xardal sözü azərbaycan dilində

xardal

* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur

Yazılış

  • xardal • 88.3721%
  • Xardal • 11.6279%

* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.

Mündəricat

OBASTAN VİKİ
Xardal
Xardal (lat. Sinapis) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Tərkibində yüksək keyfiyyətli yağ olduğu üçün xardal toxumundan bitki yağı istehsalında xammal kimi istifadə olunur. Yağı aldıqdan sonra yerdə qalan hissədən üyüdülmüş xardal tozu əldə edilir. Bu xardal tozundan süfrə xardalı hazırlanır. Xardalı əsas təsiredici maddəsi siniqrin qlükozididir. Qara xardalda 2,81 %, qırmızı xardalda 2,35 %, ağ xardalda isə 0,61 % siniqrin qlükozidi var. == Haqqında == Xaççiçəklilər fəsiləsindən olan birillik ot bitkisidir. Vətəni Aralıq dənizidir. Xardalın üç növü var: ağ xardal, qara xardal və qırmızı xardal.
Ağ xardal
Ağ xardal (lat. Sinapis alba) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin xardal cinsinə aid bitki növü. == Əhəmiyyəti == Ağ xardal müxtəlif sahələrdə istifadə edilir. Ağ xardalın toxumlarının tərkibində 30-40% yüksək qidalı yarımquruyan (yod ədədi 92-122) yağ, 32% zülal, 0,1-1,1% efir yağı vardır. Ağ xardalın yağı qızılı-sarı rəngdə olmaqla yaxşı saxlanılır. Ağ xardal yağı ərzaq kimi, eyni zamanda marqarin istehsalında, çörəkbişirmə və qənnadı sənayesində istifadə edilir. Tərkibindəki efir yağının miqdarına görə göy xardaldan geri qalır. Ağ xardal yağı çörək-peçenye, qənnadı konserv və s. sənaye sahələrində istifadə edilir. Ağ xardal jmıxı xüsusi işləmədən sonra heyvandarlıqda zülallı yem kimi istifadə olunur.
Qara xardal
Qara xardal (lat. Brassica nigra) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin kələm cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Brassica brachycarpa P.Candargy Brassica bracteolata Fisch. & C.A.Mey. Brassica elongata var. longipedicellata Halácsy ex Formánek Brassica nigra var. abyssinica Alexander Br. Brassica nigra var. bracteolata (Fisch. & C.A.Mey.) Spach ex Coss.
Şərq xardal yarpaqyeyəni
Şərq xardal yarpaqyeyəni (lat. Phyllotreta nigripes) — Buğumayaqlılar tipinin Sərtqanadlılar dəstəsinin Yarpaqyeyən böcəklər fəsiləsinə aid olan növ. == Xarici quruluşu == Bu həşəratın üst qanadları qabarıq şəkildə, başı, qabaq kürəyi və üst qanadları göy və ya yaşıl, ayaqları və bığcıqları isə sarı rəngli olur. == Həyat tərzi == Böcəklərin qışlaması tarla və bostanların kənarındakı bitki qalıqlarının altında başa çatır. Onlar yazda adətən martın sonunda görünürlər. İlk dövrdə müxtəlif kələmkimilər və alaq otları ilə qidalanırlar, daha sonra kələm, turp, xardal, şalğam və s. bitkilərə zərər vururlar. Qidalandıqdan sonra onlarda cütləşmə və yumurtaqoyma prosesi başlayır. Aran rayonlarında kütləvi cütləşmə aprelin sonu, yumurtaqoyma isə may və iyunun başlanğıcında müşahidə edilir. Dişilər yumurtaları çox vaxt səthə yaxın qatlarında olan bitki gövdələrinin əsasına, bəzən isə yarpaqların alt tərəfinə qoyurlar.
Sarpet xardalı
Sarpet xardalı (lat. Brassica juncea) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin kələm cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Brassica argyi H.Lév. Brassica arvensis var. juncea (L.) Kuntze Brassica besseriana Andrz. ex Trautv. Brassica cernua (Thunb.) Matsum. Brassica cernua (Thunb.) F.B. Forbes & Hemsl. Brassica cernua var. chirimenna Makino Brassica chenopodiifolia Sennen & Pau [Invalid] Brassica integrifolia (H.West) Rupr.

Tezlik illər üzrə

Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.

Ümumi • 0.25 dəfə / 1 mln.
2009 •••••••• 0.48
2010 •••••• 0.36
2011 ••• 0.17
2012 •• 0.09
2013 •••••••••••••••••••• 1.31
2015 ••••••••••• 0.68
2017 ••• 0.16
2018 ••• 0.15
2019 ••• 0.14
2020 ••••• 0.27

xardal sözünün leksik mənası və izahı

  • 1 is. 1. bot. Xaççiçəklilər fəsiləsindən xırda sarı çiçəkləri və meyvəsi olan ot bitkisi. Xaççiçəklilər fəsiləsinə bir sıra kələm, turp, vəzəri kimi qiymətli tərəvəz bitkiləri, xardal kimi yağlı bitkilər, mixəkgülü, şəbbugülü kimi bəzək bitkiləri daxildir. H.Qədirov. 2. Xörəyə kəskin dad vermək üçün bu bitkinin üyüdülmüş tumlarından hazırlanan şirə. □ Xardal yaxısı – xardal yaxılmış (sürtülmüş) kağız parçası (müalicə məqsədilə işlənir).

    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / xardal

xardal sözünün etimologiyası

  • 1 Ərəb sözüdür, bizdə onun yerinə qıcı (qıcıq törədən, acı) sözü işlədilib. “Zəqqum” da deyiblər (zəqqum alınma sözdür). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / xardal

xardal sözünün rus dilinə tərcüməsi

  • 1 1. горчица; 2. горчичный;

    Azərbaycanca-rusca lüğət / xardal
  • 2 I сущ. горчица: 1. травянистое растение сем. крестоцветных, с мелкими желтыми цветками и плодамистручками, из семян которого получают пищевое растительное масло и эфирное масло 2. размолотые семена этого растения, а также изготовляемая из них острая приправа к пище II прил. горчичный: 1. относящийся к горчице. Xardal toxumları горчичные семена 2. изготовленный из семян горчицы. Xardal yağı горчичное масло; xardal yaxısı (yaxması) горчичник (кусок бумаги, покрытый слоем горчицы, применяемый как лекарственное средство, вызывающее прилив крови); xardal qabı горчичница

    Azərbaycanca-rusca lüğət / xardal

xardal sözünün inglis dilinə tərcüməsi

  • 1 I. i. mustard II. s. mustard; ~ dənəsi mustard seed; ~ qazı mustard gas; ~ yağı mustard oil; ~ yaxısı tib. mustard plaster; ~ yaxısı qoymaq to put* a mustard plaster (on), to apply a mustard plaster (to); ~ qabı mustard-pot

    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / xardal

xardal sözünün fransız dilinə tərcüməsi

xardal sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

  • 1 1. сущ. бот. хардал, горчица; 2. хуьрекдиз дад гун патал гьа набататдин тумарикай регъвена гьазурнавай меже; // xardal yaxısı мед. горчичник (хардал алтаднавай кагъаз).

    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / xardal

"xardal" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər

#xardal nədir? #xardal sözünün mənası #xardal nə deməkdir? #xardal sözünün izahı #xardal sözünün yazılışı #xardal necə yazılır? #xardal sözünün düzgün yazılışı #xardal leksik mənası #xardal sözünün sinonimi #xardal sözünün yaxın mənalı sözlər #xardal sözünün əks mənası #xardal sözünün etimologiyası #xardal sözünün orfoqrafiyası #xardal rusca #xardal inglisça #xardal fransızca #xardal sözünün istifadəsi #sözlük