Morav sözü azərbaycan dilində

Alberto Moravia (it. Alberto Moravia; 28 noyabr 1907[…], Roma – 26 sentyabr 1990[…], Roma) — italyan yazıçı, novella ustası, jurnalist. == Həyatı == İlk ədəbi uğuruna 1929-cu ildə çapdan çıxan “Biveclər” romanıyla imza atıb. Lakin tezliklə İtaliyada hakimiyyətə yiyələnən faşistlərin geniş şöhrət qazanmış bu romana münasibəti neqativ oldu. Hakimiyyət orqanlarının təqibini hiss edən Moravia ölkəni tərk etməyə məcbur qalıb səyahətə yollanır. Yazıçının məcburi səyahəti uzun çəkir – 1933-cü ildən 1943-cü ilə qədər. Moravia özü sonralar bu barədə yazırdı: “Bu illər mənim həyatımın ən pis illəridir və mən o illəri heç zaman həyəcansız xatırlaya bilmirəm”. Gah Yunanıstanda, gah Çində, gah ABŞ-də, gah Meksikada məskunlaşan yazıçı 1943-cü ilin sentyabrında müttəfiq qoşunlarının çıxarılmasından sonra arvadıyla bir müddət Fondi şəhərində, Çoçarada gizlənməli olur. Moravia 1957-ci ildə orda gördüklərini və məruz qaldığı ağır həyatı eyniadlı “Çoçara” romanında yüksək bədii çalarlarla təsvir edib. Alberto Moravia sivil dünya xalqlarının dillərinə çevrilən bir çox məşhur romanların, o cümlədən “Həyat oyundur”, “İntervü”, “Diqqət”, “Roma hekayələri”, “Özgə həyat” əsərlərinin müəllifi kimi məşhurdur.

Alberto Moravia (it. Alberto Moravia; 28 noyabr 1907[…], Roma – 26 sentyabr 1990[…], Roma) — italyan yazıçı, novella ustası, jurnalist. == Həyatı == İlk ədəbi uğuruna 1929-cu ildə çapdan çıxan “Biveclər” romanıyla imza atıb. Lakin tezliklə İtaliyada hakimiyyətə yiyələnən faşistlərin geniş şöhrət qazanmış bu romana münasibəti neqativ oldu. Hakimiyyət orqanlarının təqibini hiss edən Moravia ölkəni tərk etməyə məcbur qalıb səyahətə yollanır. Yazıçının məcburi səyahəti uzun çəkir – 1933-cü ildən 1943-cü ilə qədər. Moravia özü sonralar bu barədə yazırdı: “Bu illər mənim həyatımın ən pis illəridir və mən o illəri heç zaman həyəcansız xatırlaya bilmirəm”. Gah Yunanıstanda, gah Çində, gah ABŞ-də, gah Meksikada məskunlaşan yazıçı 1943-cü ilin sentyabrında müttəfiq qoşunlarının çıxarılmasından sonra arvadıyla bir müddət Fondi şəhərində, Çoçarada gizlənməli olur. Moravia 1957-ci ildə orda gördüklərini və məruz qaldığı ağır həyatı eyniadlı “Çoçara” romanında yüksək bədii çalarlarla təsvir edib. Alberto Moravia sivil dünya xalqlarının dillərinə çevrilən bir çox məşhur romanların, o cümlədən “Həyat oyundur”, “İntervü”, “Diqqət”, “Roma hekayələri”, “Özgə həyat” əsərlərinin müəllifi kimi məşhurdur.

Bohemiya və Moraviya protektoratlığı (alm. Protektorat Böhmen und Mähren‎; çex. Protektorát Čechy a Morava) — 15 mart 1939-cu ildə Almaniyanın Çexoslovakiyanı işğal etməsindən sonra 16 mart 1939-cu ildə yaradılmış Nasist Almaniyası protektoratı. Bundan əvvəl, 1938-ci ilin sentyabrında Münhen sazişinin imzalanmasından sonra Nasist Almaniyası Çexiyanın Sudet vilayətini öz tərkibinə daxil etmişdir. Protektoratın əhalisi əsasən etnik çexlər, Sudetin əhalisi isə etnik almanlar idi. 14 mart 1939-cu ildə müstəqil Slovakiya respublikasının yaradılmasından və ertəsi gün Çex dövlətinin qalıqlarını Almaniyanın işğalından sonra Adolf Hitler 16 mart 1939-cu ildə Praqa qalasında protektorat qurduğunu elan etdi. == Tarixi == 10 oktyabr 1938-ci ildə Münhen sazişinə əsasən, əsasən etnik almanların yaşadığı Çexoslovakiyanın Sudet vilayəti Nasist Almaniyası tərəfindən ilhaq edildi. Bundan beş ay sonra, Slovakiya özünün müstəqilliyini elan etdi, Hitler Çexoslovakiya prezidenti Emil Qahunu Berlinə çağırdı və onu Çexiyanın alman işğalını qəbul etməyə dəvət etdi. 15 mart 1939-cu ildə Hitlerin fərdi fərmanı ilə Bohemiya və Moraviya Almaniyanın protektoratı elan edildi. Protektoratın icra hakimiyyətinin başçısı Fürer tərəfindən təyin olunmuş Reyxsprotektor (alman: Reichsprotektor) idi.

Morava çayı (serb. Велика Морава, lat. Margus) — Serbiya ərazisindən axan və Dunay çayının sağ qolunu təşkil edən çay. Dunaya Smerederevo yaxınlığında tökülür. Cənubi Morava və Qərbi Morava çaylarının birləşməsindən əmələ gəlir. Onun mənbəyi Kruşevas şəhərindən 15 km şimal-şərqdə yerləşir. Çyın uzunluğu 217 km təşkil edir. Cənubi Mirava çayı ilə birlikdə uzunluğu 563 km-dir. Hövzəsinin sahəsi təqribi olaraq 38 min km² ərazini əhatə edir. Hövzəsinə daxil olan ölkələr Bolqarıstan, Makedoniya, Serbiya və Monteneqro.

Böyük Moraviya — 822–907-ci illərdə Orta Dunayda mövcud olmuş slavyanların erkən feodal dövlət təsisatı. == Tarixi == Qərb slavyanlarının tarixində mühüm rolu omuş erkən feodal dövlətlərindən biri IX əsrin əvvəllərində meydana gəlmiş Böyük Moraviya dövləti idi. Bu dövlət, Samo tayfa birliyinə nisbətən daha geniş ərazini əhatə edirdi və siyasi cəhətdən daha möhkəm idi. Böyük Moraviya dövləti indiki Çexiya və Slovakiya ərazisindəki cənubi Moraviya vilayəti ərazisində, Moravo çayı hövzəsində meydana gəlmişdi. Böyük Moraviya dövləti slavyan tarixində mühüm rol oynamışdır. Bu dövlətin tarixinə dair tətqiqatlar, xüsusən Moraviya ərazisində aparılmış arxeoloji qazıntılar aydın sübut edir dövlətin yaradılmasında qərb slavynalarından olan moravlar mühüm rol oynamışlar. Böyük Moraviya dövlətinin paytaxtı Moravo çayı sahilində yerləşdiyi güman edilən Veleqrad şəhəri idi. Böyük Moraviyanın mənbələrində adı çəkilən ilk knyazı I Moymir olmuşdu (830–846). Böyük Moraviya knyazları slavyan torpaqlarını işğal etməyə çalışan Şərqi Frank krallığına qarşı uzun müddət müvəffəqiyyətlə mübarizə apardılar. Qərb slavyanlarının qüvvətli dövlətinin yaranmasından narahat olan Şərqi Frank kralı almaniyalı Lüdoviq 846-cı ildə Böyük Moraviya knyazı Moymiri hakimiyyətindən sala bildi və onun qardaşı oğlu Roslislavı Böyük Moraviya taxtına əyləşdirdi, lakin Rostislav (846–870) almaniyalı Lüdoviqə tabe olmayıb müstəqil siyasət yeritməyə başladı.

Yihomoravsk diyarı (çex. Jihomoravský kraj) — Çexiyada I dərəcəli inzibati – ərazi vahidi. Diyarın inzibati mərkəzi Brno şəhəridir. Slovakiya və Avstriya ilə dövlət sərhədi ilə yanaşı, bölgə Çexiyanın Cənubi Çexiya, Pardubitse, Olomoutsk, Zlin və Vısoçina diyarları ilə həmsərhəddir. Bölgənin inzibati mərkəzi Brno şəhəridir. Demək olar ki, bütün Cənubi Çexiya diyarı Yihomoravskın tarixi ərazisində yerləşir. == İqtisadiyyat == İqtisadiyyatda ən böyük rolu maşınqayırma sənayesi oynayır. Maşınqayırma mərkəzi Brno şəhəridir. Digər bir mühəndislik sahəsi Blansko (ČKD Blansko Holdinq, Metro), Kuržim (TOS Kuřim), Boskovice (Minerva, Novibra) və ya Breclav (OTIS Escalators). Yeyinti sənayesi əsasən bölgənin cənub və şərqində yerləşir (Brno, Znojmo, Breclav, Mikulov).

Mateuş Yakub Moraveçkiy (polşaca. Mateusz Jakub Morawiecki; 20 iyun 1968[…], Vrotslav) — polşanın dövlət xadimi, 2017- ci il dekabrın 11-dən polşanın vitse-prezidenti.

Morava (alm. March‎, mac. Morva, pol. Morawa) — Mərkəzi Avropada çay. Dunayın sol qoludur. == Coğrafiya == Uzunluğu 388 kilometr, hövzəsinin sahəsi isə 26,6 min km2-dir. Avstriya, Çexiya və Slovakiya ərazisindən keçir. Sudet diyarından başlanır, Çexiya-Moraviya yüksəkliyi və Qərbi Karpat dağları arasında axır. Payızda daşır. == İqtisadiyyat == Qodonin şəhərinədək gəmiçiliyə yararlıdır.

Morava çayı (serb. Велика Морава, lat. Margus) — Serbiya ərazisindən axan və Dunay çayının sağ qolunu təşkil edən çay. Dunaya Smerederevo yaxınlığında tökülür. Cənubi Morava və Qərbi Morava çaylarının birləşməsindən əmələ gəlir. Onun mənbəyi Kruşevas şəhərindən 15 km şimal-şərqdə yerləşir. Çyın uzunluğu 217 km təşkil edir. Cənubi Mirava çayı ilə birlikdə uzunluğu 563 km-dir. Hövzəsinin sahəsi təqribi olaraq 38 min km² ərazini əhatə edir. Hövzəsinə daxil olan ölkələr Bolqarıstan, Makedoniya, Serbiya və Monteneqro.

Morava qapısı (çex. Moravská brána, pol. Brama Morawska, alm. Mährische Pforte‎, slovak. Moravská brána) — Çexiyada, Sudet və Karpat dağlarının qolları arasında dağ keçidi. Uzunluğu təqribən 100 kilometr, eni isə 10–20 kilometr, maksimum hündürlüyü 310 metrdir. Morava qapısından Çexiyanın daxili rayonlarını Polşanın Yuxarı Sileziya sənaye rayonu ilə birləşdirən dəmiryol və avtomobil yolları çəkilmişdir.

Morava çayı (serb. Велика Морава, lat. Margus) — Serbiya ərazisindən axan və Dunay çayının sağ qolunu təşkil edən çay. Dunaya Smerederevo yaxınlığında tökülür. Cənubi Morava və Qərbi Morava çaylarının birləşməsindən əmələ gəlir. Onun mənbəyi Kruşevas şəhərindən 15 km şimal-şərqdə yerləşir. Çyın uzunluğu 217 km təşkil edir. Cənubi Mirava çayı ilə birlikdə uzunluğu 563 km-dir. Hövzəsinin sahəsi təqribi olaraq 38 min km² ərazini əhatə edir. Hövzəsinə daxil olan ölkələr Bolqarıstan, Makedoniya, Serbiya və Monteneqro.

Moraviya (çex. Morava, slovak. Morava, alm. Mähren‎) — Çexiyanın tərkibində moravların yaşadığı tarixi əyalət. == Tarixi == Bizim eradan əvvəl 400-cü ildə Moraviya ərazisini keltlər istila etdilər. Moraviya Orta çağdan bəri krallıq idi. Doqquzuncu əsrdə slovaklar, Böyük Moraviya hakimiyyətinin tərkibinə daxil oldular və xristianlığı qəbul etdilər. Böyük Moraviya krallığının yıxılmasınıdan sonra slovak torpaqları Macar krallığının hakimiyyətinə daxil oldu. 1526-cı ildə Moraviya Çexiya ilə birlikdə Habsburqlar sülaləsinin hakimiyyəti altına keçdi. == Coğrafiyası == Moraviya ərazi bölünməsi Bunlar: (kraje — bölgələr): Morav-Sileziya, Olomouç, Zlin, Cənubi Moraviya və Vısoçinanın bir hissəsi .

Moraviya – Sileziya diyarı (çex. Moravskoslezský kraj) — Çexiyada I dərəcəli inzibati – ərazi vahidi. Diyarın inzibati mərkəzi Ostrava şəhəridir. == Coğrafiya == Şimal və şimal-şərqdə bölgə Polşa ilə, cənub-şərqdə - Slovakiya ilə, daha da saat yönü ilə - Çexiyanın Olomouc və Zlinsky əraziləri ilə həmsərhəddir. Moraviya-Sileziya bölgəsi heterojen bir relyefə malikdir. Şimalda Hrubý Jeseník massivləri, Moravia'nın ən yüksək dağı olan Praděd, dəniz səviyyəsindən 1.491 metr yüksəklikdə, aşağı dağətəyi ərazilərə keçir. Bölgənin mərkəzində sıx məskunlaşmış düzənlik var. Cənub-şərqdə mənzərə yenidən dağlıq olur. Bölgənin sahəsi 5527 kvadrat kilometrdir (Çexiya ərazisinin 7% -i). Ərazinin yarıdan çoxu kənd təsərrüfatı torpaqları, 35% -i meşəlik ərazilərdir.

Moraviç dairəsi (serb. Моравички управни округ) — Serbiyanın qərb hissəsində yerləşən dairə. Dairənin inzibati mərkəzi Çaçak şəhəridir. == İnzibati bölgüsü == Dairənin sahəsi 4 icmaya bölünüb: Çaçak, Qorni Milanovats, Luçani və İvanitsa. == Əhalisi == 2011-ci ildə aparılan rəsmi siyahıyaalmaya görə, Moraviç dairəsinin 212.603 sakini var. Əhalinin 53.8 faizi şəhərlərdə yaşayır.

Moravlar və ya Moraviyalılar (çex. Moravané) — əsasən Moraviyada (Çexiyanın cənub-şərqində) yaşayan Qərbi slavyan xalqı. Yazısı latın əlifbasına əsaslanır. Etnonim ehtimal ki, Morava çayından gəldir. Rəsmi Çex tarixşünaslığı və etnoqrafiyası moravları çexlər hesab edir. Moravların öz milli kimliyi var. == Tarix == Moraviya ərazisində slavyan varlığı VI əsrdən qeyd edilir. 623-665-ci illərdə Moraviya Samo slavyan knyazlığının tərkibində idi (658-ci ildən sonra dövlət dağıldı). IX əsrə yaxın Moravlar xristianlığı qəbul edir. IX əsrdə Moymiroviçlər sülaləsindən olan yerli şahzadə I Moymir paytaxtı Veleqradla birlikdə Böyük Moraviya İmperiyasını qurur.

Zlate Moravtse (slovak. Zlaté Moravce, alm. Goldmorawitz‎, mac. Aranyosmarót) — Şəhər Slovakiyanın mərkəzində, Poqronski İnovets dağ massivinin yamacında və Jitava çayının sahilində yerləşir. Əhalisi 15 min nəfərə yaxındır. == Tarix == Zlate Moravtse ilk dəfə 1113-cü ildə Morova adı altında qeyd olunmuşdu. 1530 və 1634-cü ildə şəhər türklər tərəfindən iki dəfə yandırılaraq qarət edilmişdi. 1735-ci ildə şəhər Tekova vilayətinin paytaxtına çevrilmişdi. 1894-cü ildən isə Şuranıdan buraya dəmiryolu çəkdirilmişdi. 1919-cu ildə şəhər ətrafında Macar Qızıl ordusu ilə Çexoslovak qoşunları arasında şiddətli döyüşlər gedirdi.

Çex-Moraviya Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası (çex. Českomoravská konfederace odborových svazů, ČMKOS) — Çexiyanın ən irimiqyaslı və aparıcı həmkarlar ittifaqı təşkilatlarından biri. Konfederasiyanın baş qərargahı Praqa şəhərində yerləşir. == Tarixi == Çex-Moraviya Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası 1990-cı ilin martında yaradılmışdır. == Fəaliyyəti == Təşkilat hər zaman üzvlərinin iş şəraitinin yaxşılaşdırılması, əməkhaqqının yaşayış minimumuna uyğunlaşdırılması və işçilərin iqtisadi rifahının təmin edilməsinin əsas qarantı kimi çıxış edir. Sosial partnyorluğa böyük önəm verir. Son illər Konfederasiya fəaliyyət siyasətini dəyişib. Belə ki, təşkilat əvvəllər işini adi klassik həmkarlar ittifaqı prinsipi üzərində qururdusa, hazırda müasir, uzunmüddətli strateji konsepsiyaya üstünlük verir. Belə ki, iş yerlərində müasir tələblərə uyğun şəraitin yaradılmasına, son model avadanlığın tətbiqinə və bu avadanlıqları idarə edən işçilərin ixtisaslaşmasına nail olmağa çalışır. Konfederasiya hüquqi resursların qorunması istiqamətində də fəaliyyətini gücləndirib.

Bohemiya və Moraviya protektoratlığı (alm. Protektorat Böhmen und Mähren‎; çex. Protektorát Čechy a Morava) — 15 mart 1939-cu ildə Almaniyanın Çexoslovakiyanı işğal etməsindən sonra 16 mart 1939-cu ildə yaradılmış Nasist Almaniyası protektoratı. Bundan əvvəl, 1938-ci ilin sentyabrında Münhen sazişinin imzalanmasından sonra Nasist Almaniyası Çexiyanın Sudet vilayətini öz tərkibinə daxil etmişdir. Protektoratın əhalisi əsasən etnik çexlər, Sudetin əhalisi isə etnik almanlar idi. 14 mart 1939-cu ildə müstəqil Slovakiya respublikasının yaradılmasından və ertəsi gün Çex dövlətinin qalıqlarını Almaniyanın işğalından sonra Adolf Hitler 16 mart 1939-cu ildə Praqa qalasında protektorat qurduğunu elan etdi. == Tarixi == 10 oktyabr 1938-ci ildə Münhen sazişinə əsasən, əsasən etnik almanların yaşadığı Çexoslovakiyanın Sudet vilayəti Nasist Almaniyası tərəfindən ilhaq edildi. Bundan beş ay sonra, Slovakiya özünün müstəqilliyini elan etdi, Hitler Çexoslovakiya prezidenti Emil Qahunu Berlinə çağırdı və onu Çexiyanın alman işğalını qəbul etməyə dəvət etdi. 15 mart 1939-cu ildə Hitlerin fərdi fərmanı ilə Bohemiya və Moraviya Almaniyanın protektoratı elan edildi. Protektoratın icra hakimiyyətinin başçısı Fürer tərəfindən təyin olunmuş Reyxsprotektor (alman: Reichsprotektor) idi.