* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | •••••• | 20.56 |
2003 | •••••••••• | 39.76 |
2004 | •••••••••••• | 47.16 |
2005 | ••••••• | 26.32 |
2006 | •••••••••• | 40.09 |
2007 | ••••••••• | 35.10 |
2008 | •••••••• | 30.45 |
2009 | •••••••••••••• | 55.83 |
2010 | ••••••••••••••• | 56.64 |
2011 | ••••••••••••• | 49.33 |
2012 | •••••••••• | 38.21 |
2013 | •••••••••••••••••• | 71.62 |
2014 | •••••••••••••••••••• | 80.66 |
2015 | ••••••••••••• | 50.87 |
2016 | •••••••••••• | 46.16 |
2017 | •••••••••• | 38.53 |
2018 | ••••••••• | 36.11 |
2019 | •••••••••• | 37.83 |
2020 | ••••••••• | 32.75 |
1 is. [ər.] 1. Bir şeydən hər hansı istiqamətə doğru yerləşən sahə, yer; həmin istiqamətin özü; cəhət. Müxtəlif tərəflərə getmək. Çöl tərəfdən. Meşə tərəfə. Evə tərəf. // Bir şeyin ortasından və ya orta xəttindən sağda və ya solda yerləşən sahə, yer; habelə bir adamdan və ya şeydən sağa və ya sola doğru olan istiqamət; cəhət. Sağ tərəfə dönmək. – Məmmədhəsən əminin sol tərəfində oturan kişi bir məsələ saldı ortalığa. C.Məmmədquluzadə. // Bir şeyin kənarlarında yerləşən sahə; kənar. Küçənin sol tərəfi. Çayın o biri tərəfi. – İki tərəfi ağac, əkin və bostanla bəzənmiş bir yol ilə gedirdik. A.Şaiq. Kazarma küçənin o biri tərəfində idi. M.Hüseyn. 2. Hər hansı bir səbəblə bir-birinə qarşı duran şəxs və ya qruplardan hər biri. Mübahisə edən tərəflər. Danışıq aparan tərəflər. Tərəflər razılığa gəldilər. – Əgər Ağca tərəf qalib gəlsə idi, demək olar ki, Şükür sakitləşərdi. Çəmənzəminli. Tərəflər dalğalandı; Qarşı-qarşıya gəldi. B.Vahabzadə. 3. Hər hansı bir şeyin üzlərindən hər biri. Parçanın üz tərəfi. Yeşiyin alt tərəfi. 4. Yer, ölkə (bu mənada çox vaxt cəm şəklində işlənir). Bizim tərəflərdə qar yağıb. Bu tərəflərdə az görünürsünüz. – Sən bizim tərəfə xoş buyurmusan; Qardaşım, bir gün də mən sizə gəlləm. H.Hüseynzadə. 5. riyaz. Həndəsi fiqurun kənarında olan düz xətt kəsiyi. Düzbucaqlı üçbucağın tərəfləri. Çoxbucaqlının tərəfləri. 6. Bax tərəfdar. [Fatma xala:] Kasıbın nəyi var ki, ona tərəf olan da ola? Ə.Əbülhəsən. 7. Aid olduğu sözlə birlikdə hərəkətin hansı istiqamətə yönəldiyini bildirir; …sarı, …doğru, …tərəfə. Əhli-qəryə yüyürdü dağ tərəfə; Getməsin ta qoyun, quzu tərəfə. M.Ə.Sabir. Əsəd vəldən enib kəndə tərəf baxır. C.Məmmədquluzadə. ◊ Tərəfində durmaq – bax tərəfini saxlamaq. Kimi dindirsəydin Hikmətin tərəfində duracaqdı. Mir Cəlal. Tərəfini saxlamaq (tutmaq) – tərəfdar olmaq, müdafiə etmək, tərəfində durmaq. Qız ailədə həmişə anasının tərəfini saxlasa da, Ziba atasının tərəfini saxlamış və onun dediklərinə tərəfdar çıxmırdı. S.Rəhimov. Dörd (hər) tərəf – ətraf. [İzzəddin:] Burda məclis quraq, gözəl çəməndir; Hər tərəf nərgizdir, tər yasəməndir. M.Rahim. Hər tərəf sükut içindəydi. İ.Əfəndiyev.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / tərəf3 1. TƏRƏF Örtük altındakı maşınlardan biri səssiz-səmirsiz yerindən tərpəndi, dayanmış maşınların sırasından çıxıb tələbəyə tərəf yönəldi (Anar); CƏHƏT Kiçik bir təfərrüat məsələnin bu qaranlıq cəhətinə də işıq saldığından onu sizə bildirməyiləm (M.İbrahimov); DOĞRU Yenə də ağır, amma zəhimli addımlarla stoluma yanaşdı, sağ əlini sırıqlı pencəyinin içindən çıxartdı, mənə doğru meyilləndi (M.Hüseyn); SARI Tələbə bu binaya sarı getdi (Anar); YAN O yana döndər məni; Bu yana döndər məni; Sol yanım yaralıdır; Sağ yana döndər məni (“Xalq mahnısı”). 2. tərəf bax tərəfdar
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / tərəf2 I сущ. сторона: 1. пространство, место, расположенное в каком-л. направлении от чего-л., а также само это направление. Vağzal tərəfə yönəlmək направиться в сторону вокзала, müxtəlif tərəflərə dağılışmaq расходиться в разные стороны, şəhərə tərəf dönmək повернуть в сторону города, stolları bir tərəfə çəkmək сдвинуть столы в одну сторону, hansı tərəfə gedirsən? в какую сторону идёшь? 2. пространство, место, расположенное вправо или влево от середины, средней линии чего-л., а также направление вправо или влево от кого-л., чего-л. Küçənin kölgə tərəfi теневая сторона улицы, yolun sağ tərəfi правая сторона дороги, sol tərəfə dönmək повернуться в левую сторону 3. человек, группа людей или организация и т.п., противопоставленные в каком-л. отношении другому человеку, другой группе людей, организации. Öz tərəfinə cəlb etmək привлечь на свою сторону, юрид. qarşı tərəf противная сторона, düşmən tərəflər враждующие стороны, iş üzrə tərəf сторона по делу, marağı olan tərəf заинтересованная сторона, sazişə gələn tərəflər договаривающиеся стороны, çəkişən tərəflər тяжущиеся стороны 4. одна из поверхностей какого-л. предмета. Yeşiyin alt tərəfi нижняя сторона ящика, parçanın üz tərəfi лицевая сторона материи 5. обычно во мн. ч. места, край, страна. Doğma tərəflər родная сторона (родные места) 6. мат. отрезок прямой линии, ограничивающий геометрическую фигуру. Kvadratın tərəfləri стороны квадрата 7. составная часть, элемент чего-л. Bu işin bir tərəfidir это одна сторона дела, əsərin zəif tərəfləri слабые стороны произведения; o tərəf-bu tərəfli с обеих сторон; kimin tərəfindən со стороны кого, чьей: 1) употребл. при обозначении лица или предмета, от которого исходит действие. Dövlət tərəfindən со стороны государства, öz tərəfimdən со своей стороны, ictimaiyyət tərəfindən nəzarət контроль со стороны общественности 2) употребл. при обозначении лица, от которого идёт линия родства. Ana tərəfdən qohum родственник с материнской стороны, gəlin tərəfi невестина сторона; bir tərəfdən …, digər tərəfdən … с одной стороны, … с другой стороны (употребл. при противопоставлении двух фактов, обстоятельств); tərəfində durmaq, tərəfini saxlamaq kimin вставать на сторону чью, кого; брать чью-л. сторону; tərəfinə keçmək перейти на чью-л. сторону; tərəf durmaq kimə быть на чьей стороне; tərəf çıxmaq kimə заступиться за кого; dörd (bir) tərəf всюду, кругом, hər tərəf см. dörd tərəf II послел. к (ко): 1. употр. при обозначении места, предмета, лица, к которым направлено движение. Adaya tərəf üzmək плыть к острову 2. употр. при обозначении лица, предмета, в сторону которых совершается действие, движение. Pəncərəyə tərəf çevrilmək повернуться к окну
Azərbaycanca-rusca lüğət / tərəf1 I. i. 1. side; sol ~ left side; sol ~dən on the left side; sağ ~ right side; hər ~dən on either side; bir kəsin ~ində olmaq to be* on the side of smb.; bir kəsin ~inə keçmək to take* smb.’s side, to side with smb.; parçanın üz ~i the right side of the cloth; parçanın astar ~i the wrong side of the cloth; heç bir ~dən on neither side; bütün ~lərdən, hər ~dən in all sides; ata / ana ~dən qohum olmaq to be* a relative on one’s father’s / mother’s side; 2. party; bir kəsin ~ində (partiyasında) olmaq to take* smb.’s party; maraqlı ~lər interested parties; 3. (baxım) aspect; məsələyə hər ~dən yanaşmaq to consider a question in all aspects II. qoş. direction, towards; şəhərə ~ in the direction of the city, towards the city; müxtəlif ~lər different directions; bir kəsə ~ baxmaq to look in the direction of smb., to look towards smb. III. z. aside; Bir addım o tərəfə dur Step aside; bir ~dən ... o biri ~dən on the one hand ... on the other hand
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / tərəf1 is. côté m ; parti m, partie f ; aspect m ; qoş. vers, dans la direction de ; sol ~ côté m gauche ; sağ ~ côté m droite ; bir kəsin ~ində olmaq prendre le parti de qn ; maraqlı ~lər les parties intéressées ; məsələyə hər ~dən yanaşmaq considérer la question dans tous ses aspects ; şəhərə ~ vers la ville, bir kəsə ~ baxmaq regarder dans la direction de qn
Azərbaycanca-fransızca lüğət / tərəf1 [ər.] сущ. 1. пад; тереф; жигьет; sol tərəf чапла пад; güney tərəf гуьне пад; 2. пад, къерех; çayın o biri tərəfi вацӀун а пад; yolun sağ tərəfi рекьин эрчӀи пад; 3. тереф (са себебдалди сад-садаз къарши акъвазнавай ксарикай ва я группайрикай гьар сад); danışıq aparan tərəflər рахунар тухузвай терефар; 4. пад (са затӀунин ччинрикай гьар сад); parçanın üz tərəfi парчадин ччин пад; 5. пад, чка, уьлкве; bizim tərəflərdə qar yağır чи патара жив къвазва; 6. мат. тереф, къвал; üçbucağın tərəfləri пудпипӀендан къвалар (терефар); 7. кил. tərəfdar; 8. ...патахъ, ...терефдихъ, ...галайвал; evə tərəf кӀвал галай патахъ; kəndə tərəf хуьр галай патахъ; ** tərəfində durmaq кил. tərəfini saxlamaq; tərəfini saxlamaq (tutmaq) пад кьун, пад хуьн, тереф хуьн, терефдар хьун, ...пата хьун (акъвазун); dörd (hər) tərəf кьуд пад, вири элкъвер, невегьар.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / tərəfə. 1) yan, cəhət; 2) ölkə, məmləkət.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti