* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2003 | ••• | 0.39 |
2006 | ••••••••• | 1.13 |
2007 | ••••• | 0.63 |
2008 | ••••••••••••••• | 1.95 |
2009 | •••••••••••••••••••• | 2.72 |
2010 | ••••••• | 0.82 |
2011 | ••••••• | 0.94 |
2012 | •••••••••••• | 1.55 |
2013 | ••••••••••• | 1.46 |
2014 | •••••• | 0.69 |
2015 | •••••••••••••••• | 2.04 |
2016 | ••• | 0.35 |
2017 | •••••• | 0.81 |
2018 | •••••••••••• | 1.50 |
2019 | ••••••••• | 1.11 |
2020 | •••••• | 0.80 |
1 is. [fars.] Ucu sivri, iki tərəfi iti soyuq silah. Otağın baş tərəfindən divardan bir maral başı, bir də tüfəng, onun da altında bir xəncər asılmışdı. T.Ş.Simurq. [Cahıllar] çuxanın altından xəncər və dayandoldurum bağlardılar. H.Sarabski. ◊ Xəncər-bıçağa çıxmaq – davaları kəskin şəkil almaq, bir-birini xəncər və ya bıçaqla vurmaq dərəcəsinə gəlmək. Xəncər-bıçaq olmaq – qatı düşmən olmaq, ölüböldürməyə çıxmaq. [Tapdıq:] Elə şeyi olmaya-olmaya ağlına gətirəsən, ağa. Molla Sadıqla atan bu saat xəncər-bıçaqdır. İ.Şıxlı. Xəncər kimi batmaq (sancılmaq, işləmək), ürəyini xəncər kimi dəlmək – çox ağır təsir etmək. Söz də xəncər kimi işləyir cana; Qanı laxtaladır əzab, iztirab. S.Vurğun. Hükeymənin inəyi xatırlayıb yavaşcadan ağlaması [Bəxtiyarın] ürəyini xəncər kimi dəlir, vicdanını ağrıdırdı. S.Hüseyn. Xəncər kimi sağından keçib, solundan çıxmaq – çox bərk təsir etmək, ürəyinə toxunmaq. Onun acı sözləri xəncər kimi sağımdan keçib, solumdan çıxdı. Xəncərinin qaşı (daşı) düşməz ki… (düşməyəcək ki…) – bir şeyi özü üçün əskiklik, ar sayma mənasında ifadə. [Gülsənəm:] Dilman mənimlə gəlsəydi, xəncərinin daşı düşməyəcəkdi ki? M.Hüseyn. Səninçün hörmətlə tərpənsə başı; Guya xəncərinin düşəcək qaşı. S.Rüstəm.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / xəncər1 Alınma sözdür, ədəbiyyatda onu bəziləri ərəb, bəziləri isə fars mənşəli hesab edirlər, hər iki dildə işlədilir, amma ərəbdənmi farsa, yoxsa farsdanmı ərəbə keçdiyini müəyyən etmək çətindir. Azərbaycan dilinə isə bu iki dilin hansından keçdiyi məlum deyil. Məncə, söz fars mənşəlidir, çünki farslarda xanc sözü var və “yara” deməkdir. Xəncər ağır yara vurmaq vasitəsidir. Bizdə onun yerinə, böktə sözü işlədilib ki, bu da balta kəlməsi ilə qohumdur. Etimoloji mənası “bölmək”, “parçalamaq” kimi başa düşülə bilər. Hər iki söz zərbə vasitəsi olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti / xəncər2 I сущ. кинжал (холодное оружие в виде обоюдоострого клинка, сужающегося к концу). Xəncəri sıyırmaq (qınından çıxarmaq) вынуть кинжал из ножен II прил. кинжальный: 1. относящийся к кинжалу. Xəncər qını кинжальные ножны 2. произведенный, нанесенный кинжалом. Xəncər yarası кинжальная рана ◊ gözünə xəncər kimi batır kimin nə покоя не дает кому что; ürəyinə xəncər kimi batır kimin nə как ножом по сердцу кому что; xəncərinin qaşı düşməz ki ничего с кем-л. не случится, если …, xəncər kimi sağından keçib, solundan çıxmaq пронзить сердце кому-л., наносить, нанести обиду кому-л.; keçər xəncər yarası, keçməz söz yarası (xəncər yarası sağalar, söz yarası sağalmaz) рана от кинжала заживет, от слова – никогда
Azərbaycanca-rusca lüğət / xəncər1 i. dagger, poniard; ~lə vurmaq to stab with a dagger (d.) / poniard (d.)
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / xəncər1 is. poignard m ; dague f ; qəlbinə dəyən ~ coup de poignard porté au coeur
Azərbaycanca-fransızca lüğət / xəncər1 [fars.] сущ. гапур, хенжел; // гапурдин, хенжелдин (мес. хер); xəncər yarası sağalar, dil yarası sağalmaz. Ata. sözü гапурдин хер сагъ жеда, мецин хер – ваъ; ** xəncər-bıçağa çıxmaq гапуррал (чукӀулрал) акъатун, дяве къати хьун, сада-сад гапуррив (чукӀулрив) ядай дережадиз атун; xəncər-bıçaq olmaq хенжел-чукӀул хьун, къати душманар хьун, сада-сад кьиникьиз акъатун; xəncər kimi batmaq (sancılmaq, işləmək) гапур хьиз акӀун, гапурди хьиз рикӀел хер авун, гзаф эсер авун (мес. гафуни).
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / xəncərucu sivri, hər iki tərəfi iti olan silah növü.
Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti