polimetal sözü azərbaycan dilində

Tərkibində bir neçə metal olan filizlərdir. Adətən, Polimetal filizlər qurğuşun, sink və mis qatışığı olan minerallardan ibarətdir. Çox hallarda tərkibində gümüş, qızıl, kadium, vismut, bəzən kobalt, qalay, indium, uran və s. metal da olur.

Ağdərə Polimetal yatağı - Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində zəngin polimetal ehtiyatlarına malik olmuş yataqlardan biri. == Coğrafi mövqeyi == Ordubad şəhərindən 56 kilometr şimal-qərb istiqamətində, Aza dəmiryolu stansiyasından 25 kilometr şimalda, Zəngəzur silsiləsinin cənub qərb yamacında dəniz səviyyəsindən 2100-2500 metr yüksəklikdə yerləşir. Yataq Qaranquş-Başkənd antiklinal qırışıqlığının tağ hissəsini tutur. == Süxurların tərkibi və metal ehtiyyatları == Süxurlar profritlərdən, tuf-brekçiyalardan, tuf-konqlomeratlardan, tuf qum daşlarından ibarətdir. Alt Eosenin vulkonagen qatından təşkil olunmuşdur. Polimetal filizləşməsi lay, linza, damar və möhtəvi tiplidir. Sənaye əhəmiyyətli filiz lay formasındadır. Filiz də qurğuşun 6,6%, sink 8,9%, mis 1,0%-dir. Əsas filiz mineralları: pirit, qalenit, sfalerit, az miqdarda xalkopirit, misin törəmə mineralları da vardır. == İstismar tarixindən == Yataq 1952-ci ildən istismara verilmiş, hazırda isə istismarı dayandırılmışdır.

Gümüşlü polimetal yatağı — Şərur rayonu ərazisində, Arpaçayın aşağı axınındadır. 7-ci əsrdən tarixə məlumdur. Yataq eyniadlı antiklinalın nüvə hissəsində və cənub-qərb qanadında yerləşir. Geoloji quruluşunda Sədərək (Üst Jivet mərtəbəsi) və Danzik (Frank mərtəbəsinin aşağı hissəsi) layları (əhəngdaşı, gilli şist, qumdaşı) iştirak edir. Antiklinalın cənub-qərb qanadı törəmə qırışıqlıqla və bir çox pozulmalarla mürəkkəbləşmişdir. Filizləşmə törəmə antiklinalların eninə pozulmalarla kəsilmiş tağ hissələri ilə əlaqədardır; qalenit və sfalerit minerallarının möhtəvi və bütöv filiz yuvalarından təşkil olunmuşdur. Layvari filiz cisimləri daha çox əhəmiyyətlidir. Sədərək lay dəstəsinin əhəngdaşları iki horizont təşkil edir. Filizlərdə qurğuşun 4,5%, sink isə 0,5%-dir. Filizin mineraloji tərkibi qalenit, serusit, sfalerit və kalamindən ibarətdir.

Yatağın geoloji quruluşunda yura və təbaşirin vulkanogen çökmə süxur kompleksləri iştirak edir. Bu süxur komplekslərinin ümumi qalınlığı 170–200 m.-ə qədərdir. Çöküntülər diorit intruziyaları ilə yarılmışdır. Yataq sahəsində həmçinin bat yaşlı effuziv proklastik süxurlarda inkişaf tapmışdır. Bu süxurlar üst yura yaşlı mehmana qranitoid intruziyası ilə yarılmışdır. Mehmana intruziyası 2b fazada formalaşmışdır. Birinci fazada əsas intruziv kütlələri əmələ gətirən kristallik süxurlar formalaşmışdır. İkinci fazada isə damar süxurları və intruziv süxurlar formalaşmışdır. Filiz kütlələri yataq daxilində morfoloji cəhətdən damar formalıdır. Bu damarlar uzanmaları və düşmələri üzrə öz qalınlığını və filizliyini dəyişirlər.

== Yerləşdiyi ərazi == Qoşqarçayın sol yamacında 0,8 km. sahəni əhatə edir == Strukturu == Kvarsbarit, kvars-kalsit tərkibli 6 damarcıqdan ibarətdir. Damarlar şimal-şərq istiqamətində uzanaraq, cənub-şərq istiqamətində sərt düşümə malikdirlər. Damarların qalınlıqları 0,1-0,4 m. arasında dəyişir. Bu damarlarda misin orta miqdarı 0,04-5,86 q/t. qeyd olunmuşdur.

Təzahür Qoşqarçayın aşağı axın hövzəsində Qızqala dağı adlanan yüksəklikdən təxminən 500 m. cənub-şərqdə yerləşir. Təzahür sahəsində kvars-barit, kvars-karbonat, kvars-polimetal damarcıqları daşıyan brekçiyalaşmış süxurların qırıntıları içərisində Cu, Zn, Pb və Ag minerallaşması qeyd olunur. Sahənin litoloji tərkibində tuflar, brekçiyalar, tufqumdaşları iştirak edir. Bu süxurlar Üst təbaşir yaşlı andezit-bazalt tərkibli subvulkanik kütlələr ilə yarılırlar. Filizləşmiş qırıntılardan götürülmüş şırım və nöqtəvi sınaqlarda Ag 3,2-5,6 q/t-dan 28,71-3706, 4 q/t.-a qədər, Au 0,1 q/t, Cu 0,02-1,75 q/t, Zn 0,1-0,33 q/t.- a qədər təşkil etmişdir. Çovdar kəndindən şərqdə, Qoşqarçayın orta axını hövzəsində yerləşir. Tektonik cəhətdən Çovdar antiklinalının tağ hissəsini əhatə edir. Təzahür sahəsində üst bayos yaşlı riodasit tərkibli tuflar, tufalevrolitləri, tufqumdaşları iştirak edir. Təzahür sahəsində şimal-şərq istiqamətində uzanan və qalınlığı 25-60 m.

== Yerləşdiyi ərazi == Dağ Kəsəmən qızıl–polimetal yatağı Ağstafaçay və Həsənsu çayları arasında Üçgöl dağ silsiləsinin qərb yamacında, Üçgöl dağının zirvəsindən (814,1 m. ) 1,5-2,0 km. qərb, şimal-qərbə Ağstafa rayonunun Dağ Kəsəmən kəndinin kənarına kimi uzanan quru çay dərəsinin yuxarı hissəsində yerləşmişdir. == Geoloji quruluşu == Yatağın geoloji quruluşunda Üst Konyak-Üst Santon yaşlı andezit, andezit-bazalt tərkibli vulkanogen süxurlar iştirak edir. Bu süxurlar Üst Santon yaşlı andezit-dasit və albitofir tərkibli subvulkanlarda və vulkan mərkəzləri ilə yarılmışdır. Yatağın şərq hissəsində Üst Konyak- Üst Santon çöküntüləri qeyri-uyğun olaraq Üst Santonun albitofir tərkibli litoklastik tufları ilə örtülürlər. Bu tufların əsasında bazalt qata bənzər qat qeyd olunur. Bu qat içərisində Alt Santon yaşlı karbonatlı qravelitlərdən ibarət süxur parçaları müşahidə edilir. Dağ Kəsəmən yatağının əmələ gəlməsi çox ehtimal ki, Santon vulkanizminin hidrotermal fəaliyyəti ilə əlaqədardır. == Strukturu == Yatağın strukturunda əsas rolu regional miqyaslı dərinlik qırılması və tektonik pozulmalar oynayır.