* azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində mövcuddur
* Sözün müxtəlif mətnlərdə yazılışı.
Sözün tezliyi - sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.
2003 | •••••• | 0.39 |
2007 | •••••••••••••••••••• | 1.48 |
2009 | ••• | 0.16 |
2010 | •••• | 0.27 |
2011 | ••• | 0.17 |
2012 | ••••••• | 0.52 |
2013 | ••••••••••••••••••• | 1.46 |
2014 | •••••••••••••••••••• | 1.54 |
2016 | ••• | 0.17 |
2020 | •• | 0.13 |
1 is. [ər. əsli farsca “gövhər”dən] 1. Hər hansı bir üzvi maddənin distillə və s. kimyəvi üsulla ayrılan yığcam məhlulu, şirəsi. Nanə cövhəri (bax cövhərnanə). □ Cövhərini çəkmək – distillə etmək, distillə vasitəsilə cövhərini, xülasəsini almaq. 2. köhn. Neft, ağ neft. [Hacı Sultan] Hərdən qənd və cövhər də alıb satır… S.Hüseyn. [Şərəf xala:] Qəbir üstünə getmişdim. Gec qayıtdım. Cövhər ala bilmədim, dükanlar bağlı idi. H.Sarabski. 3. məc. Bir şeyin (əsərin, sənədin, yazının, nitqin və s.-nin) qısa, yığcam xülasəsi, əsas qayəsi, məğzi: əsil mətləb. // məc. Əsil, mayə, zat, kök. Eşq dərdi, ey müalic qabili-dərman deyil; Cövhərindən eyləmək cismi cüda asan deyil. Füzuli.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti / cövhər1 CÖVHƏR I is. [ ər. ] Mahiyyət, əsas maya. Asəf Zeynallının istedadının mayasında əsil sənət cövhəri var idi. CÖVHƏR II is. [ ər. ] Cavahir, qaş-daş, qiymətli daş. Min cövhər gizlənmiş ən kiçik daşında (M.Müşfiq). CÖVHƏR III is. [ ər. ] Turşu. Həmin pulun cüzi hissəsinə mağazalardan adi şəkər tozu və limon cövhəri alır.
Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti / cövhər1 1. эссенция, экстрат, настой; 2. суть, сущность, существо; 3. драгоценный камень;
Azərbaycanca-rusca lüğət / cövhər2 I сущ. 1. эссенция (крепкий раствор летучих веществ). Nanə cövhəri мятная эссенция, sirkə cövhəri уксусная эссенция 2. экстракт: 1) настой, вытяжка (вещество, химически извлекаемое из органических тканей); эликсир. Evkalipt yağının cövhəri экстракт эвкалиптового масла 2) сгущенный сок ягод или плодов 3. перен. суть, сущность чего-л. Məsələnin cövhəri суть вопроса, sözün cövhəri суть слова 4. устар. драгоценный камень 5. устар. нефть, керосин II прил. экстрактный, экстрактовый. Cövhər (ekstrakt) zavodu экстрактовый завод, cövhər sexi экстрактный цех ◊ sidik cövhəri мед. мочевая кислота, мочевина (кристаллическое вещество – конечный продукт белкового обмена у человека); cövhərini almaq (çıxarmaq) настаивать, настоять (приготовить настой из чего-л.); перегонять, курить (добывать перегонкой); cövhərini vermək настаиваться, настояться (образовать настой) ◊ zəhmət canın cövhəridir труд – эликсир здоровья
Azərbaycanca-rusca lüğət / cövhər1 i. 1. essence, infusion; 2. essence; işin ~i the essence of the matter, the main point; məsələnin ~i (mahiyyəti) the crux / kernel / heart of the problem; 3. jewel; ~ini çəkmək kim. to distil (d.)
Azərbaycanca-ingiliscə lüğət / cövhər1 is. essence f, élixir m, quintessence f ; Berqamot ~i essence de bergamote ; işin ~i essence de l’affaire ; məsələnin ~i (mahiyyəti) essence du problème ; ~ini çəkmək (almaq) distiller vt ; zəhmət canın ~idir le travail est l’élixir de la santé
Azərbaycanca-fransızca lüğət / cövhər1 [ər. əsli farsca “gövhər”dən] сущ. 1. жевгьер; nanə cövhəri пурнийрин жевгьер; 2. куьгьн. нафт, лацу нафт; 3. пер. миже, асул мана, ччан (мес. са эсердин, кхьинрин, рахунрин); асул метлеб; // пер. асул, куьк, ччан.
Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti / cövhər\ – yunan dilində ausia – öz mənasında istifadə olunur. Cövhər – dəyişən əşyada əbədi olan, hadisələr və sifətlər özünə yüklənən, bir başqa şeydə və ya bir başqa şeylə deyil də öz-özünə yer alan şeydir. Əsas mahiyyət, Kantın təlimində ―özündə şeylər‖ anlamına uyğun gəlir. Misal üçün stul bir formadır, lakin onun əsası taxtadır. Formalar və rənglər dəyişə bilər, lakin onun mahiyyəti olan taxta olması faktı əsla dəyişməz. Dəyişkən hallar və xüsusiyyətlərlə müqayisədə qalıcı olan, bir başqa şeylə yaxud da bir başqa şeydə deyil, öz-özülə var olan (fəlsəfi terminologiyaya aiddir). Cövhər kəlməsi ərəb mənşəlidir. Bu söz daha müasir variantda Qərb fəlsəfəsinə istinadla ―substansiya‖ termini ilə ifadə olunur. Şeyin mahiyyəti, onun əsası demək olan cövhər bütün xarakter və xüsusiyyətlərdən uzaq təsəvvür olunur. Ona əlavə olunan forma, tip, xüsusiyyətlər onun təbiətinə bilavasitə aid olmadıqlarına görə onlara ərəz deyilir. Misal üçün taxta şeyin mahiyyəti kimi cövhər, sonradan ona əlavə olunan forma, rəng və s. isə ərəzdir. Digər bir mənada da hər hansı bir üzvi maddənin distillə və s.kimyəvi üsul-la ayrılan yığcam məhlulu, şirəsinə də cövhər deyilir. Daha ətraflı bax: Substansiya.
Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğətiə. əsli f. 1) zat, mahiyyət, əsl, maya; 2) təbiət, xassə; 3) qılınca, bıçağa və s. su vermək üçün maddə; 4) daş-qaş, qiymətli daş; 5) essensiya.
Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğətihər hansı bitki və ya gül-çiçəyin distillə yolu ilə alınmış şirəsi; qayə, məğz; əsl, mətləb.
Azərbaycan qadın adlarının izahlı lüğəti.