Kalium bromid
Kalium bromid – kimyəvi formulu KBr olan qeyri-üzvi birləşmə,bromid turşusunun kalium duzu.
== Fiziki xassələri ==
Kalium bromid – natrium xlorida bənzər kub tipli kristalik qəfəsi olan rəngsiz kristallardı. 298 °C -ə qədər qızdırıldıqda və 1.7 GPa təzyiqi altında, kristal qəfəs sezium xlorid kimi başqa bir kub modifikasiyasına çevrilir.
== Alınması ==
1. Sənaye ehtiyacları üçün kalium bromidi, kalium karbonatın qarışıq dəmir bromidi (II, III)
Fe3Br8 ilə reaksiyası zamanı almaq olar:
4
K
2
C
O
3
+
F
e
3
B
r
8
→
8
K
B
r
+
F
e
3
O
4
+
4
C
O
2
{\displaystyle {\mathsf {4K_{2}CO_{3}+Fe_{3}Br_{8}\rightarrow 8KBr+Fe_{3}O_{4}+4CO_{2}}}}
2. Laboratoriya şəraitində kalium bromidi kalium hidroksid, brom və ammonyakın qarşılıqlı təsirindən almaq olar:
6
K
O
H
+
3
B
r
2
+
2
N
H
3
→
6
K
B
r
+
6
H
2
O
+
N
2
↑
{\displaystyle {\mathsf {6KOH+3Br_{2}+2NH_{3}\rightarrow 6KBr+6H_{2}O+N_{2}\uparrow }}}
3. Otaq temperaturunda birbaşa sintez nəticəsində:
2
K
+
B
r
2
→
2
K
B
r
{\displaystyle {\mathsf {2K+Br_{2}\rightarrow 2KBr}}}
4. Bromla daha az aktiv halogenin (yod) əvəz edilməsi nəticəsində:
2
K
I
+
B
r
2
→
2
K
B
r
+
I
2
↓
{\displaystyle {\mathsf {2KI+Br_{2}\rightarrow 2KBr+I_{2}\downarrow }}}
5. Kalium bromatın 434 °C temperaturdan yuxarı termiki parçalanma nəticəsində:
2
K
B
r
O
3
→
>
434
o
C
2
K
B
r
+
3
O
2
{\displaystyle {\mathsf {2KBrO_{3}\ {\xrightarrow {>434^{o}C}}\ 2KBr+3O_{2}}}}
=== Termodinamik kəmiyyətlər ===
== Həllolması ==
== Kimyəvi xassələri ==
Kalium bromid tipik ion duzudur. Suda həll edildikdə, dissosiyasiyaya uğrayır amma hidroliz olunmur, çünki güclü bir qələvidən (kalium hidroksid) və güclü bir turşudan (hidrobrom turşusu) alınıb. Kristalhidratlar əmələ gətirmir. Qatı bromid turşusunda həll olunmur.
1. Daha aktiv halogenlərlə reaksiya nəticəsində brom çıxarılır:
2
K
B
r
+
C
l
2
→
2
K
C
l
+
B
r
2
↑
{\displaystyle {\mathsf {2KBr+Cl_{2}\rightarrow 2KCl+Br_{2}\uparrow }}}
2. Məhlularda adi mübadilə reaksiyaları baş verə bilər:
K
B
r
+
A
g
N
O
3
→
A
g
B
r
↓
+
K
N
O
3
{\displaystyle {\mathsf {KBr+AgNO_{3}\rightarrow AgBr\downarrow +KNO_{3}}}}
3. Reduksiyaedici xassələr göstərir:
2
K
B
r
+
3
H
2
S
O
4
→
2
K
H
S
O
4
+
B
r
2
↑
+
S
O
2
↑
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2KBr+3H_{2}SO_{4}\rightarrow 2KHSO_{4}+Br_{2}\uparrow +SO_{2}\uparrow +2H_{2}O}}}
(конц.
H
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {H_{2}SO_{4}}}}
, кип.)
5
K
B
r
+
3
H
2
S
O
4
+
K
B
r
O
3
→
3
B
r
2
+
3
K
2
S
O
4
+
3
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {5KBr+3H_{2}SO_{4}+KBrO_{3}\rightarrow 3Br_{2}+3K_{2}SO_{4}+3H_{2}O}}}
(разб.
H
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {H_{2}SO_{4}}}}
)
2
K
B
r
+
2
H
2
S
O
4
+
M
n
O
2
→
B
r
2
+
K
2
S
O
4
+
M
n
S
O
4
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2KBr+2H_{2}SO_{4}+MnO_{2}\rightarrow Br_{2}+K_{2}SO_{4}+MnSO_{4}+2H_{2}O}}}
(конц.
Mis (I) bromid
Mis (I) bromid — formulu CuBr olan qeyri-üzvi maddədir. İkili birləşmələr sinfinə aiddir və monovalent mis və bromid turşusunun duzu hesab edilə bilər.
Təmiz formada rəngsiz tetraedral mikrokristallardır. Kristal qəfəsi sfalerit tiplidir (kubik sinqoniya). İşıqda nəmli havada yavaş-yavaş oksidləşərək yaşılımtıl rəng alır. Suda, etanolda, efirdə həll olunmur. Kristalhidratlar əmələ gətirmir.
Mis(I) bromidi aşağıdakı üsullardan biri ilə almaq olar.
1. Mis (II) bromidin termiki parçalanması:
2
C
u
B
r
2
→
>
500
∘
C
2
C
u
B
r
+
B
r
2
↑
{\displaystyle {\mathsf {2CuBr_{2}\ \xrightarrow {>500^{\circ }C} \ 2CuBr+Br_{2}\uparrow }}}
2
(
C
u
B
r
2
⋅
4
H
2
O
)
→
115
−
140
∘
C
2
C
u
B
r
+
B
r
2
↑
+
8
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2(CuBr_{2}\cdot 4H_{2}O)\ \xrightarrow {115-140^{\circ }C} \ 2CuBr+Br_{2}\uparrow +8H_{2}O}}}
2
C
u
2
O
+
2
H
B
r
⟶
2
C
u
B
r
↓
+
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2Cu_{2}O+2HBr\ \longrightarrow \ 2CuBr\downarrow +H_{2}O}}}
2. Mis (I) oksidin durulaşdırılmış bromid turşusu ilə reaksiyası:
2
C
u
2
O
+
2
H
B
r
⟶
2
C
u
B
r
↓
+
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2Cu_{2}O+2HBr\ \longrightarrow \ 2CuBr\downarrow +H_{2}O}}}
2
C
u
S
O
4
+
2
N
a
B
r
+
S
O
2
+
2
H
2
O
⟶
2
C
u
B
r
↓
+
2
H
2
S
O
4
+
N
a
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {2CuSO_{4}+2NaBr+SO_{2}+2H_{2}O\longrightarrow 2CuBr\downarrow +2H_{2}SO_{4}+Na_{2}SO_{4}}}}
3. Mis (I) oksidin durulaşdırılmış bromid turşusu ilə reaksiyası:
2
C
u
S
O
4
+
2
N
a
B
r
+
S
O
2
+
2
H
2
O
⟶
2
C
u
B
r
↓
+
2
H
2
S
O
4
+
N
a
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {2CuSO_{4}+2NaBr+SO_{2}+2H_{2}O\longrightarrow 2CuBr\downarrow +2H_{2}SO_{4}+Na_{2}SO_{4}}}}
2
C
u
+
4
H
B
r
⟶
2
H
[
C
u
B
r
2
]
+
H
2
↑
{\displaystyle {\mathsf {2Cu+4HBr\longrightarrow 2H[CuBr_{2}]+H_{2}\uparrow }}}
H
[
C
u
B
r
2
]
⟶
C
u
B
r
+
H
B
r
{\displaystyle {\mathsf {H[CuBr_{2}]\longrightarrow CuBr+HBr}}}
4. :
C
u
S
O
4
+
4
K
B
r
+
C
u
⟶
2
K
[
C
u
B
r
2
]
+
K
2
S
O
4
{\displaystyle {\mathsf {CuSO_{4}+4KBr+Cu\ \longrightarrow \ 2K[CuBr_{2}]+K_{2}SO_{4}}}}
K
[
C
u
B
r
2
]
⟶
C
u
B
r
+
K
B
r
{\displaystyle {\mathsf {K[CuBr_{2}]\ \longrightarrow \ CuBr+KBr}}}
Həll olunan birləşmələrin əmələ gəlməsi.
1. Mis (I) bromid isti qatı sulfat turşusunda həll olunur:
2
C
u
B
r
+
4
H
2
S
O
4
⟶
2
C
u
S
O
4
+
B
r
2
↑
+
2
S
O
2
↑
+
4
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {2\ CuBr+4\ H_{2}SO_{4}\longrightarrow \ 2CuSO_{4}+\ Br_{2}\uparrow +\ 2SO_{2}\uparrow +4\ H_{2}O}}}
2. Kompleks birləşmə əmələ gətirdiyi üçün bromid turşusunun, kalium bromidin, kalium siyanidin, ammonyakın qatı məhlullarında həll olunur:
C
u
B
r
+
M
B
r
⟶
M
[
C
u
B
r
2
]
,
(
M
=
H
,
K
)
{\displaystyle {\mathsf {CuBr+MBr\longrightarrow \ M[CuBr_{2}],\ (M=H,K)}}}
C
u
B
r
+
2
K
C
N
⟶
K
[
C
u
(
C
N
)
2
]
+
K
B
r
{\displaystyle {\mathsf {CuBr+2KCN\longrightarrow \ K[Cu(CN)_{2}]+KBr}}}
C
u
B
r
+
2
(
N
H
3
⋅
H
2
O
)
⟶
[
C
u
(
N
H
3
)
2
]
B
r
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {CuBr+2(NH_{3}\cdot H_{2}O)\longrightarrow \ [Cu(NH_{3})_{2}]Br+2H_{2}O}}}
3. Mis (I) bromid nəmli havada işıqda yavaş-yavaş oksidləşir:
2
C
u
B
r
⟶
C
u
↓
+
C
u
B
r
2
{\displaystyle {\mathsf {2CuBr\longrightarrow Cu\downarrow +CuBr_{2}}}}
C
u
B
r
+
S
(
C
H
3
)
2
⟶
C
u
B
r
⋅
S
(
C
H
3
)
2
{\displaystyle {\mathsf {CuBr+S(CH_{3})_{2}\longrightarrow CuBr\cdot S(CH_{3})_{2}}}}
4. Lyuis əsasları ilə molekulyar adduktlar əmələ gətirir, məsələn, dimetil sulfidlə:
C
u
B
r
+
M
B
r
⟶
M
[
C
u
B
r
2
]
,
(
M
=
H
,
K
)
{\displaystyle {\mathsf {CuBr+MBr\longrightarrow \ M[CuBr_{2}],\ (M=H,K)}}}
C
u
B
r
+
2
K
C
N
⟶
K
[
C
u
(
C
N
)
2
]
+
K
B
r
{\displaystyle {\mathsf {CuBr+2KCN\longrightarrow \ K[Cu(CN)_{2}]+KBr}}}
C
u
B
r
+
2
(
N
H
3
⋅
H
2
O
)
⟶
[
C
u
(
N
H
3
)
2
]
B
r
+
2
H
2
O
{\displaystyle {\mathsf {CuBr+2(NH_{3}\cdot H_{2}O)\longrightarrow \ [Cu(NH_{3})_{2}]Br+2H_{2}O}}}
Mis (I) bromid kimya sənayesində üzvi sintez proseslərində istifadə olunur.
