yoxsul sözü azərbaycan dilində

1 1. is. Yaşamaq üçün kifayət qədər vəsaiti, imkanı olmayan, ehtiyac içində olan adam; kasıb, möhtac. Var bu kənddə yenə elə yoxsullar; Nə cütü var, nə kotanı, nə kəli. A.Səhhət. [Almaz:] Biz istəyirik ki, kəndimizdə yoxsul qalmasın. Bütün yoxsullar varlansın… C.Cabbarlı. [Zeynəb deyir:] Xeyr, yoxsullar iclasında keçibdir, gərək otaqları boşaldasan. Qantəmir. // Sif. mənasında. Yoxsul kəndlilər. Yoxsul adam. Əhalinin yoxsul təbəqəsi. – Mirbalayev yoxsul bir kəndlinin oğlu idi. M.Hüseyn. 2. sif. Miskin, kasıb, bəzəyi-düzəyi olmayan, çox sadə. İçərişəhərdə qaranlıq, dar bir dalanda kiçik bir otaq tutub anamla yoxsul həyat keçirirdik. A.Şaiq. // Bir şeyi çatışmayan, ya az olan; nöqsanlı, çox məhdud. Ağıldan yoxsul. – [Nizami:] Bu torpağın oğulları hər şeydən yoxsul olsalar da, namusdan yoxsul deyildir! M.Hüseyn.

1 1. Kök “yox”dur, -su feil düzəlib (Anadolu türklərində yox-su-maq feili var), qax-sı-maq qəlibi üzrə yaranıb. Yoxsul isə həmin feildən düzəlmiş sifətdir. 2. Mən­­bələrdə yoxsuz kimi də qeydə alınıb. Sinonimi çığay (kasıb) sözü olub. “Бед­ность” anlamında yoxsuzluq sözü işlədilib. Qəribə burasıdır ki, yox sözü ilə -suz şəkilçisi birləşəndə müsbət məna alnmalıdır. Çünki iki mənfi mənalı element birləşib müsbət məna verir (müqayisə et: pis deyil, yəni yaxşıdır). Bu baxımdan yoxsuz da, əslində, varlı kimi başa düşülməlidir. Türk dillərində -sal(-sel) şəkilçisi –lı4 şəkilçisinin sinonimidir. Deməli, yoxsul sözü, əslində, yoxsel kimi olub. -lı4 şəkilçisi qoşulduğu sözün mənasına çoxluq əlaməti gətirir: sulu, yəni suyu çox olan, yoxsul da bu baxımdan “kasıblığın çox olan” kimi başa düşülməlidir. Mənbələrdə sözün həm də yoxsuz kimi qeydə alınmasını təhrif kimi qəbul etmək daha inandırıcı olar (yoxsel kəlməsi təhrif nəticəsində yoxsuz olub). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 miskin — sadə

2 kasıb — möhtac — fağır

3 YOXSUL Çərkəz yoxsul bir adam idi (M.Hüseyn); AC (məc., dan.) [Mərdan:] ...Mən qızımı elə aclara verə bilmərəm (A.Şaiq); AYAQYALIN (məc.) Bir də görürsən getdi.. əsil-nəcabəti, adı-sanı bilinməyən bir ayaqyalının qızını aldı gətirdi evinə (Əfqan); BİÇİZ (köhn.) Sonra şah üzün hərəmlərə tutub xitab elədi: – Mən əfradi-nasdən bir fağır və biçiz kimsəyəm (M.F.Axundzadə); BİNƏVA Yadə salın soyuqda yatan binəvaları (M.Ə.Möcüz); ÇILPAQ (məc., dan.) Leyla: Xalq acdır, çılpaqlar, yemək axtarır (M.S.Ordubadi); DƏRVİŞ (məc.) Kərimxan: Nə rəhmət olacaq, dərvişin olanından (M.İbrahimov); FAĞIR/FƏQİR Məşğuldular buxarı kənarında işrətə; Əmma fəqirlər soyuq evlərdə titriri (M.Ə.Möcüz); GƏDA (köhn.) Şah ola, gəda ola, divanə, ya əhli nizam; Etməmiş məqsudinə aləmdə heç ərbabi-nam (M.V.Vidadi); KASIB Xosrov: Kasıbı isə kasıb olduğuna görə hər addım başı söyür, təhqir edirlər, ona alçaq nəzərlə baxırlar (M.İbrahimov); KASIB-KUSUB (yoxsullar) Əmiraslan ağa: O, nizami qoşun deyil, əlsiz-ayaqsız, aciz, kasıb-kusublardan toplanmış dəstədir (S.S.Axundov); QARNIAÇIQ (məc., təhqir kimi işlədilir) Hatəmxan: Bab olmayan bir qarnıaçıqla qohum olmaq mənim işim deyildir (S.Rəhimov); LÜT (məc.) Getdi əldən qızıllarım, getdi; Lütəm artıq bütün varım getdi (S.Rüstəm); LÜT-MÜT (məc.) Ey mənim yolçu, dilənçi, lüt-müt qardaşlarım! (C.Məmmədquluzadə); YOLUQ (məc.) Yoluğun nəyi var, şuluğa nə versin? (Ata. sözü); TAVANASIZ.

1 YOXSUL – KALAN Çox yoxsulu qoparmış; Zalımın pəncəsindən (A.Şaiq); – Həri, özü də kalandır (C.Əmirov).

1 1. неимущий, несостоятельный, нуждающийся, бедный, убогий; 2. скудный; 3. бедняк;

2 I прил. бедный: 1. неимущий, не имеющий достаточных средств к существованию (о человеке). O, yoxsul deyildi он не был бедным, o, yoxsul kəndli ailəsində anadan olmuşdur он родился в бедной крестьянской семье 2. нищенский, небогатый, убогий, скудный (о предметах, вещах и т.п., отличающихся бедностью, убожеством). Yoxsul süfrə бедный стол, yoxsul kənd бедное село, yoxsul təsərrüfat бедное хозяйство II сущ. бедняк III нареч. бедно. Yoxsul dolanmaq бедно жить; yoxsul düşmək обеднеть, обнищать

1 I. i. poor man*; (kəndli) poor peasant; ~lar the poor; the needy; ~lara kömək üçün pul money to help the needy / the poor II. s. poor, needy; ~ adam a poor man*; ~ ailə a needy family III. s. poorly; ~ yaşamaq to live poorly; ~ geyinmiş poorly clad / dressed

1 1) is. pauvre m, indigent m ; sans-lesou m ; ~lara kömək aide pour les nécessiteux ; 2) sif. pauvre, déshérité, -e, nécessiteu//x, -se ; 3) zərf. pauvrement ; ~ geyinmiş pauvrement vêtu, -e

1 сущ. прил. 1. юхсул, кесиб, мугьтеж (кас); yoxsul adam юхсул кас; 2. кесиб, муьскӀуьн; ağıldan yoxsul акьулдикай кесиб, акьулдикай кими (кьери).

1 fakir, yoksul