Çarpaz istinad
Çarpaz istinad (ing. cross-reference, XREF) – 1. Proqramda dəyişənlərə müraciətin baş verdiyi yerlərə istinadlar. Translyasiya, assemblerləmə və bağlama (LINK) prosesində çarpaz istinadlar cədvəli (CROSS-REFERENCE TABLE) yaradılır ki, onun köməyilə sazlayıcı (DEBUGGER) proqramı simvollu şəkildə sazlamağa imkan verir (hər bir identifikatorun cədvəldə tipi, ünvanı, təyin edilmə yeri və istifadə yerlərinin siyahısı verilir).
2. Mətn prosessorlarında: hər hansı məsələnin müzakirəsi ilə bağlı sənədin içindəkilərə istinad etmək üçün kod sözü. Oxucunun rahatlığı üçün tətbiq olunur. Elektron sənədlərdə çarpaz istinadlar çox zaman hiperistinadlarla əvəz olunur.
== Ədəbiyyat ==
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Çarpaz düz xətlər
Bir müstəvi üzərində yerləşməyən iki düz xətt. Əgər
a
{\displaystyle a}
və
b
{\displaystyle b}
düz xətləri çarpazdırsa, onda yalnız bir cüt paralel
α
{\displaystyle \alpha }
və
β
{\displaystyle \beta }
müstəviləri var ki,
a
⊂
α
{\displaystyle a\subset \alpha }
,
b
⊂
β
.
{\displaystyle b\subset \beta .}
Eyni zamanda sonsuz sayda perpendikulyar müstəvilər cütü var ki, onlardan biri
a
{\displaystyle a}
düz xəttindən, digəri isə
b
{\displaystyle b}
düz xəttindən keçir. Əgər
α
‖
β
{\displaystyle \alpha \|\beta }
,
a
⊂
α
{\displaystyle a\subset \alpha }
,
b
⊂
β
{\displaystyle b\subset \beta }
olarsa, ondabu iki paralel müstəvi arasındakı məsafə
a
{\displaystyle a}
və
b
{\displaystyle b}
çarpaz düz xətləri arasındakı məsafəyə bərabərdir.
a
{\displaystyle a}
və
b
{\displaystyle b}
düz xətləriin çarpazlığı "
a
−
b
{\displaystyle a-b}
" kimi işarə olunur.
== Ədəbiyyat ==
1. M.Mərdanov, S.Mirzəyev, Ş. Sadıqov Məktəblinin riyaziyyatdan izahlı lüğəti. Bakı 2016, "Radius nəşriyyatı", 296 səh.
Çarpazlama
Çarpazlama — Süni intellektin alt qolu olan Genetik alqoritmlərdə istifadə olunan əsas əməliyyatlardan biridir.
Yeni gen düzülüşünün yaranması prosesidir ki, hansı ki, yeni gendə xromosomların bir qismi birinci gendən, digər qismi ikinci gendən gəlir.
Genetik alqoritmlər yaradılarkən hansı vəziyyət daha sərfəli olacaqsa, o şəkildə də çarpazlama əməliyyatı həyata keçirilir. Məsələn çarpazlanacaq yerin seçimi, birdən çox yerdə çarpazlamanın aparılaması və.s kriteriyalar əməliyyat sırasında nəzərə alınır.
Bunlardan bəziləri aşağıda verilmişdir.
