Süvarilər
Atlı qoşun, Süvarilər, Kavaleriya - (fr. cavalerie, it. cavaleria, от lat. caballus — at) - atlılar - döyüş əməliyyatlarının aparılması və yerdəyişmə üçün minik atlarından istifadə edilən qoşun növü.
== Tətbiqi və xüsusiyyətləri ==
Sürətli və güclü zərbə ilə birlikdə, yüksək hərəkətliliyə və manevrliyə malik olan süvarilər, keçmişin bir çox döyüşlərində həlledici qüvvə idi. Öz qoşunlarından xeyli aralı məsafədə müstəqil hərəkət etmək bacarığı, qısa zaman ərzində böyük məsafələri qət etmək, rəqibin arxasında və cinahlarında qəflətən peyda olmaq, döyüş üçün çevik açılmaq həm atlı, həm də piyada sırada bir hərəkətlərdən başqasına çevik keçid bacarığı, süvarilər üçün çoxfunksional taktiki və strateji-əməliyyat imkanları yaradırdı.
Süvarilərin əsas döyüş hərəkətlərindən birincisi, gedişində rəqibə saldırılan, cinahlarına zərbə endirilən, geri çəkiləndə isə onu qovan, hücum idi. Süvarilər həmçinin, öz qoşunlarının cinahlarını və geri çəkilməsini qorumaq, kəşfiyyat aparmaq və rəqibin arxasına reyd etmək və sairə əməliyyatlarda əsas qüvvə idi.
== Yaranması və inkişafı ==
Süvarilər qeyri-nizami atlı qoşun kimi Qədim Dünyanın, atların kütləvi yetişdirildiyi ölkələrində yaranmışdır. Qədim Misir, Hindistan, Çin və başqa ölkələrdə atlara qoşulmuş döyüş arabaları istifadə olunurdu.
Başqırd süvariləri abidəsi
Başqırd süvariləri abidəsi — Ukraynanın Luqansk vilayətinin Petrovskoye şəhərində "Başqırd atlıları meydanında" "112-ci Başqırd Atlı Divizyası"nın xatirəsinə tikilmiş bir abidədir.
2009-cu ildə şəhər mərkəzində Petrovskoy şəhər şurasının qərarı ilə parkın yaradılması və yaddaqalan abidənin quraşdırılması üçün xüsusi qərar qəbul etdi. Abidə 2009-cu il oktyabrın 3-də 112-ci Başqırd süvarilərilərinin vəfat etmiş əsgərlərinin xatirəsini və M.M.Şaimuratovun 110 illik yubileyini xatırlamaq üçün aksiya çərçivəsində açılmışdır. 112-ci Başqırd süvari alayı, 1941-ci ilin dekabrında Ufa şəhərində Böyük Vətən Müharibəsinə qatılmaq üçün milli və regional bir xarakter əsasında qurulmuşdur.
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Башкирским конникам памятник. Военная история башкир: энциклопедия/ гл. Ред. А.З.Асфандияров. –Уфа: Башкирская энциклопедия, 2013. -432 с.;ил., карты ISBN 978-5-88185-076-0
Башкирских конников сквер.
Kəngərli süvariləri
Kəngərli süvariləri — 1828-1856-cı illərdə rus ordusunda kəngərlilərdən ibarət ordu birliyidir. Naxçıvanlı Ehsan xanın başçılığı altında Rusiya-Osmanlı müharibəsində iştirak etmişdilər.
== Tarixi ==
Bəylər ordu birliyini idarə etmək üçün epaulet, naib və vəkillərdən istifadə edirdilər. 1828-1829-cu illər Rusiya-Osmanlı müharibəsində müasir Türkiyə ərazisində yerləşən Oltu qalasının alınmasında iştirak etmişdilər.
1830-cu illərdə 350 süvaridən ibarət birlik döyüşə hazır vəziyyətdə saxlanılırdı və ordunun saxlanması üçün ləğv edilmiş Naxçıvan xanlığı ərazisindən 8400 rubl yığılırdı. 1837-ci ildə Ehsan xanın qardaşı Fərəculla bəyin başçılıq etdiyi yüzlərlə kəngərli süvarisi dünyanın sonunun gəlməsi ilə bağlı söhbətlər aparan Molla Məmməd Sadığı həbs etdi. 5 oktyabr 1837-ci ildə, Qafqaza səyahət zamanı Rusiya imperatoru Nikolay Kəngərli süvarilərini seyr etdi və onları "müqayisəolunmaz" adlandırdı. Azərbaycanlı tarixçi Fərhad Nağdəliyev hesab edir ki, Nikolay Kəngərli süvarilərinin mükəmməlliyini gördükdən sonra konvoyunda Azərbaycan əsilzadə ailələrinin nümayəndələrindən ibarət olan bir müsəlman dəstəsi yaratmağı əmr etmişdir.
1850-ci ildə əvvəllər hərbi idarəyə tabe olan Kəngərli süvari dəstəsi mülki rəhbərliyə verildi və Naxçıvan qəzasında polis, sərhəd və gömrük-karantin keşikçisi vəzifələrini icra etməyə başladı. Krım müharibəsi zamanı kəngərli süvariləri Qafqaz cəbhəsində fəaliyyət göstərirdilər.
