərəfindən təqdim edildiyi gizli məlumatların dərc edilməsini nəzərdə tutmur. Milli qanuna uyğun olaraq, ya da qanuna və ya arbitrajın bu məlumatların açıqlanması baxımından uyğun hesab etdiyi qaydalara uyğun olaraq. Konvensiya UNCITRAL veb saytında.

Qaçqınların Statusuna dair BMT Konvensiyası (ing. Convention Relating to the Status of Refugees) — 28 iyul 1951-ci ildə Cenevrədə BMT Baş Assambleyasının 14 dekabr 1950-ci il tarixli 429 (V) saylı qətnaməsinə uyğun olaraq çağırılmış səlahiyyətli nümayəndələrin konfransı ilə qəbul edilmiş konvensiya (beynəlxalq müqavilə). 22 aprel 1954-cü ildə qüvvəyə minmişdir. Konvensiya “qaçqın” anlayışını müəyyənləşdirir və qaçqın statusunun verilməsinin ümumi əsaslarını müəyyənləşdirir. Konvensiya qaçqınlara qarşı hər hansı bir ayrı-seçkiliyi qadağan edir. Qaçqınlar, hüquqlarının bir hissəsini qəbul etdikləri ölkənin vətəndaşları ilə bərabər, digərlərini isə əcnəbilərlə eyni şərtlərdə istifadə edirlər. Konvensiya, milli təhlükəsizlik maraqları naminə qaçqınların qovulmasına icazə verir, lakin təqib olunmaq qorxusu ilə qaçdıqları dövlətə qayıtmasını qadağan edir. 2015-ci ilin aprel ayından etibarən Konvensiyaya 193 BMT üzvündən 145 dövlət qatılır. Rusiya 1967-ci il Konvensiyasına və Protokoluna Rusiya Federasiyası Ali Sovetinin 13 noyabr 1992-ci il tarixli qərarı ilə qatıldı. Qaçqınlar problemi Avropada Osmanlı, Avstriya-Macarıstan və Rusiya imperiyalarının süqutu, ərazi dəyişikliyi, soyqırımı hadisələri və nəticədə kütləvi kütlə hərəkatları ilə müşayiət olunan Birinci Dünya Müharibəsi kontekstində kəskinləşdi.

BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası (ing. Framework Convention on Climate Change, UN FCCC) — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası (UNFCCC) atmosferdə istixana qazlarının konsentrasiyalarını sabitləşdirməklə "insanların iqlim sisteminə təhlükəli müdaxiləsi" ilə mübarizə aparmaq üçün ölkələr arasında beynəlxalq müqavilədir. 1992-ci ildə Rio-de-Janeyroda keçirilən BMT-nin Ətraf Mühit və İnkişaf üzrə Konfransında (UNCED) 154 dövlət tərəfindən imzalanıb. Katibliyi öncə Cenevrədə olsa da, 1996-cı ildə Bonna köçüb. Müqavilə 21 mart 1994-cü ildə qüvvəyə minmişdir. “UN FCCC” həm də Almaniyanın Bonn şəhərindəki BMT Kampusunda ofisləri olan, konvensiyanın fəaliyyətinə dəstək verməklə məsul Katibliyin adıdır. Çərçivə Konvensiyasının son məqsədi onun 2-ci maddəsində:"atmosferdə istixana qazlarının konsentrasiyalarının iqlim sisteminə təhlükəli antropogen [yəni insan səbəbli] müdaxiləsinin qarşısını alacaq səviyyədə sabitləşdirilməlidir" şəklində göstərilib. Müqavilə, ekosistemlərin iqlim dəyişikliyinə təbii şəkildə uyğunlaşmasına, qida istehsalının gücləndirilməsini təmin etməyə, iqtisadi inkişafın davamlı şəkildə davam etməsinə imkan verən davamlı elmi araşdırmalara və müntəzəm görüşlərə, danışıqlara və gələcək siyasət sazişlərinə çağırırdı. 1997-ci ildə imzalanmış və 2005-2020-ci illəri əhatə edən Kioto protokolu UNFCCC çərçivəsində tədbirlərin ilk icrası olmuşdur. Kioto protokolu 2016-cı ildə qüvvəyə minən Paris sazişi ilə əvəz olundu.

Civə haqqında Minamata Konvensiyası — insan sağlamlığını və ətraf mühiti antropogen emissiyalardan və civə və civə birləşmələrinin buraxılmasından qorumaq üçün nəzərdə tutulmuş beynəlxalq müqavilə. Konvensiya üç illik görüş və danışıqların nəticəsidir, bundan sonra konvensiyanın mətni 140-a yaxın ölkəni təmsil edən nümayəndələr tərəfindən 19 yanvar 2013-cü ildə Cenevrədə təsdiq edilmiş və həmin ilin sonunda 10 oktyabr 2013-cü ildə Yaponiyanın Kumamoto şəhərində keçirilmiş diplomatik konfransda qəbul edilmiş və imzalanmışdır. Konvensiya Yaponiyanın Minamata şəhərinin adını daşıyır. Bu adlandırma simvolik əhəmiyyət kəsb edir, çünki şəhərdə kütləvi civə zəhərlənməsi baş verib. Növbəti bir neçə onillikdə kovensiyasının ətraf mühitə böyük miqdarda civənin buraxılmasından məsul olan məqsədyönlü fəaliyyətlər nəticəsində civə ilə çirklənmənin azaldılmasını artıracağı gözlənilir. Konvensiya civənin istifadə edildiyi, buraxıldığı bir sıra məhsullar, proseslər və sənayelər üzrə nəzarət və azalmalar da daxil olmaqla, civənin bütün həyat dövrü ilə əlaqəli müddəaları ehtiva edir. Konvensiya həmçinin civənin birbaşa hasilatı, ixracı və idxalı, təhlükəsiz saxlanması və bir dəfə tullantı kimi utilizasiyasını nəzərdə tutur. Risk altında olan əhalinin müəyyən edilməsi, tibbi xidmətin artırılması və civə ilə bağlı təsirlərin müəyyən edilməsi və müalicəsində səhiyyə mütəxəssislərinin daha yaxşı təlimləndirilməsi də konvensiyanın həyata keçirilməsi ilə nəticələnəcək. Minamata Konvensiyası 2020-ci ilə qədər istehsalı, idxalı və ixracı tamamilə qadağan ediləcək civə tərkibli saysız-hesabsız məhsullar üzərində nəzarəti təmin edir (ölkələrin ilkin 5 illik müddət üçün azad olunmasını tələb etdiyi hallar istisna olmaqla). Bu məhsullara müəyyən növ akkumulyatorlar, yığcam flüoresan lampalar, relelər, sabun və kosmetika, termometrlər və qan təzyiqi cihazları daxildir.

Civə haqqında Minamata Konvensiyası — insan sağlamlığını və ətraf mühiti antropogen emissiyalardan və civə və civə birləşmələrinin buraxılmasından qorumaq üçün nəzərdə tutulmuş beynəlxalq müqavilə. Konvensiya üç illik görüş və danışıqların nəticəsidir, bundan sonra konvensiyanın mətni 140-a yaxın ölkəni təmsil edən nümayəndələr tərəfindən 19 yanvar 2013-cü ildə Cenevrədə təsdiq edilmiş və həmin ilin sonunda 10 oktyabr 2013-cü ildə Yaponiyanın Kumamoto şəhərində keçirilmiş diplomatik konfransda qəbul edilmiş və imzalanmışdır. Konvensiya Yaponiyanın Minamata şəhərinin adını daşıyır. Bu adlandırma simvolik əhəmiyyət kəsb edir, çünki şəhərdə kütləvi civə zəhərlənməsi baş verib. Növbəti bir neçə onillikdə kovensiyasının ətraf mühitə böyük miqdarda civənin buraxılmasından məsul olan məqsədyönlü fəaliyyətlər nəticəsində civə ilə çirklənmənin azaldılmasını artıracağı gözlənilir. Konvensiya civənin istifadə edildiyi, buraxıldığı bir sıra məhsullar, proseslər və sənayelər üzrə nəzarət və azalmalar da daxil olmaqla, civənin bütün həyat dövrü ilə əlaqəli müddəaları ehtiva edir. Konvensiya həmçinin civənin birbaşa hasilatı, ixracı və idxalı, təhlükəsiz saxlanması və bir dəfə tullantı kimi utilizasiyasını nəzərdə tutur. Risk altında olan əhalinin müəyyən edilməsi, tibbi xidmətin artırılması və civə ilə bağlı təsirlərin müəyyən edilməsi və müalicəsində səhiyyə mütəxəssislərinin daha yaxşı təlimləndirilməsi də konvensiyanın həyata keçirilməsi ilə nəticələnəcək. Minamata Konvensiyası 2020-ci ilə qədər istehsalı, idxalı və ixracı tamamilə qadağan ediləcək civə tərkibli saysız-hesabsız məhsullar üzərində nəzarəti təmin edir (ölkələrin ilkin 5 illik müddət üçün azad olunmasını tələb etdiyi hallar istisna olmaqla). Bu məhsullara müəyyən növ akkumulyatorlar, yığcam flüoresan lampalar, relelər, sabun və kosmetika, termometrlər və qan təzyiqi cihazları daxildir.

Yol Hərəkəti Haqqında Konvensiya (bəzən Yol Hərəkəti üzrə Vyana Konvensiyası kimi də tanınır) — beynəlxalq yol hərəkətini asanlaşdırmaq və müqavilə bağlayan tərəflər arasında standart yol hərəkəti qaydalarını müəyyən etməklə yol təhlükəsizliyini artırmaq üçün nəzərdə tutulmuş beynəlxalq müqavilədir. Konvensiya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqtisadi və Sosial Şurasının Yol Hərəkəti üzrə Konfransında (7 oktyabr – 8 noyabr 1968) razılaşdırıldı və 8 noyabr 1968-ci ildə Vyanada bağlandı. 21 may 1977-ci ildə qüvvəyə minmişdir. Bu konfrans həm də Yol nişanları və siqnalları haqqında Konvensiyanı da hazırlamışdır. Konvensiyaya 3 sentyabr 1993-cü ildə və 28 mart 2006-cı ildə düzəlişlər edilmişdir. 1 may 1971-ci ildə Cenevrədə bağlanmış Yol Hərəkəti haqqında Konvensiyaya (1968) əlavə edən Avropa Sazişi mövcuddur. Yol hərəkəti haqqında Vyana Konvensiyası 8 noyabr 1968-ci ildə Vyanada bağlanmışdır. 21 may 1977-ci ildə qüvvəyə mindiyi vaxtdan, imzalayan ölkələrdə konvensiyanın 48-ci maddəsinə uyğun olaraq, əvvəlki yol hərəkəti konvensiyalarını, xüsusən də Yol Hərəkəti haqqında 1949-cu il Cenevrə Konvensiyasını əvəz edir. 2022-ci ilin oktyabr ayına olan məlumata görə, konvensiya 86 ölkə tərəfindən ratifikasiya edilib, lakin konvensiyanı ratifikasiya etməyənlər hələ də Yol Hərəkəti üzrə 1949-cu il Cenevrə Konvensiyasının tərəfləri ola bilərlər. İrlandiya, Kanada, ABŞ, Kipr, İslandiya, Malta, Çin və Malayziya imzalamayan ölkələrə misaldır.

Misirdə Kapitulyasiyaların aradan qaldırılmasına dair Montrö Konvensiyası — Misirdə əcnəbilər üçün kapitulyasiya kimi tanınan ekstraterritorial hüquq sisteminin ləğvinə səbəb olan beynəlxalq konvensiya. Konvensiya 8 may 1937-ci ildə bağlanmışdır. Onu Misir, ABŞ, Belçika, Böyük Britaniya, Danimarka, İspaniya (vətəndaş müharibəsi zamanı respublika tərəfi), Fransa, Yunanıstan, İtaliya, Efiopiya, Norveç, Hollandiya, Portuqaliya və İsveç hökumətləri tərəfindən imzalanıb. O, 1937-ci il oktyabrın 15-də qüvvəyə minib və həmin gün Millətlər Liqasının Müqavilə Seriyasında qeydə alınıb. == Tarixi == Kapitulyasiya sistemi XIX əsrdə Misir xidivliyi dövründə xarici qüvvələrin təzyiqi nəticəsində tətbiq edilib. Bundan öncə isə Misir ərazisində Osmanlı imperiyası kapitulyasiyaları qüvvədə idi. Birinci Dünya müharibəsindən sonra Misirdə millətçilik dalğası yarandı. Yeni yaradılmış Vəfd Partiyasının dəstəklədiyi hökumət Misirə nəzarət edən İngiltərə hökumətindən kapitulyasiya sisteminin ləğvi tələblərini artırdı. Onlar həmçinin əcnəbilərin yerli Misir hüquq sisteminə tabe olması tələbini irəli sürürdü. Nəticədə, 1920-1921-ci illərdə bir neçə xarici konsulluq məhkəmələri ləğv edildi, onların vətəndaşları isə Britaniya konsulluq yurisdiksiyasına verildi.