Salehə Dilaşub Sultan
Salehə Dilaşub Sultan (Serbiya – 3 yanvar 1690, Ədirnə Sarayı, Ədirnə, Osmanlı imperiyası) — 18-ci Osmanlı sultanı Sultan İbrahimin xanımı və II Süleymanın anası, Validə sultan.
== Həyatı ==
Əsli və doğum tarixi bilinməsə də, serb əsilli olduğu və təxminən 1627-ci ildə dünyaya gəldiyi güman edilir. Saraya necə alındığı bilinməsə də, Sultan İbrahimin taxta çıxdığı ilk günlərdə hərəminə alındığı ehtimal olunur. 15 aprel 1642-ci ildə yeganə övladı olan Şahzadə Süleymanın dünyaya gəlməsiylə Sultan İbrahimin ikinci hasəkisi oldu. Bu dövrdə 1300 axca günlük məvacib alan Dilaşub Sultana, bundan başqa Bolu sancağının da bütün gəlirləri hədiyyə edilmişdi. Bir çox tarixi mənbədə olduqca mülayim, gülərüz və sakit təbiətli olaraq xarakterizə olunur.
8 avqust 1648-ci ildə Sultan İbrahimin taxtdan endirilərək öldürülməsinin ardından onun Turhan Sultandan doğulan oğlu IV Mehmed taxta çıxarıldı. Ancaq yeni sultan hələ 7 yaşında idi və Validə sultan olan Turhan Sultan taxt naibəsi olmaq üçün çox təcrübəsiz idi. Bu səbəblə dövlət adamları və saray əyanları yeni sultanın nənəsi Mahpeykər Kösəm Sultanın taxt naibəliyinə gətirilməsini istədilər. "Valide-yi kəbir" ünvanıyla hakimiyyəti yenidən ələ alan Mahpeykər Kösəm Sultanın istəyilə, Sultan İbrahimin bütün hərəmi Köhnə saraya göndərilsə də, Şahzadə Süleymanın anası Dilaşub Sultan və Şahzadə Əhmədin anası Müəzzəz Sultan Topqapı sarayında övladlarıyla birlikdə qaldılar.
Salehə Sultan (Əbdüləzizin qızı)
Saliha Sultan (10 avqust 1862, Çırağan sarayı, İstanbul – 1941, Qahirə) — 32. Osmanlı padşahı Sultan Əbdüləzizin qızlarındandır.
== Həyatı ==
10 avqust 1862-ci ildə Çırağan sarayında dünyaya gəldi. Atası Osmanlı sultanı Sultan Əbdüləziz, anası isə onun xanımlarından Dürrünəv Qadınəfəndidir. Sultan Əbdüləzizin taxta çıxmasından sonra dünyaya gələn ilk övladı olması səbəbilə dünyaya gəlişinin ardından dönəmin validə sultanı Pərtəvniyal Sultan tərəfindən sarayda şənliklər təşkil edildi və həm anasına, həm də yeni dünyaya gələn Saliha Sultana dəyərli hədiyyələr verildi. Buna baxmayaraq atasının şahzadəliyi dövründə dünyaya gələn və özündən 5 yaş böyük olan İzzəddin Əfəndi adlı bir qardaşı vardı. Uşaqlıq illəri də məhz qardaşıyla birlikdə Dolmabağça sarayında keçən Saliha Sultan mükəmməl saray təhsiliylə birlikdə, fransızca dərsləri də aldı.
1876-cı ildə hələ 14 yaşında ikən atası Sultan Əbdüləziz taxtdan endirilərək öldürüldü və Saliha Sultan digər ailə fərdləriylə birlikdə bir müddət Çırağan sarayına göndərildi. Əmisi oğlu V Muradın taxtdan endirilməsi və yeni taxta çıxan II Əbdülhəmidin dövlət idarəsini Ulduz sarayına köçürməsinin ardından Saliha Sultan digər ailə fərdləriylə birlikdə Dolmabağça sarayına köçürüldü. Həmin il Sultan Əbdülhəmidin bacıları Mədiha Sultan, Nailə Sultan və Səniha Sultanla birlikdə evləndirilməsi müzakirə edilsə də, bu evlilik cəhdi nəticəsiz qalır.
Salehə Sultan (III Əhmədin qızı)
Saliha Sultan (21 mart 1715, Topqapı sarayı, İstanbul – 11 oktyabr 1778, İstanbul) — 23. Osmanlı padşahı III Əhmədin qızlarındandır.
== Həyatı ==
21 mart 1715-ci ildə Topqapı sarayında dünyaya gəldi. Atası Lalə dövrünün məşhur Osmanlı sultanı III Əhməd, anası isə onun xanımlarından Hatəm Qadınəfəndidir. Doğum xəbəri, o əsnada Ədirnədə olan atası Sultan Əhmədə sədrəzəm Şəhid Əli Paşa tərəfindən verildi. Dünyaya gəlişi səbəbilə dönəmin validə sultanı Gülnuş Sultan tərəfindən sarayda şənliklər təşkil edildi və həm anasına, həm də yeni dünyaya gələn Saliha Sultana dəyərli hədiyyələr verildi.
İlk dini təhsilinə atasının nəzarəti altında Topqapı sarayında başlayan Saliha Sultan bununla yanaşı, hüsnxətt dərsləri aldı. Əmisi oğlu I Mahmudun taxta çıxması münasibətiylə yazdığı təbrik məktubundakı əl yazısı və istifadə etdiyi ifadələr bunu bir daha sübut edir. 1728-ci ildə sədrəzəm Nevşəhərli İbrahim Paşanın təklifi və atası Sultan Əhmədin təsdiqiylə Dəli Hüseyn Paşanın nəvəsi olan İrəvan bəylərbəyi Sarı Mustafa Paşayla evlənməsinə qərar verildi. Cütlüyün nigahı 28 may 1728-ci ildə Topqapı sarayında baş tutan toy mərasimi əsnasında dövrün şeyxülislamı Yenişəhərli Abdullah Əfəndi tərəfindən kəsildi.
Salehə Sultan (II Mahmudun qızı)
Salehə Sultan (16 iyun 1811, İstanbul – 19 fevral 1843, İstanbul) — 30. Osmanlı padşahı II Mahmudun və Aşubican Qadınəfəndinin qızı və Xəlil Rüfət Paşanın xanımı.
== Həyatı ==
Salehə Sultan 1811-ci ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. O, Xəlil Rüfət Paşa ilə 24 may 1834-cü ildə nikah bağlayır. 8 il, 8 ay, 12 gün davam edən bu evlilikdən Ayşə Sidiqə Sultan, Sultanzadə Cavid və Sultanzadə Əbdülhəmid dünyaya gəlir.
Salehə Sultan 1843-cü ildə İstanbulda 32 yaşında ikən vəfat etmişdir.
Salehə Sultan (I Mahmudun anası)
Salehə Sultan (1680, İstanbul – 21 sentyabr 1739, İstanbul) — 22-ci Osmanlı sultanı II Mustafanın xanımı və I Mahmudun anası, Validə sultan.
== Həyatı ==
=== İlk illəri ===
Həyatı haqqında çox az məlumat var. Doğum tarixi təxminən 1680-ci il olaraq qəbul edilir. Əslən yunan olub, İstanbulda dünyaya gəldiyi, kiçik yaşlarında saraya alınaraq Sultan Mehmedin xanımı Validə Əmətullah Gülnuş Sultanın himayəsində təlim-tərbiyə edildiyi məlumdur. Təlimini tamamladıqdan sonra Sultan Mustafaya təqdim edildi. Ardından yeganə övladı olan Şahzadə Mahmudu 2 avqust 1696-cı ildə Ədirnə sarayında dünyaya gətirdi. Ancaq 1703-cü ildə baş verən Ədirnə hadisələri nəticəsində Sultan Mustafa taxtdan endirildi və padşahın bütün hərəmiylə birlikdə Salehə Sultan da Ədirnə sarayında otaq həbsinə alındı. Taxta çıxan Sultan Əhməd isə qardaşı oğlu olan Şahzadə Mahmud və Şahzadə Osmanı alaraq İstanbula geri döndü. Ancaq çox keçmədən 5 ay sonra Sultan Mustafa əziyyət çəkdiyi böyrək çatışmazlığı səbəbilə Ədirnədə vəfat etdi və bütün hərəmi İstanbuldakı köhnə saraya daşındı. 27 il boyunca köhnə sarayda yaşayan Salehə Sultan bu müddət ərzində Darüssəadə ağası Hacı Bəşir ağanın vasitəsiylə Topqapı sarayındakı Şimşirlik bölümündə tutulan oğlu Şahzadə Mahmudu qorudu.
