artım sözü azərbaycan dilində

artım

* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur

Yazılış

  • artım • 96.6447%
  • Artım • 2.0004%
  • ARTIM • 1.3548%

* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.

Mündəricat

OBASTAN VİKİ
Artım dağı
Artım dağı - Ordubad rayonu ərazisində dağ (hünd. 2734,9 m). Zəngəzur silsiləsinin suayırıcısındakı Səfərdərə yüksəkliyindən (3826,4 m) cənub-qərbə ayrılan Xoşkeşin qolunun suayırıcısında zirvə. Parağaçay qəsəbəsindən 1,8 km cənub-şərqdə, Gurdağdan 600 m cənub-qərbdədir. Alt Eosenin İpr mərtəbəsinə aid Kələki lay dəstəsinin vulkanogen-çökmə süxurlarından təşkil olunmuş günbəzvari yüksəklikdir. Tektonik cəhətdən Zəngəzur qalxım zonasının cənub-qərb kənarında, Kilit-Kotam qalxımının mərkəzi strukturu olan Kilit-Ağrıdağ antiklinalının maili şimal-şərq qanadında yerləşir. Zirvə hissəsində şimal-qərb istiqamətli fay qırılması müşahidə edilir. Şimal-şərq yamacında Kələki lay dəstəsinin süxurları Mehri-Ordubad batolitinin Orta Eosen yaşlı qabbro-qranit formasiyasına aid qabbro və qabbro-dioritlərilə yarılmışdır, qərb yamacında isə andezibazalt tərkibli intruziv kütlə açılır.
Artım modelləri
Artım sürəti
Eksponent artım
Eksponent artım — artım sürəti kəmiyyətin özü ilə mütənasib olduqda kəmiyyətdəki artım. Eksponensial qanununa tabedir. Eksponensial artım daha yavaş (kifayət qədər uzun müddət ərzində) xətti və ya güc asılılıqları ilə ziddiyyət təşkil edir. Bərabər fasilələrlə ayrı-ayrı tərif sahəsi olduqda, buna həndəsi artım və ya həndəsi parçalanma da deyilir (funksiyanın dəyərləri həndəsi bir irəliləyiş əmələ gətirir). Eksponensial artım modelini maltuzian artım modeli olaraq da bilinir. == Xüsusiyyətlər == Hər hansı bir dərəcədə böyüyən bir miqdar üçün dəyər nə qədər yüksək olarsa, o qədər sürətli böyüyür. Bu da asılı dəyişənin böyüklüyü və artım sürətinin birbaşa mütənasib olduğunu göstərir. Ancaq eyni zamanda, hiperbolikdən fərqli olaraq, üstel əyri heç vaxt sonlu bir müddətə sonsuzluğa getmir. Nəticədə, eksponent artım, hər bir eksponent artımdan və üstəlik, hər hansı bir xətti artımdan daha sürətli olur. == Riyazi yazısı == Eksponent artım diferensial tənliklə təsvir olunur: d x d t = k x {\displaystyle {\frac {dx}{dt}}=kx} Diferensial tənliyin həlli — eksponent funksiyadır ( a = 1 {\displaystyle a=1} və k = 1 {\displaystyle k=1} eksponent olur): x = a e k t {\displaystyle x=ae^{kt}} == Nümunələri == Eksponensial artımın nümunə olaraq resurs məhdudiyyətlərindən əvvəl koloniyada bakteriya sayında artım ola bilər.
İqtisadi artım
İqtisadi artım (ing. economic growth) — bir ölkənin ölçüləbilən iqtisadi faktorlarının müəyyən müqayisə edilən dövr içində kəmiyyət baxımından dəyişməsidir. Ölkənin ümumdaxili məhsul həcminin artması həm iqtisadi böyümə və həm də iqtisadi inkişaf kimi ələ alınır. Burada iqtisadi artımla birgə əhalinin də artımı nəzərə alınır. Artım ölçülə bilən xüsusiyyətdə olduğu üçün mənfi (azalma, daralma) və ya müsbət (artım) kimi nəticəsi ola bilər. Məsələn, iqtisadiyyatda müxtəlif ölçüləbilən xarakterlər: ÜDM, işlə təminat, ixracda, idxalda artım, əhali artımı və s. Bu ölçülər müəyyən dövrə aid hesablanır və müəyyən bir dövrlə də müqayisə edilir. Buna görə də burda həm riyazi olaraq artım, həm də azalma baş verə bilər. Ancaq həm ÜDM-nin həm də əhali sayının artması eyni zamanda baş verməyə bilər. Və ya əhali artımı daha çox ÜDM isə nisbətən az arta bilər.
İqtisadi artım nəzəriyyəsi
İqtisadi artım nəzəriyyəsi — əhalinin gəlir səviyyəsindəki fərqlərin səbəblərini və ölkələr arasında uzun müddətli iqtisadi artım templərini, habelə ölkələrin davamlı inkişaf trayektoriyasına girmə şərtlərini və yüksək artım templərini uzun müddətli qoruyan iqtisadi nəzəriyyə. Bu problemləri araşdıran ilk tədqiqatlar, ən geniş yayılmış konsepsiya doğum nisbətini azaltmaq olan Maltuzianizm olduğu 18-ci əsrin sonunda ortaya çıxdı. 1930-cu illərin ortalarından etibarən, "böyük təkan" nəzəriyyəsi 1940-cı illərin ortalarından bəri iqtisadi artımdakı əsas konsepsiya olan iqtisadiyyata üstünlük verməyə başladı. İqtisadiyyatı dövlət investisiyaları hesabına sənayeləşdirmək üçün maliyyə və pul siyasəti yolu ilə dövlət tərəfindən vəsait toplanmasını öz üzərinə götürdü. 1950-ci illərin sonunda, iqtisadi böyümə məsələlərində tarazlığa və davamlılığa nail olmaq məsələləri üzərində dayanaraq davamlı böyümə trayektoriyasına daxil olmaq üçün heç bir resept irəli sürməyən neoklassik modellər üstünlük təşkil etməyə başladı. 1980-ci illərin sonlarında iqtisadi böyüməni empirik olaraq təsdiqlənməmiş həm fiziki, həm də insani kapitaldan xarici təsirlər yolu ilə izah edən modellər hazırlandı. 1990-cı illərin əvvəllərində iqtisadi artımı TƏ-İN sektorunda inkişaf etdirilən yeni məhsulların istehsalından əldə olunan inhisar mənfəətinin nəticəsi kimi izah edən modellər hazırlandı. Hal-hazırda yeni klassik nəzəriyyə, yeni institusional nəzəriyyə və vahid bir böyümə nəzəriyyəsi iqtisadi böyümənin səbəbləri və mexanizmləri haqqında düşüncələrini təklif edir. İqtisadiyyat üzrə bir çox Nobel mükafatı laureatı bu sahədə araşdırma aparmışlar: Robert Solou, Tyallinq Kupmans, Pol Samuelson, Kennet Errou, Piter Daymond, Robert Lukas və Pol Romer. == Ölkələrarası gəlir fərqləri == Müasir iqtisadiyyatın fərqli bir xüsusiyyəti, fərqli ölkələrdə adambaşına gəlir səviyyəsində əhəmiyyətli bir dəyişiklikdir.
Artımlı ehtiyat kopyalama
Artımlı ehtiyat nüsxələmə (ing. incremental backup) — sonuncu tam ehtiyat nüsxələmədən (ing. full backup) sonra dəyişikliyə uğramış faylların ehtiyat nüsxələnməsi prosesidir. == Həmçinin bax == Yedəkləmə == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
Artımlı ehtiyat nüsxələmə
Artımlı ehtiyat nüsxələmə (ing. incremental backup) — sonuncu tam ehtiyat nüsxələmədən (ing. full backup) sonra dəyişikliyə uğramış faylların ehtiyat nüsxələnməsi prosesidir. == Həmçinin bax == Yedəkləmə == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
Artımlı kompilyator
Artımlı kompilyator (en. incremental compiler ~ ru. пошаговый компилятор ~ tr.artımlı derleyici)– proqramın yalnız dəyişdirilmiş bölümünü kompilyasiya edə bilən kompilyator. Adi kompilyatorlar modulları, yaxud proqramları bütövlükdə kompilyasiya edir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s. == Xarici keçidlər == Dr. Dobb's Journal about making an incremental C++ compiler R. Smith, A. Sloman and J. Gibson, POPLOG's two-level virtual machine support for interactive languages, in Research Directions in Cognitive Science Volume 5: Artificial Intelligence, Eds.
Xaya artımı
Xaya artımı — retortaya bənzər bir üzvdür. Genez cəhətcə tam ayrı olub fizioloji və anatomik cəhətcə xaya ilə sıx rabitədədir. Bunun qalınlaşmış yuxarı ucu — xaya artımı başı, orta hissəsi — xaya artımı cismi və nazik aşağı ucu — xaya artımı quyruğu adlanır. Xaya artımının yuxarı ucunda xaya artımı appendiksi yerləşmişdir. Bu armudabənzər, 3,0 mm böyüklükdə, sulu maye ilə dolubir qovuqcuq kimidir və özü də orta böyrəyin rudiment halında qalmış qalığıdır. Divarları nazik birləşdirici toxumadan təşkil olunmuşdur və daxili səthi silindrəbənzər epitel ilə örtülüdür. Xaya artımı appendiksinə ancaq 30% hallarda təsadüf olunur.
Yanacağın qiymət artımına görə İran etirazları (2019)
2019-cu ildə yanacağın qiymət artımına görə İran etirazları — İlk başda yanacaq qiymətlərindəki 200%-lik bir artışla başlayan, ancaq daha sonra İrandakı mövcud rejimə və Ali Rəhbər Əli Xameneinin istefasına yönələn, İranın bir çox şəhərlərində baş tutan sivil etirazlardır. Etirazlar 15 noyabr axşamında başladı və internətdə nümayişlərin videosu yayılmağa başladıqca üsyanlar saatlar içərisində 21 şəhərə sıçradı. Şiddətli etirazların şəkilləri beynəlxalq səviyyəli etirazlarla birlikdə internetdə paylaşıldı.Etirazlar ilk başda dinc toplanmalar kimi başlasa da, hökumətin sərt tədbirləri iğtişaşları bütün İran rejiminə qarşı yönəltməyə təşviq etdi. İran hökuməti etirazları susdurmaq üçün ölkə səviyyəsində interneti kəsmək, binalardan, vertolyotlardan, yaxın məsafədən pulemyotla etirazçılara atəş açmaq kimi ölümcül üsullardan istifadə etdi. İran hökuməti, həmçinin, etirazları basdırarkən ölənlərlə bağlı real rəqəmlərin gizli qalması üçün öldürülən nümayişçilərin cəsədlərini yaxınlarına vermirdi. Öldürülənlər ailələri KİV-lərə məlumat verməsin və ya yas mərasimi keçirməsin deyə hökumət tərəfindən təhdid etdilmişdi. Ölənlərlə bağlı hələ də tam dəqiq bir rəqəm olmasa da, bəziləri mühafizə qüvvələrinin 1000-dən çox İran vətəndaşını öldürdüyünü təxmin edir.Hökumətin etirazçılara qarşı sərt tədbirlər almağı etirazçıları daha şiddətli reaksiya verməyə təşviq etdi. İran mərkəzi bankı daxil olmaqla ölkə səviyyəsində 731 banka, 9 dini mərkəzə hücumlar oldu, antiamerikanizm və Ali Lider Əli Xameneiyə aid olan plakatlar, həmçinin abidələr dağıdıldı, yandırıldı. 50 hərbi bazaya da nümayişçilər tərəfindən basqınlar oldu. Amnesty International və Radio Fardanın hesabatına görə etirazlar silsiləsi 1979-cu ildəki İran inqilabından sonrakı ən şiddətli və sərt etirazlar silsiləsi ola bilər.Etirazlar və yüzlərlə ölən etirazçı ilə bağlı informasiyanın sosial media şəbəkələrindən paylaşılmasını əngəlləmək üçün hökumət 6 gün davam edəcək olan, ölkə səviyyəsində interneti blokladı.

Tezlik illər üzrə

Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.

Ümumi • 113.51 dəfə / 1 mln.
2002 ••••••••• 78.80
2003 ••••• 38.19
2004 •••••••• 70.41
2005 •••••••••••••• 122.81
2006 ••••••••••••• 117.12
2007 ••••••••••••• 112.06
2008 •••••••••••••••• 143.49
2009 ••••••••••••• 111.99
2010 •••••••••••• 103.66
2011 ••••••••••• 95.74
2012 ••••••••••• 91.21
2013 •••••••••• 84.31
2014 •••••••••• 87.18
2015 •••••••••••• 100.20
2016 ••••••••••••• 110.02
2017 ••••••••••••••• 133.00
2018 ••••••••••••••••• 150.42
2019 •••••••••••••••••••• 182.07
2020 •••••••••••••••••• 161.25

artım sözünün leksik mənası və izahı

  • 1 is. 1. Sayca, həcmcə və s. artma; artan miqdar. Bəxti bir yanıqlı ah çəkdi: – Artımı çox azdır… S.Rəhimov. 2. Bişdikdən sonra çörəyin, düyünün və s.-nin çəkisinin artması, bərəkət. Un çox böyük artım verir. Bu düyünün heç artımı yoxdur.

    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / artım

artım sözünün sinonimləri (yaxın mənalı sözlər)

artım sözünün antonimləri (əks mənalı sözlər)

artım sözünün rus dilinə tərcüməsi

  • 1 1. рост, прирост, увеличение, прибавление, добавок; 2. приплод (о животных); 3. припек (о хлебе);

    Azərbaycanca-rusca lüğət / artım
  • 2 I сущ. 1. рост. Ümumi artım общий рост, artım sürəti темпы роста, istehsalın artımı рост производства 2. прирост. Məhsulun artımı прирост продукции, sabit artım стабильный прирост, əhalinin artımı прирост населения 3. увеличение 4. повышение 5. приплод (о животных). Birinci artım первый приплод 6. припёк (о хлебе), привар. Düyü böyük artım verir рис даёт большой привар 7. физиол. придаток (дополнительное образование в организме). İlik artımı мозговой придаток 8. приращение 9. прибыль, прибывание. Yeraltı suların artımı прибыль грунтовых вод II прил. 1. приростный. Artım burğusu тех. приростный бурав 2. избыточный. Artım momenti тех. избыточный момент 3. прибыльный. Artım hissəsi фин. прибыльная часть

    Azərbaycanca-rusca lüğət / artım

artım sözünün inglis dilinə tərcüməsi

  • 1 i. growth, increase, rise, upgrowth; development; elmin ~ı upgrowth of science; ağır sənayenin ~ı growth / development of heavy industry; istehsalın ~ı expansion of production, rise in production; əhalinin ~ı increase in / of population; xalqın rifah halının ~ı rise in living-standards of the people; qara malın ~ı increase of livestock; k.t. surplus stock; əkin sahəsinin ~ı expansion of area under crops, increase in cultivation; (çörək bişirərkən) surplus

    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / artım

artım sözünün fransız dilinə tərcüməsi

  • 1 is. accroissement m ; croissance f ; augmentation f ; dévelopement m ; progrès m ; surpoids m ; əhalinin ~ı augmentation (accroissement) de la population ; məhsulun ~ı augmentation de la production ; ümumi ~ croissance générale ; suyun ~ı crue f

    Azərbaycanca-fransızca lüğət / artım

artım sözünün ləzgi dilinə tərcüməsi

  • 1 сущ. 1. винел хтун, пара хьун, гзаф хьун; пара хьайи, винел хтай кьадар; кьилел хтайди, кьил; 2. чрайдалай кьулухъ фан, дуьгуьдин ва мс. заланвал артух хьун, гзаф хьун, берекат.

    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / artım

"artım" sözü ilə başlayan sözlər

Oxşar sözlər

#artım nədir? #artım sözünün mənası #artım nə deməkdir? #artım sözünün izahı #artım sözünün yazılışı #artım necə yazılır? #artım sözünün düzgün yazılışı #artım leksik mənası #artım sözünün sinonimi #artım sözünün yaxın mənalı sözlər #artım sözünün əks mənası #artım sözünün etimologiyası #artım sözünün orfoqrafiyası #artım rusca #artım inglisça #artım fransızca #artım sözünün istifadəsi #sözlük