Onurğalı heyvanlar
Onurğalılar (lat. Vertebrata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinə aid heyvan yarımtipi.
Onurğalılar növlərinə görə onurğasızlardan xeyli azdır (45000 növ), lakin müasir biosferin həyatındakı roluna, adətən biosenozlarda qidalanma zəncirini tamamladığına görə onlardan üstündür.
Kələlilərə dəyirmiağızlılar, qığırdaqlı balıqlar, sümüklü balıqlar, suda-quruda yaşayanlar, sürünənlər, quşlar və məməlilər daxildir.
Onurğalı heyvanlar torpaqəmələgəlmə prosesində fəal iştirak edirlər. Bunlar arasında gəmiricilərin xüsusi çəkisi daha böyükdür. Bütün gəmiricilər torpaq qatında yuvalar qazır. Bu zaman səthə külli miqdarda qarışdırılmış torpaq atılır. Gəmiricilərdən bəziləri torpaqda "köstəbək yolları" adlanan yollar qazır.
Bozqır rayonlarda yer siçanları torpağın aşağı və yuxarı qatlarını o qədər qarışdırır və ya torpağın səthinə o qədər torpaq atırlar ki, səthdə bozqırlar üçün səciyyəvi olan mikrorelyef yaranır.
Onurğalılar
Onurğalılar (lat. Vertebrata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinə aid heyvan yarımtipi.
Onurğalılar növlərinə görə onurğasızlardan xeyli azdır (45000 növ), lakin müasir biosferin həyatındakı roluna, adətən biosenozlarda qidalanma zəncirini tamamladığına görə onlardan üstündür.
Kələlilərə dəyirmiağızlılar, qığırdaqlı balıqlar, sümüklü balıqlar, suda-quruda yaşayanlar, sürünənlər, quşlar və məməlilər daxildir.
Onurğalı heyvanlar torpaqəmələgəlmə prosesində fəal iştirak edirlər. Bunlar arasında gəmiricilərin xüsusi çəkisi daha böyükdür. Bütün gəmiricilər torpaq qatında yuvalar qazır. Bu zaman səthə külli miqdarda qarışdırılmış torpaq atılır. Gəmiricilərdən bəziləri torpaqda "köstəbək yolları" adlanan yollar qazır.
Bozqır rayonlarda yer siçanları torpağın aşağı və yuxarı qatlarını o qədər qarışdırır və ya torpağın səthinə o qədər torpaq atırlar ki, səthdə bozqırlar üçün səciyyəvi olan mikrorelyef yaranır.
Onurğalılar yarımtipi
Onurğalılar (lat. Vertebrata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinə aid heyvan yarımtipi.
Onurğalılar növlərinə görə onurğasızlardan xeyli azdır (45000 növ), lakin müasir biosferin həyatındakı roluna, adətən biosenozlarda qidalanma zəncirini tamamladığına görə onlardan üstündür.
Kələlilərə dəyirmiağızlılar, qığırdaqlı balıqlar, sümüklü balıqlar, suda-quruda yaşayanlar, sürünənlər, quşlar və məməlilər daxildir.
Onurğalı heyvanlar torpaqəmələgəlmə prosesində fəal iştirak edirlər. Bunlar arasında gəmiricilərin xüsusi çəkisi daha böyükdür. Bütün gəmiricilər torpaq qatında yuvalar qazır. Bu zaman səthə külli miqdarda qarışdırılmış torpaq atılır. Gəmiricilərdən bəziləri torpaqda "köstəbək yolları" adlanan yollar qazır.
Bozqır rayonlarda yer siçanları torpağın aşağı və yuxarı qatlarını o qədər qarışdırır və ya torpağın səthinə o qədər torpaq atırlar ki, səthdə bozqırlar üçün səciyyəvi olan mikrorelyef yaranır.
Onurğalıların Binəqədi qəbiristanlığı
Onurğalıların Binəqədi qəbiristanlığı dünyada məşhurdur və UNESCO-nun Ümumdünya Mədəniyyət və Təbiət İrsinin siyahısına daxil edilmişdir. Binəqədi qəbiristanlığı 70-80 min il bundan öncə, orta pleystosendə əmələ gəlmişdir. Bu bitum gölü köklü süxurlardan səthə neft sızması nəticəsində yaranmışdır və burada su içməyə gəlmiş müxtəlif nov heyvanların qalıqları balzamlanmışdır. Alimlər göldə öküz, nəhəng maral, onurğalıların, sürünənlərin, məməlilərin, həşərat və quşların nümayəndələrinın qalıqlarını aşkar etmişlər. Binəqədinin dördüncü dövr faunası kolleksiyasında 41 məməli, 110 quş, 2 sürünənlər, 1 suda-quruda yaşayanlar, 107 həşərat və 22 bitki növlərinin qalıqları toplanmışdır. Onların arasında bu gün Azərbaycanda rast gəlinməyən qazıntı halında tapılmış atların, kərgədanın, nəcib maralın (binəqədi növü), ceyran və sayqakların, demək olar ki, bütöv skeletləri böyük elmi maraq doğurur. Yırtıcı məməlilərdən pleystosen canavarı, mağara kaftarı, binəqədi ibtidai öküzü, ayı və b. növ heyvanların qalıqları, quşlardan isə çölördəyinin, qaz, durna, qutan, berkut, çalağan, yapalaq, qırğı və başqalarının skeletləri müəyyən edilmişdir. Hazırda bu tapıntılar Azərbaycan MEA Geologiya İnstitutunun H.Zərdabi adına Təbiət-Tarix Muzeyində saxlanılır. Sümük qalıqlarının ətraflı tədqiqi dördüncü dövr heyvanlarının xarici görünüşünü bərpa etməyə və bu günə qədər gəlib çıxmış növlərin təkamül prosesi nəticəsində uğradıqları dəyişiklikləri aydınlaşdırmağa imkan vermişdir.
