* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | •••••••••••••••••••• | 30.84 |
2003 | •• | 2.76 |
2004 | •• | 2.70 |
2005 | •• | 2.02 |
2006 | •• | 2.03 |
2007 | ••• | 3.17 |
2008 | •• | 2.44 |
2009 | •••• | 4.96 |
2010 | •••• | 5.81 |
2011 | ••• | 3.35 |
2012 | •• | 3.01 |
2013 | •••••••••• | 14.00 |
2014 | ••••• | 6.35 |
2015 | ••••• | 7.14 |
2016 | ••• | 3.12 |
2017 | •• | 2.93 |
2018 | ••• | 3.75 |
2019 | • | 1.11 |
2020 | •• | 2.12 |
1 is. [fars.] 1. Qapı, pəncərə və s.-dən asılan örtü və ya bir yeri iki hissəyə ayırmaq üçün asılan iri parça. Tül pərdə. Pərdə ilə otağı iki hissəyə bölmək. Qapıya pərdə salmaq. – Gün İmranın üstünə düşəndə qarı dirəklərin arasına pərdə tutardı. İ.Şıxlı. 2. Teatrda səhnəni tamaşa salonundan ayıran asılmış iri örtü. Pərdə qalxır, Əsgər oxuyur… Ü.Hacıbəyov. Səhnədən yeni pərdə asılmışdı. Ə.Sadıq. 3. Səhnə əsərlərinin ən böyük hissələrindən hər biri. İki şəkildən ibarət pərdə. Balet üç pərdədən ibarətdir. Birinci pərdədə çıxış etmək. – Əsərin ən gərgin yerləri olan IV və V pərdələrdə Almaz şiddətli həyəcanlar keçirir. M.Arif. Tamaşanın ikinci pərdəsi oynanırdı. Mir Cəlal. 4. Bəzi simli musiqi alətlərinin (tar, saz və s.) qolundakı bölmələrdən hər biri (bunların hər birinə barmaqla və ya mizrabla toxunduqda başqa bir səs çıxarır). Oğlan sazın zil pərdəsini dilləndirir. A.Şaiq. [Məmməd aşığa:] Barmağın gəzdikcə pərdələrdə, mən; Min ilham almışam o nəğmələrdən. Z.Xəlil. Muğamdakı həzin-həzin pərdələrdən; Divarların dönəminə naxış vurdun. B.Vahabzadə. 5. Mayenin üzərində əmələ gələn təbəqə. Südün üzərindəki yağ pərdəsi. Gölməçə neft pərdəsi ilə örtülüdür. 6. məc. Bir şeyi hər tərəfdən örtən, bürüyən, qapayan nazik təbəqə. Toz pərdəsi. Duman pərdəsi. – Gecənin pərdəsi tamam söküldü; Günəşin telləri yerə töküldü. H.K.Sanılı. Çiçək öz gülüşü ilə Muxtarın sifətindəki xəcalət pərdəsini yırtdı. Ə.Vəliyev. 7. anat. Canlı orqanizmdə bir boşluğu ikiyə bölən nazik təbəqə. Qulaq pərdəsi. Göz pərdəsi. 8. məc. Çarşab, ümumiyyətlə, görməyə mane olan şey mənasında. Pərdədə saxlanma, çıx, ey sevgili dildarımız. M.Hadi. □ Pərdə çəkmək məc. – bax pərdələmək. Məni çox gənc ikən ağlatdı zaman; Çəkərək pərdə o xoş mənzərəyə. Ə.Cavad. Pərdəyə bürünmək – üstü örtülmək, görünməz olmaq. Bütün şəhər qaranlıq bir pərdəyə bürünmüşdü. S.Rəhman. 9. məc. Örtü, örtük. Dan yeli hər yana ətir dağıdır; Çöllərə çəkilir yaşıl bir pərdə. A.Şaiq. Qara buludlar qalın bir pərdə kimi göy üzünü örtmüşdü. M.İbrahimov. Elə bil üfüqə … bozumtul pərdə çəkilmişdi. Ə.Əbülhəsən. 10. məc. Böyüklə kiçik, yaxud qadınla kişi arasında gözlənilməli olan hörmət, abır-həya hissi. Arada pərdə olmalıdır. ◊ Pərdəni aradan götürmək – bax pərdəni yırtmaq. [Məzlum:] Aslan, belə danışma, gəl pərdəni aradan götürməyək. S.Vəliyev. Pərdəni yırtmaq – böyüklə kiçik arasında gözlənilməli olan hörmət münasibətini pozmaq, gözləməmək; abır, həya hissini itirmək. İnsan nə iş görsə gərək pünhani görsün, pərdəni yırtmasın. S.Rəhimov. Pərdəsini qaldırmaq – açıb göstərmək, aşkara çıxarmaq, üzə çıxarmaq, aşkar etmək. Qaldır pərdəsini keçmişin bir az; Bax! Kimdir sahildə duran ixtiyar… R.Rza. Gözdən pərdə asmaq – bax göz. [Kazım:] Görürəm səninlə danışmaq çox çətindir, Kosaoğlu. Sən başa düşmürsən ki, hökuməti aldadıb gözdən pərdə asmaq ən böyük cinayətdir?! İ.Şıxlı.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / pərdə2 PƏRDƏ Qətibə və Dilşad pəncərənin qarşısından asılmış tənzif pərdənin dalında oturub Nizamini dinləmək istəyirdi (M.S.Ordubadi); HİCAB Gün təki yüzün cahana olmuşdur, vəli; Bu əcəb kim bənddən daim hicab üstündədir (Xətayi),
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / pərdə1 PƏRDƏ I is. [ fars. ] Örtük. Pəncərə qara pərdə ilə tutulmuşdu (S.Qədirzadə). PƏRDƏ II is. [ fars. ] Əsərdə akt, hərəkət. Gənc dramaturq yeni dramasının həmin pərdəsini mənə oxudu (S.Rüstəm). PƏRDƏ III is. [ fars. ] mus. Simli musiqi alətlərində səslərin fərqlənməsi. Pərdələr üstünə barmağın ensin; Bəmdə çox dayanma, qaldır zilə sən (Ə.Kürçaylı).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / pərdə1 1. занавес, занавеска, завеса, гардина; 2. плева, пелена, пленка; 3. перепонка; 4. акт, действие (пьесы);
Azərbaycanca-rusca lüğət / pərdə2 сущ. 1. занавес: 1) большое полотенце, завешивающее или отгораживающее что-л.; занавесь, занавеска. Tül pərdə тюлевая занавеска, məxmər pərdə бархатный занавес, pəncərə pərdəsi оконная занавеска, pərdə asmaq вешать, повесить занавес 2) большое полотнище, закрывающее сцену от зрительного зала. Pərdəni qaldırmaq поднять занавес, pərdəni endirmək опустить занавес 2. гардина, портьера (оконная или дверная занавеска) 3. штора (оконная занавеска, поднимающаяся или отодвигающаяся обычно с помощью шнура) 4. завеса: 1) большой кусок ткани, служащий для завешивания чего-л.; занавес, занавеска. İpək pərdə шёлковая завеса 2) то, что скрывает, закрывает собой что-л. Atəş pərdəsi воен. огневая завеса 5. плёнка: 1) мед. тонкая кожица, ткань, служащая оболочкой чего-л., покрывающая что-л. в растительном, животном организме; плева 2) тонкий плотный слой, образующийся на твёрдой поверхности 6. перен. пелена (сплошной покров, заволакивающий что-л.). Duman pərdəsi пелена тумана, tüstü pərdəsi пелена дыма 7. перепонка (тонкая упругая плёнка, являющаяся перегородкой или оболочкой в живом организме). Təbil pərdəsi мед. барабанная перепонка, üzmə pərdəsi плавательная перепонка, qulaq pərdəsi см. təbil pərdəsi 8. лад (поперечное деление на грифе струнных инструментов); ступень. Tarın pərdələri лады (ступени) тара 9. тон (музыкальный звук определённой высоты) 10. акт, действие (законченная часть драматического произведения или театрального представления). Birinçi pərdə первое действие, первый акт, hər pərdədən sonra после каждого акта ◊ pərdəsi altında nəyin: 1. под покровом, под завесой чего 2. под предлогом чего; pərdəni aradan götürmək, pərdəni yırtmaq нарушить нормы приличия, потерять чувство стыда; pərdəni qaldırmaq приподнять завесу, разоблачить, снять покров с чего-л.; gözdən pərdə asmaq отвести глаза к ому-л., пускать пыль в глаза, втирать очки к ому-л
Azərbaycanca-rusca lüğət / pərdə1 i. 1. curtain; ~ asmaq / tutmaq to curtain (d.); pəncərəyə ~ asmaq / tutmaq to curtain the window; ~ni çəkmək to draw* the curtain; Pərdə düz saat səkkizdə qalxır / düşür (teatrda) The curtain rises / falls at eight sharp; ~ni qaldırmaq to raise the curtain; ~ni salmaq to drop the curtain; Pərdə açıldı The curtains were pulled / drawn aside, The curtain parted; 2. veil, screen; tüstü ~si hərb. smoke screen; gecənin ~si altında under (the) screen of night; duman ~si veil of mist; din ~si altında under the veil of religion; 3. tib. ağ ciyər ~si pleura; qızlıq ~si hymen; qulaq ~si eardrum; 4. teatr. act; üçüncü ~ the third act
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / pərdə1 is. 1) rideau m (de fenêtre) ; 2) acte m (teatrda) ; ~ni açmaq ouvrir (tirer) le rideau ; baisser le rideau
Azərbaycanca-fransızca lüğət / pərdə1 [fars.] сущ. перде (1. рикӀинай, дакӀардай ва я кӀвалин юкьвай ва мс. авадардай (куьрсардай) парча; 2. театрда сегьне ахъайиз акьалун патал авадардай ири парча; 3. театрдин тамашадин, пьесадин чӀехи паярикай гьар сад; 4. музыкадин алатрин (мес. чуьнгуьрдин, тардин ва мс.) тӀуб илисдамаз гьар жуьре ванер акъатдай паярикай гьар сад; 5. къат; ччар (жими затӀунин мес. некӀедин, нафтӀадин винел акъваздай); 6. пер. къат (руквадин, цифедин ва мс.); 7. анат. ччан алай организмда са бушлугъ кьве патахъ пайдай кьелечӀ къат; qulaq pərdəsi япун перде; göz pərdəsi вилин перде; 8. пер. чаршав; акуниз манийвалдай затӀ; кӀевдай (кӀевнавай) затӀ; pərdə çəkmək пер. кил. pərdələmək; 9. пер. яд, чӀехиданни гъвечӀидан ва я дишегьлидинни итимдин арада хуьн лазим тир абур-гьаядин гьисс, гьуьрмет); pərdəni aradan götürmək кил. pərdəni yırtmaq; pərdəni yırtmaq пер. перде хуьн тавун, гьуьрмет (абур-гьая) хуьн тавун (чӀехиданни гъвечӀидан, дишегьлидинни итимдин арада), ччина авай яд акъудун); ** pərdəsini qaldırmaq перде хкажун, дуьздал акъудун, винел акъудун, ашкара авун; gözdən pərdə asmaq кил. göz.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / pərdəf. 1) qapı-pəncərəyə asılan örtük; 2) bir yeri iki hissəyə ayıran iri parça; 3) bəzi simli musiqi alətlərində bölmə; 4) səhnə əsərinin ən böyük hissəsi. Pərdei-ismət ismət, həya pərdəsi; pərdei-zilal «qaranlıq pərdəsi» m. bax pərdeizülmət; pərdei-zülmət «zülmət pərdəsi» m. qaranlıq.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğətipərdə salmax: (Gəncə) qabığı bərkiməmiş yumurtlamaq. – Töyux pərdə salıf
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.