Tusi sözü azərbaycan dilində

Tusi

Yazılış

  • Tusi • 99.3157%
  • TUSİ • 0.4277%
  • tusi • 0.2566%

* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.

Mündəricat

OBASTAN VİKİ
Nəsirəddin Tusi
Nəsirəddin Tusi (tam adı: Xacə Nəsirəddin Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Həsən Tusi; 18 fevral 1201, Tus – 26 iyun 1274, Kazımiyyə[d]) — iranlı (fars) filosof, astronom, riyaziyyatçı, tarixçi, maliyyəçi, ilahiyyatçı və hüquqşünas, dövlət xadimi. Alimin yaradıcılığı ensiklopedik səciyyə daşıyır. Marağada yaşamış və fəaliyyət göstərmişdir. Türkoloq Əhməd Zəki Vəlidi Toğana görə Nəsirəddin Tusi türk və monqol dili və yazısını, monqol və şərq türklərinin adət, mədəniyyət və ənənələrini öyrənmişdir. Türk dilində əsər yazmışdır. == Həyatı == Məhəmməd ibn Həsən ət-Tusi 1201-ci il 18 fevralda (11 camadiyul əvvəl 597-ci il) Tus şəhərində anadan olmuşdur. Bəzi mənbələrdə qeyd edilir ki, onun əsli Zəncanla Həmədan arasında yerləşən Savə şəhərindəndir, Tusda doğulduğu üçün "Tusi" nisbəsi ilə tanınmışdır.İlk təhsilini atasından almış, sonra Həmədan və Tus şəhərlərində dövrünün tanınmış alimlərinin – İbn Sina və Bəhmənyar əl-Azərbaycaninin davamçılarının yanında təhsil görmüşdür. Aldığı hərtərəfli və dərin biliklər Məhəmmədi az bir vaxtda elmi mühitdə məşhurlaşdırır. Hələ gənc yaşlarından etibarən o, bir sıra hökmdarların diqqətini cəlb edir. Otuz yaşında ikən Kuhistan ismaililərinin rəhbəri Nasirəddin Möhtəşəm onu sarayına qonaq çağırır və gənc alimdən əxlaq barədə kitab yazmasını xahiş edir.
Nəsrəddin Tusi
Nəsirəddin Tusi (tam adı: Xacə Nəsirəddin Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Həsən Tusi; 18 fevral 1201, Tus – 26 iyun 1274, Kazımiyyə[d]) — iranlı (fars) filosof, astronom, riyaziyyatçı, tarixçi, maliyyəçi, ilahiyyatçı və hüquqşünas, dövlət xadimi. Alimin yaradıcılığı ensiklopedik səciyyə daşıyır. Marağada yaşamış və fəaliyyət göstərmişdir. Türkoloq Əhməd Zəki Vəlidi Toğana görə Nəsirəddin Tusi türk və monqol dili və yazısını, monqol və şərq türklərinin adət, mədəniyyət və ənənələrini öyrənmişdir. Türk dilində əsər yazmışdır. == Həyatı == Məhəmməd ibn Həsən ət-Tusi 1201-ci il 18 fevralda (11 camadiyul əvvəl 597-ci il) Tus şəhərində anadan olmuşdur. Bəzi mənbələrdə qeyd edilir ki, onun əsli Zəncanla Həmədan arasında yerləşən Savə şəhərindəndir, Tusda doğulduğu üçün "Tusi" nisbəsi ilə tanınmışdır.İlk təhsilini atasından almış, sonra Həmədan və Tus şəhərlərində dövrünün tanınmış alimlərinin – İbn Sina və Bəhmənyar əl-Azərbaycaninin davamçılarının yanında təhsil görmüşdür. Aldığı hərtərəfli və dərin biliklər Məhəmmədi az bir vaxtda elmi mühitdə məşhurlaşdırır. Hələ gənc yaşlarından etibarən o, bir sıra hökmdarların diqqətini cəlb edir. Otuz yaşında ikən Kuhistan ismaililərinin rəhbəri Nasirəddin Möhtəşəm onu sarayına qonaq çağırır və gənc alimdən əxlaq barədə kitab yazmasını xahiş edir.
Tusi cütü
Tusi cütü – riyaziyyat terminidir. Kiçik çevrə radiusu kiçik çevrənin diametrinə bərabər olan böyük çevrənin içində fırlanır. == Orijinal təsviri == == Tarixi == Tusi cütü ilk dəfə 13-cü əsrdə Nəsrəddin Tusi tərəfindən təklif edilmişdir.
Şeyx Tusi
Şeyx Tusi (fars. شیخ توسی‎; tam adı: Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Həsən ət-Tusi, fars. ابوجعفر محمد بن حسن توسی‎; 995[…], Tus – 2 dekabr 1067, Nəcəf) — fars əsilli islam alimi. HQ. V əsrin Şiə-Cəfəri məzhəbinin məşhur ilahiyyatçı alimi. == Həyatı == Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Həsən ət-Tusi oktyabr 995-ci ildə Tus şəhərində kasıb bir ailədə dünyaya gəlmişdir. 1017/1018-ci ilə qədər bu şəhərdə yaşamışdır. 7 dekabr 1067-ci ildə Nəcəf şəhərində vəfat etmiş və vəsiyyətinə əsasən bu şəhərdəki evində dəfn olunmuşdur. Dəfn olunduğu ev sonradan Tusi məscidi'nə çevrilmişdir. == Təhsili == Tus şəhərində yaşadığı 995–1017/1018-ci illərdə müqəddimə elmlərindən dərs demişdir. Təhsilini davam etdirmək məqsədilə 1017/1018-ci illərdə Bağdada köçmüşdür.
Şərəfəddin Tusi
Şərəfəddin Müzəffər ibn Məhəmməd bin Müzəffər ət-Tusi (1135, Tus – 1213, Bağdad) — riyaziyyatçı və astronom. == Həyatı == Həyatına dair yetərli bilgi yoxdur. Nisbəsindən Xorasan bölgəsindəki Tus şəhərindən olduğu anlaşılır. Təbaqət kitablarında onunla ilgili olaraq verilən dağınıq və sınırlı bilgilərdən bir çox elm mərkəzini dolaşdığı, Mosul, Hələb və Dəməşqdə qaldığı, Həmədana da uğradığı öyrənilməkdədir. Onun riyaziyyat elmini yaxşı bildiyini və hikmət mövzusunda bilgi sahibi olduğunu söyləyən İbn əl-Kıfti, Hələbə gəldiyi sırada Əbül-Fəzl Bünyaminin (ö. 1207) ondan dərs aldığını bildirir. Bünyamin ondan hesab, astronomiya və digər əqli elmləri ox00umuşdur. İbn Əbu Usaybia da Əbül-Fəzl Müəyyidəddin Məhəmməd ibn Əbdülkərim əl-Mühəndis əl-Harisidən (ö. 1202) söz edərkən onun Dəməşqə gələn Tusidən çox faydalandığını, həndəsə və riyaziyyatda öz dönəmində Tusinin bənzərinin olmadığını söyləyir. Yenə İbn Əbu Usaybianın qeyd etdiyinə görə Tusi, Mosulda ikən Mühəzzəbəddin İbn əl-Hacib və Muvaffakuddin ibn Əbdülaziz onu görmək üçün gəlmişlərsə də, Tusi oradan ayrılıb Tusa getmişdi.
Əsədi Tusi
Əsədi Əbu-Nəsr Əli ibn Əhməd Tusi (?, Tus — 1072, Təbriz) — İran şairi. == Həyatı == Əsədi Əbu-Nəsr Əli ibn Əhməd Tusi məşhur fars-tacik şairidir. XI əsrdə Xorasanda hərc-mərclik yarandı. Səlcuqlular İranın qərbindən Kiçik Asiyaya doğru hərəkət etdilər. Buna görə fars dili geniş şəkildə yayıldı və Azərbaycan üslubu yarandı. Xorasanda yaranmış vəziyyətə görə bir çox farsdilli şairlər Xorasandan Azərbaycana köç etdi, o cümlədən Əsədi Tusi Təbrizə gəldi. Əsədi Tusi ömrünün mühüm hissəsini Azərbaycanda (əsasən Naxçıvanda və Gəncədə) keçirmişdir. O, əsərlərinin çoxunu Naxçıvan hakimi Əbu-Düləfə həsr etmişdir. Əbu-Düləfin Əsədiyə səxavəti isə dillər əzbəri olmuşdur. O, "Lüğəti-fürs"ün ("Fars lüğəti"nin) müəllifi idi və bir çox kitabların tərtibçisi olub.
Nəsirəddin Tusi (1984)
== Məzmun == Film dahi Azərbaycan alimi Nəsirəddin Tusinin böyük elmi kəşflərindən və Marağa şəhərində rəsədxana yaratmasından bəhs edir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Ssenari müəllifi: İradə Vəkilova Rejissor: Tofiq Mütəllimov Operator: Ələkbər Muradov Səs operatoru: Şamil Kərimov Redaktor: Şaiq Qurbanov Elmi məsləhətçi: Fəraməz Maqsudov (akademik) Filmin direktoru: Məhyəddin Əsgərov Mətni oxuyan: Şahmar Ələkbərov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 331.
Tusi-Paskal üçbucağı
Tusi-Paskal üçbucağı — binomial əmsalların üçbucaq formasında düzülüşü. Paskal üçbucağı kimi qeyd edilməsinə baxmayaraq, tarix göstərir ki, ilk dəfə bu üçbucağı dahi azərbaycanlı alim Nəsirəddin Tusi qurmuşdur. Təkrarsız kombinazonlar üçün isbat etdiyimiz C m n = C m − 1 n − 1 + C m − 1 n {\displaystyle {C_{m}^{n}}={C_{m-1}^{n-1}}+{C_{m-1}^{n}}} bərabərliyi C m − 1 s {\displaystyle {C_{m-1}^{s}}} binomial əmsalları məlum olduqda C m n {\displaystyle {C_{m}^{n}}} -i tapmağa imkan verir. Bunu göstərmək üçün C m n {\displaystyle {C_{m}^{n}}} -in ardıcıl olaraq cədvəl şəklində yazılışdır. Bu cədvəldə C m 0 = 1 {\displaystyle {C_{m}^{0}}=1} C m m = 1 {\displaystyle {C_{m}^{m}}=1} olduğundan hər sətirdə birinci və sonuncu qiymətlər mövcuddur. Arada qalan hər bir element isə ondan yuxarıdakı sətirdə solda və sağda duran elementlərin sayına bərabərdir.
Tusi-Paş aksiomu
Tusi-Paş aksiomu – üçbucağın təpələrindən keçməyən düz xətt onun bir tərəfini kəsirsə, onda həmin düz xətt üçbucağın qalan iki tərəfindən yalnız birini kəsir. == Tarixi == Bu aksiom islam ölkələrində Tusi-Paş aksiomu, avropada və amerikada isə sadəcə "Paş aksiomu" adlanır. Aksiom şərq aləmində ilk dəfə XIII əsrdə yaşamış Azərbaycanlı alim Nəsirəddin Tusi, avropada isə əslən polşalı olan alman riyaziyyatçısı Morits Paş tərəfindən kəşf edilmişdir. Morits Paş bu aksiomu 1882-ci ildə kəşf etmişdir. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Ceremi Qrey: Worlds out of nothing: a course of the history of geometry of the 19. Century, Springer 2007 Moritz Pasch: Vorlesungen über neuere Geometrie, Leipzig 1882 Victor Pambuccian: The axiomatics of ordered geometry: I. Ordered incidence spaces. Expositiones Mathematicae 29 (2011), 24-66 (pdf).
Nəsirəddin Tusi (film, 1984)
== Məzmun == Film dahi Azərbaycan alimi Nəsirəddin Tusinin böyük elmi kəşflərindən və Marağa şəhərində rəsədxana yaratmasından bəhs edir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Ssenari müəllifi: İradə Vəkilova Rejissor: Tofiq Mütəllimov Operator: Ələkbər Muradov Səs operatoru: Şamil Kərimov Redaktor: Şaiq Qurbanov Elmi məsləhətçi: Fəraməz Maqsudov (akademik) Filmin direktoru: Məhyəddin Əsgərov Mətni oxuyan: Şahmar Ələkbərov == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 331.
N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası və ya qısaca: AMEA ŞAR (tam adı: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası) — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 975 saylı qərarı ilə 17 noyabr 1959-cu ildə yaradılmış, AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsi tərkibində elmi-tədqiqat institutu statusunda fəaliyyət göstərən Rəsədxana. Rəsədxana Böyük Qafqaz dağlarının şimali-şərqində Bakı şəhərindən 150 km məsafədə, Pirqulu dağının şərq hissəsində, dəniz səviyyəsindən 1435-1500 m yüksəklikdə, λ = 48⁰ 35' 04" E, φ = 40⁰ 46' 20" N coğrafi koordinatlarında yerləşir. Burada müşahidə üçün əlverişli aydın gecələrin sayı il ərzində 150-180-ə çatır . == Tarixi == Azərbaycanın bir sıra rayonlarında astroiqlimin öyrənilməsi üçün yaradılmış astronomik ekspedisiya hələ 1927-ci ildən fəaliyyətə başlamışdı. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ, Kəlbəcər, Laçın, Şamaxı, Xızı və s. bölgələrinin ayrı-ayrı məntəqələrində gələcəkdə astronomiya rəsədxanası yaradılması üçün əlverişli yerin seçilməsi istiqamətində işlər aparılmışdı. Aparılan tədqiqatlar nəticəsində, 1953-cü ildə Şamaxı rayonunun Pirqulu ərazisində müşahidə bazasının, sonralar isə rəsədxananın tikilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Rəsədxana o zamanki Azərbaycan EA Fizika və Riyaziyyat İnstitutunun tərkibində 1954-cü ildə yaradılmış Astrofizika şöbəsi, sonradan 1956-cı ildə Elmlər Akademiyasının Astrofizika Sektoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1960-cı ildən müstəqil elmi-tədqiqat institutu statusu ilə Azərbaycan EA strukturuna daxil edilmişdir. Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının yaradılmasında böyük xidmətləri olan akademik H.F.Sultanov 1960-1981-ci illərdə rəsədxananın direktoru vəzifəsində işləmişdir.
Nəsrəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası və ya qısaca: AMEA ŞAR (tam adı: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsirəddin Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası) — Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 975 saylı qərarı ilə 17 noyabr 1959-cu ildə yaradılmış, AMEA Fizika-Riyaziyyat və Texnika Elmləri Bölməsi tərkibində elmi-tədqiqat institutu statusunda fəaliyyət göstərən Rəsədxana. Rəsədxana Böyük Qafqaz dağlarının şimali-şərqində Bakı şəhərindən 150 km məsafədə, Pirqulu dağının şərq hissəsində, dəniz səviyyəsindən 1435-1500 m yüksəklikdə, λ = 48⁰ 35' 04" E, φ = 40⁰ 46' 20" N coğrafi koordinatlarında yerləşir. Burada müşahidə üçün əlverişli aydın gecələrin sayı il ərzində 150-180-ə çatır . == Tarixi == Azərbaycanın bir sıra rayonlarında astroiqlimin öyrənilməsi üçün yaradılmış astronomik ekspedisiya hələ 1927-ci ildən fəaliyyətə başlamışdı. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ, Kəlbəcər, Laçın, Şamaxı, Xızı və s. bölgələrinin ayrı-ayrı məntəqələrində gələcəkdə astronomiya rəsədxanası yaradılması üçün əlverişli yerin seçilməsi istiqamətində işlər aparılmışdı. Aparılan tədqiqatlar nəticəsində, 1953-cü ildə Şamaxı rayonunun Pirqulu ərazisində müşahidə bazasının, sonralar isə rəsədxananın tikilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Rəsədxana o zamanki Azərbaycan EA Fizika və Riyaziyyat İnstitutunun tərkibində 1954-cü ildə yaradılmış Astrofizika şöbəsi, sonradan 1956-cı ildə Elmlər Akademiyasının Astrofizika Sektoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1960-cı ildən müstəqil elmi-tədqiqat institutu statusu ilə Azərbaycan EA strukturuna daxil edilmişdir. Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının yaradılmasında böyük xidmətləri olan akademik H.F.Sultanov 1960-1981-ci illərdə rəsədxananın direktoru vəzifəsində işləmişdir.

Tezlik illər üzrə

Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.

Ümumi • 4.16 dəfə / 1 mln.
2003 •••• 1.18
2004 ••••••••••• 4.04
2005 •••••••••• 3.37
2006 •• 0.68
2007 •••• 1.27
2008 •••• 1.46
2009 ••••••• 2.56
2010 •••••••••• 3.45
2011 ••••••••••••••••• 6.01
2012 ••••••••••••••• 5.25
2013 •••••••••••••••• 5.83
2014 ••••••••••••• 4.63
2015 •••••••• 2.72
2016 •••••••••••••••••••• 7.46
2017 •••••••••••••• 5.20
2018 •••••••••••• 4.34
2019 ••••••••••••••••••• 6.82
2020 ••••• 1.86

tusi sözü azərbaycan dilinin lüğətlərində

Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti

əbədi; davam etdirmə; dərman; Ay; təmizlik; yaddaşa kömək edən; İranda şəhər adı.

Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti

"tusi" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər

#tusi nədir? #tusi sözünün mənası #tusi nə deməkdir? #tusi sözünün izahı #tusi sözünün yazılışı #tusi necə yazılır? #tusi sözünün düzgün yazılışı #tusi leksik mənası #tusi sözünün sinonimi #tusi sözünün yaxın mənalı sözlər #tusi sözünün əks mənası #tusi sözünün etimologiyası #tusi sözünün orfoqrafiyası #tusi rusca #tusi inglisça #tusi fransızca #tusi sözünün istifadəsi #sözlük