* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | •••• | 3.43 |
2003 | •• | 1.18 |
2004 | ••••••••• | 8.76 |
2005 | •• | 1.35 |
2006 | ••••••• | 7.21 |
2007 | ••••• | 4.44 |
2008 | •••••• | 5.60 |
2009 | ••••••••• | 8.48 |
2010 | ••••••••••• | 10.98 |
2011 | ••••••• | 7.12 |
2012 | ••••••• | 6.71 |
2013 | •••••• | 6.13 |
2014 | •••••••••••••••••••• | 20.59 |
2015 | •••• | 3.57 |
2016 | •••• | 3.47 |
2017 | ••••••••• | 8.78 |
2018 | •••••••• | 7.64 |
2019 | ••••• | 4.73 |
2020 | •••• | 3.98 |
1 is. 1. Odunu yandırıb basdırmaqla alınan tünd-qara rəngli bərk yanacaq. Kürəyə kömür qoymaq. Manqala kömür tökmək. Kömürü qızartmaq. – [Rüstəm kişi] …samovara su tökməyə, kömür salmağa ərindi. M.İbrahimov. Arvad samovarı çölə çıxartdı. Külünü boşaldıb yaxaladı. Su töküb kömür saldı. Ə.Vəliyev. □ Kömür basmaq – kömür almaq üçün odunu yandırıb torpaqda basdırmaq. Kömür dəymək – dəm tutmaq, kömürün dəmi (qazı) ilə zəhərlənmək. Kömür kimi (qədər) – tünd-qara, zil qara, qapqara. Kömür kimi uşaq. – Açıqlıqdan keçdi, kömür qədər qara … görünən qamışlığa girdi. H.Nəzərli. Onun rəngi kömür kimi qaradı. M.Hüseyn. Kömür kimi qaralmaq – 1) bərk qaralmaq, qapqara olmaq. Qız yayda kömür kimi qaraldı; 2) məc. hirsindən üzünün rəngi dəyişib tündləşmək. Rüstəm kişi … kömür kimi qaralıb susurdu… M.İbrahimov. 2. Yer altından çıxarılan bitki mənşəli bərk yanacaq, maddə. Daş kömür. Kömür yataqları. Kömür mədəni. İki vaqon kömür. – Donbas bizə kömür verir… M.Müşfiq. Fəhlələr qatı kömür tozu içində işləyirdilər. M.Rzaquluzadə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / kömür1 Mənbələrdə göstərilir ki, “yanmış” mənasında kömür, “qovrulmaq” anlamında köyür sözlərindən istifadə edilən dövrlər olub. Bəli, dilimizdə köy (göy) feili olub və göz, kömür, qor, qovut, qovurma, quymaq, göynəmə, kül kimi onlarla söz məhz onun yaranıb. Kömür (əsli: köymür) “yanmış” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / kömür2 I сущ. уголь: 1. древесный уголь, продукт, получаемый путем обжигания дерева без доступа или с небольшим доступом воздуха. Kömür yandırmaq выжигать уголь, samovara kömür salmaq насыпать угля в самовар, kömür kimi qapqara черный как уголь 2. ископаемое твердое горючее вещество растительного происхождения. Kömür ehtiyatı запас угля, kömür yataqları залежи угля, daş kömür каменный уголь, qonur kömür бурый уголь, təbii kömür природный уголь, qazıntı kömür ископаемый уголь 3. материал для рисования, изготовленный из подвергнутых обжигу тонких веток деревьев. Kömürlə şəkil çəkmək рисовать углем II прил. 1. угольный: 1) относящийся к углю. Kömür təbəqəsi угольный слой, kömür layı угольный пласт 2. связанный с добычей угля. Kömür sənayesi угольная промышленность, kömür hövzəsi угольный бассейн, kömür şaxtası угольная шахта 3. предназначенный для хранения, перевозки угля. Kömür anbarı угольный склад, kömür kombaynı угольный комбайн 4. сделанный из угля, действующий с помощью угля. Kömür lampası угольная лампа, kömür teli угольная нить; kömürə döndərmək обугливать, обуглить, kömürə döndərilmiş обугленный
Azərbaycanca-rusca lüğət / kömür1 I. i. coal; ağac ~ü charcoal; daş ~ coal, pit coal; ağ ~ white coal; közərmiş ~ live coals; ~ kimi (qara) coal-black, pitch-black, coaly; ~ basmaq / yandırmaq to make* charcoal, to char; to burn* wood into charcoal; ~ kimi qaralmaq to become* / to get* coal-black; yandırıb ~ eləmək to char (d.), to convert int charcoal (d.) II. s. coal; charcoal; ~ qətranı coal-tar; ~ istehsalı coal output; ~ yatağı / süxuru coal-bed, coal-seam; ~ sənayesi coal-industry, coal-mining; ~ dəmi fumes of charcoal; ~ qazı coal gas; ~ kisəsi coal sack; ~ mədəni coal-mine, colliery, ~ şaxtası coal pit; ~ hövzəsi coal basin, coal field(s); ~ qabı / səbəti / vedrəsi coal scuttle, container for coal / charcoal; ~ dükanı charcoal dealer’s shop; ~ xəkəsi coaldust; ~ çalası coal-bunker; charcoal pit / kiln; a pit for making charcoal
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / kömür1 is. 1) charbon m ; ağac ~ü charbon de bois ; daş ~ houille f ağ ~ houille blanche ; 2) sif. de charbon, à charbon, aux charbons ; ~ suxuru lit au charbon ; ~ sənayesi industries f, pl houillères ; ~ dəmi fumée f carbonique ; ~ qazı gaz m carbonique ; ~ mədəni mine f de charbon ; ~ hövzəsi bassin m houiller
Azərbaycanca-fransızca lüğət / kömür1 сущ. 1. цӀивин; // kömür basmaq хуьс. цӀивинар кун (цӀивинар авун патал кӀарасриз цӀай яна накьвадик кучудун); kömür kimi (qədər) цӀивин хьтин (хьиз), чӀуп-чӀулав; kömür kimi qaralmaq а) цӀивин хьиз (чӀулав) хьун, гзаф чӀулав хьун, чӀуп-чӀулав хьун; б) пер. хъиляй ччинин рангар дегиш хьун, туьнт хьун, чӀулав хьун; 2. цӀивин, къванцицӀивин; daş kömür къванцицӀивин; // цӀивиндин, къванцицӀивиндин (мес. шахта).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / kömür