Çikaqo sözü azərbaycan dilində

Çikaqo (ing. Chicago, /Şikaqo/ oxunur) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının ən böyük şəhərlərindən biri, İllinoys ştatında yerləşir. Çikaqo nəhəng meqapolis olmaqla Şimali Amerikanın ən böyük maliyyə və nəqliyyat mərkəzidir. O, Miçiqan gölünün cənub-qərb sahili boyunca uzanaraq şəhəryanı qəsəbələrlə birgə "Böyük Çikaqo" adlanan aqlomerasiya yaradır. Onun ərazisində 9,6 milyondan çox, şəhərin özündə isə 3 milyona yaxın insan yaşayır. Bu, Nyu-York və Los-Ancelesdən sonra əhalisinə görə ABŞ-də üçüncü şəhərdir. Şəhərin əlverişli coğrafi mövqeyi sərnişin və yük daşımalarının inkişafına şərait yaratmışdır. Miçiqan gölündəki dənizlə Sankt-Lorens kanalı ilə birləşən yerli Harbor çay limanı ABŞ-də ən iri limandır. Sərnişin axınına görə O`Hara hava limanı ölkədə liderdir. O, saatda orta hesabla 200 təyyarə göndərir və qəbul edir.

Çikaqo (ing. Chicago) — Rejissor Rob Marşallın 2002-ci ildə eyniadlı müzikl əsasında yazdığı ssenariyə çəkilmiş musiqili, kriminal film. Film 2003-cü ildə ən yaxşı film nominasiyası da daxil olmaqla 13 nominasiyada Oskara namizəd göstərilmişdir. Oliver! filmindən bəri (1968) ən yaxşı film nominasiyasında oskar qazanmış ilk müzikldır. == Süjet == Filmdə hadisələr 1920-ci ildə Çikaqoda baş verir. Hekayənin baş qəhrəmanı — uzun müddətdir mexanik Eymslə evli olan lakin daha böyük iddilara — məşhur olmaq, kumiri olduğu ləçər primadonna Velma Kelli kimi səhnədə parlamaq istəyən — Çikaqo şəhərinin sakini Roksi Hartdır. Lakin Roksi arzularının əksinə olaraq hər günü evdə keçirməli və sadəlöhv Eymosun işdən qayıtmasını gözləməlidir. İnsanların arasına çıxmaq üçün Roksi, onun barəsində kabare sahibi olan dostuna deməyə söz verən mebel satıcısı Freyd Keysi ilə əlaqəyə girir. Əslində heç bir dost mövcud deyildi və Keysi onu ani intriqa üçün sadəcə aldadırmış.

Çikaqo Bullz — İllinoys ştatının Çikaqo şəhərini təmsil edən peşəkar basketbol klubu. NBA-da Şərq Konfransının Mərkəzi qrupunda yer alır. == Tarixi == Bu klubun əsası 1966-cı ildə qoyulub. Lakin şəhərdə ona qədər də komandalar da mövcud idi. Hal-hazırda Vaşinqton Uizards olan Pekers və 1946-cı ildən 50-ci ilə qədər mövcud olan Steqs, Çikaqonun şanlı tarixi 90-cı illərə təsadüf edir. Maykl Cordanın hegemonluğu dönəmində Çikaqo 6 dəfə NBA çempionu olub. 1996-cı il mövsümündə isə onlar 70 qələbə həddini aşan yeganə komanda kimi tarixə düşüblər. 1998-ci il finalında Yuta Cazla 6-cı final oyunu Liqa tarixində ən yüksək auiditoriya toplamaqla da yadda qalıb.

Çikaqo Bullz — İllinoys ştatının Çikaqo şəhərini təmsil edən peşəkar basketbol klubu. NBA-da Şərq Konfransının Mərkəzi qrupunda yer alır. == Tarixi == Bu klubun əsası 1966-cı ildə qoyulub. Lakin şəhərdə ona qədər də komandalar da mövcud idi. Hal-hazırda Vaşinqton Uizards olan Pekers və 1946-cı ildən 50-ci ilə qədər mövcud olan Steqs, Çikaqonun şanlı tarixi 90-cı illərə təsadüf edir. Maykl Cordanın hegemonluğu dönəmində Çikaqo 6 dəfə NBA çempionu olub. 1996-cı il mövsümündə isə onlar 70 qələbə həddini aşan yeganə komanda kimi tarixə düşüblər. 1998-ci il finalında Yuta Cazla 6-cı final oyunu Liqa tarixində ən yüksək auiditoriya toplamaqla da yadda qalıb.

Çikaqo Outfit (ing. Chicago Outfit) — Amerika Birləşmiş Ştatlarında fəaliyyət göstərən mafiya klanı. Klan 1910-cu ildə yaradılmışdır. Bu zamana qədər, klana 16 mafia donu rəhbərlik etmişdir. Onlardan bütün dünyada məşhur olan Al Kapone, Conni Torrio, Frenk Nitti və Pol Rikkanı misaı göstərmək olar. Hal-hazırda klana Con Di Fronzo rəhbərlik edir.

Çikaqo Universiteti (ing. Universitety of Chicago) — ABŞ-nin Çikaqo şəhərində, İllinoys ştatında yerləşən elmi-tədqiqat axtarış mərkəzidir. Bu universitet ABŞ-də Amerika fənlərarası humanitar elmlər kollecini və alman tədqiqat universitetlərini birləşdirən ilk ali təhsil ocağıdır. Ali məktəb özünün fərqli tədris planı və 1930-cu ildə universitetin prezidenti Robert Maynard Hatçins tərəfindən əsası qoyulmuş təhsil islahatları ilə seçilir. ABŞ-də ən böyük universitet nəşriyyatı bu təhsil ocağında yerləşir, universitetin nəzdində ölkədə ilk olaraq müstəqil Sosiologiya Məktəbi yaradılıb. == Tarixi == Çikaqo Universiteti 1890-cı ildə neft maqnatı və xeyriyyəçi Con Rokfeller tərəfindən yaradılıb. 1891-ci ildə Uilyam Reyni Harper universitetin rəhbəri təyin edilib və burada ilk dərslər 1892-ci il oktyabrın 1-dən başlayıb. 1898-ci ildə universitetin nəzdində Biznes, 1902-ci ildə isə Hüquq məktəbi yaradılıb. 1906-cı ildə R. Harper vəfat edir və 1923-cü ilədək burada üç prezident dəyişir. Bu dövr ərzində universitetin nəzdində Şərq İnstitutu yaradılır.

Çikaqo planı (ing. Chicago plan) — 1930-cu illərdə Böyük Depressiya dövründə ABŞ-da təklif olunan, maliyyə sabitliyini artırmaq və iqtisadi böhranların qarşısını almaq üçün hazırlanmış bir iqtisadi islahat proqram. Plan əsasən qismən rezervasiyalı bank sistemini tam rezervasiyalı bank sisteminə dəyişdirməyi və pul təchizatını kommersiya banklarının nəzarətindən çıxarıb dövlətin və ya mərkəzi bankın tam nəzarətinə verməyi təklif edirdi. == Məqsədi == Bank böhranlarının qarşısını almaq üçün tam rezervasiyalı sistem təklif olunurdu. Bu sistem bankların müştərilərin əmanətlərini tam ehtiyatla təmin etməsini tələb edirdi. Yeni pulun yaranması yalnız dövlət və ya mərkəzi bank tərəfindən həyata keçirilməli idi. Kommersiýa bankları öz fəaliyyətlərində pul yaratma hüququna malik olmayacaqdı. Borcları azaltmaq və deflyasiya riskini aradan qaldırmaq üçün dövriyyəyə yeni dövlət pulu buraxılacaqdı. == Prinsipləri == Banklar yalnız müştəri əmanətlərini saxlayacaq, bu əmanətlərdən kredit verməyəcəkdi. Kreditlər yalnız dövlət tərəfindən verilən yeni pullardan və ya bankların öz kapitalından təmin ediləcəkdi.

Çikaqo (ing. Chicago) — Rejissor Rob Marşallın 2002-ci ildə eyniadlı müzikl əsasında yazdığı ssenariyə çəkilmiş musiqili, kriminal film. Film 2003-cü ildə ən yaxşı film nominasiyası da daxil olmaqla 13 nominasiyada Oskara namizəd göstərilmişdir. Oliver! filmindən bəri (1968) ən yaxşı film nominasiyasında oskar qazanmış ilk müzikldır. == Süjet == Filmdə hadisələr 1920-ci ildə Çikaqoda baş verir. Hekayənin baş qəhrəmanı — uzun müddətdir mexanik Eymslə evli olan lakin daha böyük iddilara — məşhur olmaq, kumiri olduğu ləçər primadonna Velma Kelli kimi səhnədə parlamaq istəyən — Çikaqo şəhərinin sakini Roksi Hartdır. Lakin Roksi arzularının əksinə olaraq hər günü evdə keçirməli və sadəlöhv Eymosun işdən qayıtmasını gözləməlidir. İnsanların arasına çıxmaq üçün Roksi, onun barəsində kabare sahibi olan dostuna deməyə söz verən mebel satıcısı Freyd Keysi ilə əlaqəyə girir. Əslində heç bir dost mövcud deyildi və Keysi onu ani intriqa üçün sadəcə aldadırmış.

Çikaqo aqlomerasiya regionu (İngilis dilində: Chicago metropolitan area) və ya Chicagoland, ABŞ-nin Çikaqo şəhərini və ətrafını əhatə edən aqlomerasiya regionudur. Təxminən 9,4 milyon əhalisi ilə ABŞ-nin üçüncü böyük aqlomerasiya regionudur. Çikaqo aqlomerasiya regionu dörd milyondan çox işçisi və illik 561 milyard dollarlıq ümumi regional istehsalı (GRP) ilə dünyanın ən böyük və ən müxtəlif iqtisadiyyatlarından biridir. Regionda 400-dən çox böyük korporativ mərkəz vardır.

Çikaqo iqtisadiyyat məktəbi — Çikaqo Universiteti fakültəsinin işi ilə əlaqəli neoklasik iqtisadi düşüncə məktəbidir, bəzi alimlər burada öz prinsiplərini inkişaf etdirmiş və təbliğ etmişdir. Makroiqtisadiyyat baxımından bu, sahil universitetlərində (xüsusən Harvard, Yel, Pennsilvaniya, KU Berkli və LAKU) əsaslanan dənizçilik məktəbinin əksinə olaraq şirin su makroiqtisadiyyat məktəbi ilə əlaqələndirilir. Çikaqo makroiqtisadi nəzəriyyəsi, 1970-ci illərin ortalarına qədər rasional gözləntilər konsepsiyasına əsaslanan yeni klassik makroiqtisadiyyata üz tutana qədər Keynesianizmi monetarizmin lehinə rədd etdi. Şirin və duzlu su arasındakı fərq bu gün çox köhnəlmişdir, çünki iki ənənə bir-birinin fikirlərini birləşdirmişdir. Xüsusilə Yeni Keyns iqtisadiyyatı, qeyri-kamil rəqabətə və sərt əmək haqqlarına ənənəvi Keynes vurğusundan əl çəkmədən rasional gözləntilərin anlayışını özündə birləşdirməyi seçərək yeni klassik iqtisadiyyata cavab olaraq hazırlanmışdır. Çikaqo iqtisadçıları, digər sahələrdə, xüsusən də ictimai seçimin qabaqcıl nəzəriyyəsində, habelə hüquq və iqtisadiyyatda intellektual təsirlərini itirdilər, bu da siyasi elm və hüquq öyrənilməsində inqilabi dəyişikliklərə səbəb oldu. Çikaqo ilə əlaqəli digər iqtisadçılar sosial iqtisadiyyat və iqtisadi tarix qədər müxtəlif sahələrdə öz töhfələrini verdilər. Beləliklə, Çikaqo İqtisadiyyat Məktəbinin dəqiq bir tərifi yoxdur, bu termin akademiyada olduğundan daha çox ümumi mediada istifadə olunur. Bununla birlikdə Kaufman (2010) ümumiyyətlə Chicago məktəbinin aşağıdakı kimi xarakterizə oluna biləcəyini söyləyir: 2018-ci ildən etibarən dünyanın aparıcı iqtisadiyyat şöbələrindən biri sayılan Çikaqo Universiteti İqtisadiyyat şöbəsi, digər universitetlərdən daha çox — İqtisadiyyat sahəsində 13-cü Nobel mükafatına layiq görülmüş və 6-cı Con Beyts Klark medalı ilə təltif edilmişdir. Ancaq qeyd etmək vacibdir ki, departamentin bütün işçiləri təşkilatdan daha çox düşüncə məktəbi olan Chicago İqtisadiyyat Məktəbinə mənsub deyillər.

Çikaqo aqlomerasiya regionu (İngilis dilində: Chicago metropolitan area) və ya Chicagoland, ABŞ-nin Çikaqo şəhərini və ətrafını əhatə edən aqlomerasiya regionudur. Təxminən 9,4 milyon əhalisi ilə ABŞ-nin üçüncü böyük aqlomerasiya regionudur. Çikaqo aqlomerasiya regionu dörd milyondan çox işçisi və illik 561 milyard dollarlıq ümumi regional istehsalı (GRP) ilə dünyanın ən böyük və ən müxtəlif iqtisadiyyatlarından biridir. Regionda 400-dən çox böyük korporativ mərkəz vardır.

Çikaqo məktəbi — ABŞ sosiologiyasında XX əsrin 20-ci illərində formalaşmış istiqamət. == Haqqında == Çikaqo Universitetinin sosiologiya kafedrasının əməkdaşları R. Park, E. Bercess, R. Makkenzi, Q. Zorbo, L. Virt və b.-nın adları ilə bağlıdır. Empirik sosioloji tədqiqatların inkişafında və şəhər sosiologiyasının təşəkkülündə mühüm xidməti olmuşdur. == Müzakirələr == Robert Park və Bercess sosiologiya üzrə ilk dərsliyin müəllifləridir. Park fərdlər arasında qarşılıqlı təsirin iki səviyyəsini ayırmışdır: biotik və mədəni. Parka görə, təbiət populyasiyalarındakı qarşılıqlı təsirə bənzər biotik qarşılıqlı təsirin məhsulu icmadır. İnsan toplumunda yaşamaq uğrunda mübarizə, təbii seçim, mühitə uyğunlaşma əmək bölgüsünü və kooperasiyanı nəzərdə tutan iqtisadi rəqabətin çevrilmiş formasında çıxış edir ki, bunun da nəticəsi əhalinin və resursların məkan üzrə spesifik bölgüsü olur. Cəmiyyəti, yəni mütəşəkkil adətlərin, hisslərin, sosial yönümlənmələrin məcmusunu Park şəxsiyyətlərarası qarşılıqlı təsir, kommunikasiya kimi başa düşülən mədəni qarşılıqlı təsirin məhsulu hesab edirdi. Parka görə, “insan ekologiyası”nın öyrənəcəyi qarşılıqlı təsirin biotik səviyyəsi sosiologiyanın obyekti olan qarşılıqlı təsirin mədəni səviyyəsinin əsasını təşkil edir. Çikaqo məktəbinin diqqət mərkəzində kənaraçıxan davranış, sosial nəzarət, konsensusun saxlanılması problemləri dururdu.

Çikaqo əmtəə birjası (ing. Chicago Board of Trade) — dünyada ən böyük birja hesab olunur. 1848-ci ildə yaradılmışdır. Bu birjada fyuçers müqavilələrinin 37 və opsion müqavilələrinin 39 növü üzrə əməliyyat baş verir. 1998-ci ildə 218 mln fyuçers və 61 mln opsion müqavilələri bağlanılmışdır. Ticarətin əsas obyektlərinə daxildir: dənli (buğda, qarğıdalı, yulaf, soya paxlası), zeytun, yanacaq (neft, mazut, benzin), broyler, faner, qiymətli metallar (qızıl və gümüş), ABŞ-nin xəzinə biletləri və istiqraz vərəqələri, bələdiyyə istiqraz vərəqələri, səhm və istiqraz vərəqələrinin indeksləri. Bu 1975-ci ildə faizli fyuçerslərlə ticarətlə başlamış, hökumət ipoteka assosiasiyasının ipoteka sertifikatlarıüzrə müqavilələr, 1977-ci ildə isə ABŞ-nin dövlət borcunun istiqraz vərəqələri üzrə müddətli müüqavilələrin alğı-satqısını aparan birinci birja olmuşdur.

Çikaqo siçovul dəliyi (ing. Chicago rat hole) – ABŞ-nin İllinoys ştatının Çikaqo şəhərində, Rosko-Villeyc məhəlləsinin Vest-Rosko küçəsində yerləşən, siçovul formasında olan dəlik. Dəlik on illərlə mövcud olmasına baxmayaraq, 2024-cü ilin yanvarında sosial şəbəkələr sayəsində məşhur olmuş və turistləri cəlb etmişdir. Şəhər rəsmiləri 24 yanvar 2024-cü ildə dəliyin yerləşdiyi səki plitəsini götürmüşdürlər. Təsadüfi layfkastinq nümunəsi olan dəlik "The New York Times" tərəfindən "Çikaqonun Stounhenci" adlandırılmışdır. Dəliyin mənşəyi naməlumdur. == Tarixi == Dəlik 6 yanvar 2024-cü ildə Çikaqoda fəaliyyət göstərən komediyaçı və yazıçı Vinslov Dumaynın tvitindən sonra məşhurlaşmışdır. Paylaşım viral olmuş, bir çox çikaqolunun bu dəliyə axın etməsinə ("həcc" kimi təsvir olunmuşdur) səbəb olmuşdur. Çikaqolular dəliyə sikkə, gül, şam, pendir, siqaret, içki, oyuncaq, yemək və estradiol həbi kimi hədiyyələr qoymuşdurlar. Bir qrup ziyarətçi Çikaqoya məxsus "Malört" içkisini dəlik üçün qurban kimi qoymuşdurlar.

USS Çikaqo (Chicago) (CA-29) — İkinci Dünya Müharibəsinin ilk illərində Sakit okean cəbhəsində xidmət edən ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Northampton sinifli kreyseri idi. O, Çikaqo şəhərinin adını daşıyan ikinci ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri gəmisi idi. Sidney Limanında kiçik sualtı hücumundan sağ çıxan və 1942-ci ildə Mərcan dənizi və Savo adasında döyüşlərdə xidmət etdikdən sonra, 30 yanvar 1943-cü ildə Solomon adalarında, Rennell adasındakı döyüşdə Yapon hava torpedaları tərəfindən batırıldı. == Tikinti == Chicago 10 aprel 1930-cu ildə Miss E. Brittenin sponsorluğu ilə dəniz konstruktoru Charles W. Fisher Jr.-ın nəzarəti altında Mare adası, Dəniz Gəmiqayırma Zavodu tərəfindən suya salınmışdır; və 9 mart 1931-ci ildə kapitan Manley H. Simons komandanlığında istismara verildi. O, əvvəlcə nazik zirehinə görə yüngül kreyser CL-29 kimi təsnif edilirdi. 1 iyul 1931-ci il tarixindən etibarən Çikaqo 1930-cu il London Dəniz Müqaviləsinin müddəalarına uyğun olaraq 8 düymlük silahlarına görə ağır kreyser CA-29 adlandırıldı. == Xidmət tarixi == === Müharibələrarası dövr === Honolulu, Taiti və Amerika Samoasına səyahətdən sonra Çikaqo 27 iyul 1931-ci ildə Mare adasını tərk etdi və şərq sahilinə üzərək, 16 avqustda Nyu-Yorkun Fort Pond Körfəzinə çatdı. Orada o, Komandir, Kreyser, Kəşfiyyat Qüvvələrinin flaqmanı oldu və 1940-cı ilə qədər bu qüvvə ilə fəaliyyət göstərdi. 1932-ci ilin fevralında Çikaqo Kaliforniya sahillərində Fleet Problem XIII-ə ilkin olaraq Kəşfiyyat Qüvvələrinin digər gəmiləri ilə atışma təlimləri keçirdi. Donanma bundan sonra Qərb Sahilində quruldu və 1934-cü ilə qədər Sakit Okeanda, Alyaskadan Panama Kanalı Zonasına və Havay adalarına qədər fəaliyyət göstərdi.