* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2000 | •••••••••••••••••••• | 6, 134.97 |
2002 | •• | 579.02 |
2003 | •• | 388.17 |
2004 | • | 282.30 |
2005 | •• | 341.44 |
2006 | • | 262.18 |
2007 | • | 255.83 |
2008 | • | 248.49 |
2009 | • | 293.25 |
2010 | •• | 322.61 |
2011 | •• | 325.15 |
2012 | • | 297.55 |
2013 | •• | 463.44 |
2014 | •• | 340.48 |
2015 | • | 298.56 |
2016 | • | 278.01 |
2017 | • | 287.29 |
2018 | • | 245.56 |
2019 | • | 295.15 |
2020 | • | 293.73 |
1 is. [ər. vəqt] 1. Cərəyan edən bir işin, hadisənin və s.-nin əsrlər, illər, saatlar, dəqiqələr, saniyələrlə ölçülən davam müddəti; zaman. 2. Saatların, günlərin, illərin ardıcıl surətdə bir-birini əvəz etməsi. Vaxt nə tez gəlib keçdi. 3. Bir hadisənin, işin baş verdiyi, baş verəcəyi, yaxud baş verməli olduğu an, moment. İclasın vaxtını təyin etmək. – Vaxt yetişdi, anası … rəhmətə getdi; Bu həsrətin ağrısını duydu Əmirxan. S.Vurğun. Müəllim kəndə vaxtından əvvəl qayıtdı. S.Hüseyn. Abbas vaxtından əvvəl açılmış bir çiçəkdir: o, ailə dolandırır. S.S.Axundov. // Eyni mənada bəzən feillərdən sonra işlənir. Kəramət uşaqlarını ancaq yatdıqları yerdə, yuxulu olduqları vaxt oxşayar, öpərdi. Ə.Əbülhəsən. Göyçək həyətin ortasında Tapdığı şirin gəzdirdiyi vaxt Qaçay işdən gəldi. Ə.Vəliyev. 4. Dövr, zəmanə, çağ. Çar hökuməti vaxtında. Keçmiş vaxtlarda. Müharibə vaxtı. Uşaqlıq vaxtı. Axır vaxtlarda. Bizim vaxtımızda (yaşadığımız dövrdə, bizim dövrümüzdə). – Vaxt bir vaxt idi ki, şəhərlərdə məktəb az tapılardı. N.Nərimanov. 5. Günün, ayın, ilin, yaxud mövsümüm müəyyən çağı. İstədiyin vaxtda gələ bilərsən. Gecənin bu vaxtında harada idin? – Əntiqə Hacının evinə gələndə yayın lap isti vaxtı idi. Mir Cəlal. 6. Mövsüm. Ov vaxtı. Ağac əkmək vaxtı. Xırman vaxtı. 7. Əlverişli, münasib zaman; fürsət. Hər şeyin öz vaxtı var. Vaxtdan istifadə etmək. İndi çimməyin yaxşı vaxtıdır. – Məsmə, dərdlərini Tahirzadəyə danışmaq üçün vaxt, fürsət axtarırdı. Mir Cəlal. □ Vaxt qazanmaq – fürsət əldə etməyə çalışmaq. Firidun … hiss etdi ki, yoldaşları nə isə gizlədirlər. O vaxt qazanmaq üçün bir az da ləngidi. İ.Şıxlı. 8. Boş saat, işdən azad zaman. Gəlməyə vaxtım yoxdur. Vaxt olmadığına görə. Vaxtım olanda baxaram. Vaxt tapsan, bizə gəl. 9. Möhlət. Borcu qaytarmaq üçün vaxt vermək. 10. Nida mənasında: vaxtdır – vaxtı çatmışdır. Vaxtdır, evə getmək lazımdır. – [Həsənqulu bəy:] Balam, dəxi vaxtdır, gedək gəlini gətirməyə. Ü.Hacıbəyov. ◊ Vaxt gözləmir – tələsmək lazımdır (təcili iş haqqında). Vaxt keçirmək – 1) vaxtını hədər yerə, səmərəsiz sərf etmək; 2) gün keçirmək, yaşamaq. Nurəddin İmamverdi babanın yanında çox gözəl vaxt keçirirdi. S.S.Axundov. [Zeynal] hər zaman gülmək, əylənmək, çığırıb bağırmaq, gurultu qoparmaq, sərxoş olaraq səfahətlə vaxt keçirmək istəyirdi. S.Hüseyn. Vaxtı ilə – bir vaxt, bir zaman; keçmiş zamanda, keçmişdə. Vaxtı ilə o da səhnədə oynardı. Vaxtı ilə onun gözəl səsi var idi. Vaxtı ilə bura boş bir meydan idi. – Vaxtı ilə uzaq və amansız bir zəlzələ böyük və gözəl bir şəhəri yerlə yeksan etmişdi. Ə.Məmmədxanlı. İndi respublikamızda vaxtı ilə adi fəhlə olmuş yüzlərcə alim və mütəxəssislər, ixtiraçılar vardır. İ.Əfəndiyev. Vaxtını öldürmək – vaxtını boş yerə, səmərəsiz sərf etmək. Bəzi vaxt – arabir, bəzən, hərdənbir. …Mən bəzi vaxt heç aydınlıq gecəni də o gölməçədən çıxmıram! – deyə beşinci atlı dilləndi. S.Rəhimov. Bir neçə vaxt – bax neçə vaxt. Narıncın bir neçə vaxt başı dincəldi. S.Rəhman. Bir vaxt – bax vaxtı ilə. Bir vaxtda – eyni zamanda. Bu vaxt – bu anda, bu əsnada, indi. Bu vaxt qonşusu Qumru qapını açıb içəri girdi. Şamilov. Heç (bir) vaxt – əsla, qətiyyən, əbəda. Hər vaxt – həmişə, daima, hər zaman. Neçə vaxt – bir müddət, bir qədər zaman. Neçə vaxt keçdi, günorta zamanı Mirzə Cavad şəhərdən gəldi kəndə. Ə.Haqverdiyev. O vaxt – o zaman, onda. Söz vaxtına çəkər – haqqında söhbəti gedən keçmiş bir hadisənin zaman etibarı ilə həmin vaxtda baş verdiyini göstərmək üçün deyilir. Söz vaxtına çəkər: aprelin əvvəlləri idi. Mir Cəlal.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / vaxt1 Ərəbcə vəqt kimidir, bizdə dönə (dönüm, dönüş və öy) sözü işlədilib. Öynə sözündə öy kəlməsinin vaxt mənası indi də qalır. Dönəlgəsi dönüb ifadəsi “vaxtı, zəmanəsi dəyişib” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / vaxt6 1. VAXT Yalnız ikicə gün vaxtımız qalmışdı (M.Hüseyn); ÇAĞ (dial.) Kölgədə keçmişdir uşaqlıq çağım; Ömrümün vahidi oldun, ey çinar (S.Rüstəm); MƏQAM Ayrılıq məqamı hamı pərişan; Qolunu boynuma salan yar hanı (Aşıq Məmməd); MÖHLƏT (dan.) [Ordu komandanı:] Məncə bir ay möhlət kifayətdir... (M.Hüseyn); MÜDDƏT (bir işin görüldüyü zaman) Yarış müqaviləsinin müddəti oktyabrın 30-da qurtarırdı (M.Hüseyn); SAAT.. mən.. bu cansıxan, yarıqaranlıq otaqda saatlarımı saya-saya çörəkpulu qazanmalıyam (M.Hüseyn); VƏDƏ Şəbanın vədəsi tamam oldu.. (Ə.Haqverdiyev); ZAMAN Aradan üç aya qədər bir zaman keçmişdi (S.Hüseyn). 2. vaxt bax dövr, çağ I 3. vaxt bax macal 1
Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti / vaxt2 I сущ. 1. время: 1) мера длительности всего происходящего. İş vaxtı рабочее время, Moskva vaxtı московское время, vaxtı uzatmaq тянуть время; vaxtın yoxlanması проверка времени, vaxt nə tez gəlib keçdi как быстро прошло время, vaxt gedir время идёт, vaxt qazanmaq выиграть время, vaxt tənliyi астр. физ. уравнение времени, vaxt intervalı интервал времени, vaxt norması норма времени, vaxt siqnalı сигнал времени, vaxt relesi связь. реле времени 2) период, эпоха. Müharibə vaxtı во время войны, bizim vaxtımızda в наше время 3) пора дня, года. Axşam vaxtı вечернее время, gecə vaxtı ночное время, isti vaxt жаркое время 4) благоприятная пора, подходящий момент. Vaxt axtarmaq искать время, hər şeyin öz vaxtı var всему своё время, vaxt tapsan, bizə gəl если выберешь время, приходи к нам 2. регламент. Çıxışlar üçün vaxt təyin etmək установить регламент для выступлений 3. разг. сезон. Ov vaxtı сезон охоты 4. разг. черёд (пора, время). İndi onun vaxtıdır теперь его черёд 5. срок. Qulluq vaxtı (müddəti) срок службы, sınama vaxtı (müddəti) испытательный срок, vaxtında к сроку, в срок, vaxtından əvvəl раньше срока, müəyyən vaxta göndərmək посылать на определённый срок, vaxtı çoxdan bitmişdir срок чего давно истёк, bir saat vaxt verirəm даю час сроку, saxlanılma vaxtı срок хранения II предик. пора, время. Vaxtdır, qurtarın пора, кончайте; vaxtdır, getmək lazımdır время, нужно уходить III прил. временной. Vaxt sabitliyi физ. временная стабильность; vaxt keçirmək проводить, провести время; vaxtı keçirilmiş просроченный. Vaxtı keçirilmiş borc просроченная ссуда ◊ vaxt gözləmir время не ждёт, время не терпит; vaxtını almaq kimin отнять время у кого; vaxt ikən пока есть время, заранее, заблаговременно; vaxtı çatdı (yetişdi) kimin, nəyin час пробил, подошёл срок; vaxtı çatanda в свой час, в своё время, когда пробьёт час; vaxtı çatmış (yetişmiş) назревший, наболевший. Vaxtı çatmış problemlər назревшие проблемы; vaxt tapmaq удосужиться, найти время для чего, выкроить время; vaxtı qurtaranda по истечении срока; vaxt qaçmır время терпит, vaxt var idi ki … было время, когда …; vaxtı gələr придёт время, vaxtı keçmək kimin зажиться на свете; vaxtı qeyd etmək засекать, засечь время; vaxtını uzatmaq продлевать, продлить срок, отсрочить; тянуть время к ому, чему; vaxtını öldürmək убивать, убить время; bəzi vaxt иногда, когда как; bir vaxt gələcək будет время, настанет время; bir vaxtda одновременно; bu vaxt в этот момент, в это время; nə vaxt? когда, в какое время? neçə vaxtdır сколько времени; o vaxtlar в те времена; heç bir vaxt никогда, hər vaxt всегда; hər vaxtınız xeyir! добрый день!; söz vaxtına çəkər как раз в это время; vaxtından qabaq (əvvəl): 1. раньше времени, раньше срока 2. досрочный. Planın vaxtından əvvəl yerinə yetirilməsi досрочное выполнение плана 3. преждевременный. Vaxtından əvvəl doğuş мед. преждевременные роды, vaxtından əvvəl köhnəlmə тех. преждевременный износ
Azərbaycanca-rusca lüğət / vaxt1 i. 1. time; istənilən / hər ~ at any time; uzun ~ a long time / while, much / plenty of time; müəyyən ~ for a time / while; o ~a qədər till then, up to that time, by that time; o ~dan since then; Mənim vaxtım yoxdur I have no time; az ~ı olmaq to have* little time, to be* pressed for time; ~ olmadığı üçün for lack of time; 2. (dövr) time; times pl.; bütün ~larda at all times; bizim ~da in our time, nowadays; səhər ~ı morning; axşam ~ı evening; gecə ~ı night-time; ~dan ~a at times, from time to time; boş ~da in one’s spare time, at leisure; Vaxt gözləmir Time passes, There is no time to be lost; Vaxt imkan vermir Time forbids, There is no time; boş ~ spare time; Vaxt göstərər Time will show; son ~lar lately, recently; hazırki ~da at present, today; Hər şeyin öz vaxtı var at. söz. There is a time for everything, Everything is good in its season; Vaxtdır Now it’s time; ~ ikən beforehand, in good time; ~ını uzatmaq (təxirə salmaq) to delay (d.), to post on, to put off (d.); ~ öldürmək to kill time; Moskva vaxtı Moscow time; Moskva vaxtı ilə saat ondur It’s ten Moscow time
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / vaxt1 is. temps m ; époque f (dövr) ; moment m (an) ; heure f (saat) ; saison f ; istənilən (və ya hər) ~ à tout moment, à n’importe quel moment ; uzun ~ longtemps ; müəyyən ~ un certain temps, quelque temps ; o~a qədər jusqu’à ce temps (jusqu’à ce moment) ; o ~dan depuis ce temps ; ~ olmadığı üçün faute de temps ; bütün ~larda pendant toutes les époques, toujours ; bizim ~da de notre temps, aujourd’hui, de nos jours ; səhər ~ı matinée f ; axşam ~ı soirée f ; gecə ~ı nuit f ; ~dan ~a de temps en temps, des fois ; müəyyən ~dan sonra avec le temps ; boş ~da pendant le loisir, le temps libre ; ~ gözləmir le temps presse ; boş ~ le loisir, le temps libre ; vaxt göstərər qui vivra verra ; son ~lar ces derniers temps, récemment ; hazırki ~da à présent, aujourd’hui ; eyni ~da en même temps ; à la fois ; ~dır il est temps, c’est le temps ; ~ını uzatmaq (təxirə salmaq) prolonger vt (və ya ajourner vt, remettre vt) ; ~ını ötürmək proroger vt ; ~öldürmək tuer le temps ; Bakı ~ı heure f de Bakou ; Bakı ~ı ilə saat ondur il est dix heures à Bakou
Azərbaycanca-fransızca lüğət / vaxt1 [ər. vəqt] сущ. вахт (1. чӀав; заман; девир, замана; keçmiş vaxtlarda алатай вахтара; bizim vaxtımızda чи вахтунда, чи девирда; 2. чӀав; йикъан, вацран, йисан тайин са вахт; бере; сезон; ov vaxtı гъуьрчен вахт (чӀав); ağac əkmək vaxtı ттарар акӀурдай вахт; xırman vaxtı хармандин вахт; payız vaxtı зулун вахт (бере); vaxtdır вахт я, вахт хьанва (агакьнава); 3. кутугай вахт; фирсет; vaxt qazanmaq вахт къазанмишун, фирсет жугъуриз алахъун; 4. буш вахт, кӀвалах авачир вахт; мажал; gəlməyə vaxtım yoxdur заз къведай вахт авач; vaxt olmadığına görə вахт тахьуниз килигна; 5. муьгьлет; vaxt vermək вахт гун, муьгьлет гун); ** vaxt gözləmir вахт физва, тади къачун лазим я (тади кардин гьакъинда); vaxt keçirmək а) вахт акъудун, вахт файдасуз серф авун; б) югъ акъудун, яшамиш хьун; vaxtı ilə са вахтара, виликра; алатай девирда (заманада); vaxtını öldürmək вахт кьин, вахт акъудун, вахт файдасуз серф авун; bəzi vaxt бязи вахтунда, арабир, гагь-гагь; bir neçə vaxt кил. neçə vaxt; bir vaxt кил. vaxtı ilə; bir vaxtda са вахтунда, са чӀавуз; bu vaxt и вахтунда, и гьеленда, и чӀавуз, гила; heç (bir) vaxt гьич са чӀавузни (вахтундани), гьич, эсиллагь; hər vaxt гьар (са) вахтунда, гьар са чӀавуз, гьамиша, даима; neçə vaxt гьикьван вахт (чӀав), са кьадар вахт; o vaxt а вахтунда, а чӀавуз; söz vaxtına çəkər гаф чкадал къведа манада (вичикай ихтилат физвай, хьана алатай са кар (вакъиа) вахт гьисабдалди гьа вахтунда хьайиди къалурун патал лугьудай ибара).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / vaxt