* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2002 | •••••••••••••••••••• | 2, 086.52 |
2003 | •••••••• | 777.52 |
2004 | •••••• | 601.66 |
2005 | •••••••••••• | 1, 220.69 |
2006 | ••••••• | 711.53 |
2007 | •••••• | 538.08 |
2008 | ••••• | 458.25 |
2009 | •••••• | 571.30 |
2010 | ••••••• | 670.54 |
2011 | ••••••• | 720.73 |
2012 | ••••• | 512.59 |
2013 | •••••••••••••• | 1, 368.73 |
2014 | ••••••••••• | 1, 132.46 |
2015 | ••••••••••• | 1, 119.89 |
2016 | •••••••••• | 979.46 |
2017 | ••••••••• | 930.81 |
2018 | ••••••••• | 873.48 |
2019 | ••••••••• | 912.43 |
2020 | ••••••••• | 878.53 |
1 is. Dövlət, sərvət, mal-mülk. Varından keçmək. Varını sərf etmək. Onun varı çoxdur. – Varını verən utanmaz. (Ata. sözü). Varı möhnətdir cəhanın, nə umarsan, ey könül! Lənət olsun bu cəhanə, həm cəhanın varına! Nəsimi. Mərd olanlar keçər küllivarından. M.V.Vidadi. Cəhanə tərk edərəm cümlə dövlətü varı. Natəvan. Aldada bilməmiş dünyanın varı; Bir məslək eşqilə yaşayanları. S.Vurğun.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / var2 1. sif. Olan, mövcud olan. Var qüvvə ilə çalışmaq. Var gücünü sərf etmək. □ Var gücü (qüvvəsi) ilə – bütün qüvvəsini gərginləşdirərək, sərf edərək. Var qüvvəmizlə işləməliyik. – Elə bu zaman maşından düşən zurnaçılar ordlarını doldurub, var gücləri ilə piləməyə başladılar. “Kirpi”. 2. is. Varlıq, mövcudiyyət. Ahü zar çəkməkdən yox olub varı; Saf aynası tutub möhnət qubarı. Q.Zakir. O dəhən fikri ilə cümlə yox oldu varım. S.Ə.Şirvani. □ Var olmaq – mövcud olmaq, yaşamaq. 3. Xəbər mənasında (vardır şəklində də işlənir). Var bir tədbiri, amma aşikar etməz mana. Füzuli. [Bayram:] A kişi, ov da ələ düşmür, nə bir ceyran var, nə bir turac var. M.F.Axundzadə. Həmişə dildə sənin solmayan baharın var. S.Ə.Şirvani. Burada gecələrin qərib səsi var. S.Vurğun. Mən çəlik ürəkli bir yeni gəncəm; Dildən-dilə düşdüm, hekayətim var. M.Müşfiq. Bununla bərabər [Nəsir] burasını da düşünərdi ki, arxasında Mirzə Qədir kimi bir qardaşı vardır. S.Hüseyn. // Olar, yaxındır. Möcüzələr yaradır ana ürəyi; Bir il var yaradır ana ürəyi. S.Rüstəm. 4. Birinci şəxs sonluğu ilə: varam dan. – 1) çox xoşuma gəlir, bəyənirəm, ürəyimə yatır. Varam onun oxumağına. Varam sənin oyununa. – [Bəbir bəy:] Amma mən sənin kimisinə varam. Kasıbsan, üzüyolasan, işləyənsən. Mir Cəlal; 2) hədə mənasında. [İblis:] Mən də nə qədər dünya durub, o insanın nəsli ilə varam. Ə.Haqverdiyev. 5. Sual şəkilçisi ilə: varmı? – mövcuddurmu?, tapılarmı? Gülşəni-aləmdə bir gül varmı bixar olmasın? M.Hadi. □ Var olsun! (nida) – yaşasın, həmişə baqi olsun. Var olsun azad yurdun azad oğulları! C.Cabbarlı. Mən deyirəm, qoy var olsun sinəndəki el ürəyi! S.Vurğun. Var olsun cəlalın, ey Azərbaycan! Ey Odlar ölkəsi, günəşli diyar! Ə.Cəmil. Var etmək – yaratmaq, vücuda gətirmək, meydana gətirmək. Hüsnübəyim üzünü göyə tutub deyir: – Ey bizi heçdən var eləyən xaliq, səndən savayı pənah yerim yoxdu. İ.Məlikzadə. Nə var, nə yox? – yeni xəbər sorğusu. Balam, necəsən?! Söylə, nə var, nə yox bizə Gəncədən? M.Müşfiq. O ki var (idi) – lazımi qədər, istədiyin qədər; çox, çoxlu, lap çox. O ki var dedim. O ki var yedi. – Dünyagörmüş dayı bacısı oğlunun sözündən o ki var qarnını tutub güldü. “Kirpi”.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / var1 Bay forması da olub, varlı mənasında işlədilib.Var-bayağut sözü “состоятельный” anlamını verib. “Baylığa nə darlıq” ifadəsi “varlığa nə darlıq” mənasını əks etdirib. Qidalanmaq, bəslənmək, faydalanmaq mənasını verən barğımaq feili mövcüddur. Səni bay olmayasan cümləsi var: “ev-eşik sahibi olmayasan” mənasını verir. Cümlədə xəbər olan, dilçilikdə xəbəri əvəzlik (və ya predikativ söz) adlandırılan var kəlməsinin yuxarıdakı ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Var (dövlət) və bay (bəy) eyni sözün dəyişmiş formalarıdır. Deməli, bəy kəlməsi bəyənmək feili ilə yox, varlı (olmaq) anlamı ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / var3 I VAR [Ağamürsəlin] ən böyük məqsədi atasının varma yiyələnmək.. idi (A.Şaiq); DÖVLƏT Xanın qardaşı oğlu o gün keçdi xanlığa; Əl atdı yamanlığa; Talan etdi sarayın dövlətini, varını (B.Vahabzadə); HAŞAN-KAŞAN (məh.) İmranın haşan-kaşani aşıf daşır (ADDL); MAL Divanədirlər malını bu yolda qoyanlar (M.Ə.Sabir); MAL-DÖVLƏT Kərim: Hər şeyimiz var. Mənə maldövlət lazım deyil, Könül lazımdır (X.Hasilova); MAL-MÜLK Paşa bəy: Bu qədər cah-calal, ad-san, şan-şöhrət, mal-mülk əldən çıxsa dözmək olarmı? (Ə.Vəliyev); MÜLK Hacı Abdulla: Qızın yaxşı cehizi, mülkü və maaşı var (N.Nərimanov); SƏRVƏT Sərvət getsə qəm deyil, sərvət gələr yenə də (B.Vahabzadə); TANQAH Başı gora əsənlər, yırtmağa tələsənlər; Tanqahının üstündə əsim-əsim əsənlər (R.Rza); TAVANA Əlində qələmi, ev boş, ev soyuq; Bircə şam almağa tavanası yox (B.Vahabzadə); VAR-DÖVLƏT Gülsənəm: Kişi gecə-gündüz əlləşir, ..Var-dövlətini göz bəbəyi kimi qoruyur (M.Hüseyn); VARİYYAT Molla sonbeşik Salehdən bəri başdan xeyli variyyat qoparıb evinə yollandı (S.Rəhimov); VAR-YOX 1-ci kəndli: ..əlinə bir az var-yox düşdü, neyləyəcəksən?.. (S.Rəhimov). II var bax varlıq 1
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / var1 VAR – YOX Vardan xeyir gələr, yoxdan ziyan (Ata. sözü).
Azərbaycan dilinin antonimlər lüğəti / var1 VAR I is. Dövlət, sərvət, mal-mülk. Aldada bilməmiş dünyanın varı; Bir məslək eşqilə yaşayanları (S.Vurğun). VAR II is. Varlıq, mövcudiyyət. Ahu-zar çəkməkdən yox olub varı; Saf aynası tutub möhnət qubarı (Q.Zakir). VAR III Xəbər mənasında. Burada gecələrin qərib səsi var (S.Vurğun).
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / var2 1 предик. есть: 1. наличествует, имеется. Sandıqda bir şey var? есть чтонибудь в сундуке? 2. существует. Bu məsələ barəsində qərar var по этому вопросу есть постановление, hər vəziyyətdən çıxış yolu var из всякого положения есть выход 3. находится. Kabinetdə kim var? кто есть в кабинете? 4. попадаются, встречаются. Adamlar var ki, … есть люди, которые …, ölkələr var ki, … есть страны, где … ◊ var olsun да здравствует! Bar olsun sülh! Да здравствует мир! nə var nə yox? что нового? какие новости?; o ki var (idi) всё вдоволь, сколько есть силы; var gücü ilə что есть мочи, что есть силы, во весь дух, изо всех сил; var səsilə во весь голос 2 сущ. 1. имущество, состояние, достояние. Bütün varım sənin olacaqdır всё моё состояние будет твоим, varını qaytarmaq возвратить имущество 2. диал. скот ◊ vardan keçmək не жалеть средств; vardan çıxmaq разоряться, разориться, потерпеть банкротство; varından olmaq лишиться состояния
Azərbaycanca-rusca lüğət / var1 I. i. property, fortune, wealth; xalqın ~ı national property II. f. 1. there is, (cəmdə) there are; Otaqda bir oğlan var There is a boy in the room; Həyətdə çox uşaq var There are a lot of children in the yard; 2. to have*; Mənim bir qardaşım var I have a brother; ~ olmaq to exist; Marsda həyat varmı? Does life exist on Mars?; ~ qüvvəsilə with all his / her strength; Nə var, nə yox? How are the things? Biri vardı, biri yoxdu... Once upon a time, there was / lived...; Var olsun! Long live! Var ol! Thanks! Bravo! Ölkələr var ki,... There are countries that...; Adamlar var ki,...; There are people who...
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / var2 1) is. bien m, avoir m ; fortune f ; xalqın ~ı bien public ; 2) il y a ; otaqda bir oğlan ~ il y a un garçon dans la pièce 3) avoir ; mənim bir qardaşım var j’ai un frère ; ~ qüvvəsilə de toutes ses forces, avec toutes ses forces ; Nə ~, nə yox? Qu’y a-t-il de neuf? Biri ~dı, biri yoxdu. . . Il était une fois . . . ; ~ olsun! Vive! ~ ol! Merci! Bravo!
Azərbaycanca-fransızca lüğət / var2 1. прил. авай; var gücü (qüvvəsi) ilə авай вири гужуналди, вири гуж серф авуна; 2. сущ. хьунухь, аваз хьунухь, авукьун; var olmaq аваз хьун, яшамиш хьун; 3. vardır ава; жеда; dil var bal gətirər, dil var – bəla. Ata. sözü мез ава кьил хуьдай, мез ава – кьил хадай; 4. ала; гала; гва; ква; uşağın qızdırması var аялдал ифин ала; 5. varmı? авани?; var olsun аваз хьуй, яшамишрай; var etmək яратмишун, авун, арадал гъун; nə var, nə yox? цӀийи вуч хабарар ава? манада; o ki, var (idi) лазим кьадар, кӀани кьадар; гзаф, лап гзаф.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / var(Başkeçid, Qazax, Tovuz) malqara. – O vaxdı var saxlerdıx (Qazax)
Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.