ABŞ dolları
ABŞ dolları ($, USD: United States Dollar) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının pul vahididir.
== Tarixi ==
== Baxış ==
ABŞ Konstitusiyasının 8-ci Maddəsi, Konstitusiyanın 8-ci bəndində "Paraya pul vermək" Bu güc tətbiq edən qanunlar hazırda 31 ABŞ-də kodlaşdırılır. § 5112. Bölmə 5112 ABŞ dolları verilməsi lazım olan formaları təyin edir. Bu sikkələr həm 5112-ci bölmədə borcların ödənilməsində "qanuni tender" kimi təyin edilir. Sakaqavea dollarları mis yüngül lehimli dolların bir nümunəsidir. Saf gümüş dolları, Amerikalı Gümüş Qartal olaraq bilinir. Bölmə 5112 də bir centdən 100 dollara qədər olan dəyərlərə malik olan digər sikkələrin zərbəsini və buraxılmasını təmin edir. Bu digər sikkələr ABŞ dolları ilə müqayisədə daha tam olaraq təsvir olunur.
Konstitusiya "hər zaman ictimai pulların daxilolmaları və xərclərinin müntəzəm Bəyanatı və Hesabatı vaxt-zaman dərc ediləcək".
Amerika dolları
ABŞ dolları ($, USD: United States Dollar) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının pul vahididir.
== Tarixi ==
== Baxış ==
ABŞ Konstitusiyasının 8-ci Maddəsi, Konstitusiyanın 8-ci bəndində "Paraya pul vermək" Bu güc tətbiq edən qanunlar hazırda 31 ABŞ-də kodlaşdırılır. § 5112. Bölmə 5112 ABŞ dolları verilməsi lazım olan formaları təyin edir. Bu sikkələr həm 5112-ci bölmədə borcların ödənilməsində "qanuni tender" kimi təyin edilir. Sakaqavea dollarları mis yüngül lehimli dolların bir nümunəsidir. Saf gümüş dolları, Amerikalı Gümüş Qartal olaraq bilinir. Bölmə 5112 də bir centdən 100 dollara qədər olan dəyərlərə malik olan digər sikkələrin zərbəsini və buraxılmasını təmin edir. Bu digər sikkələr ABŞ dolları ilə müqayisədə daha tam olaraq təsvir olunur.
Konstitusiya "hər zaman ictimai pulların daxilolmaları və xərclərinin müntəzəm Bəyanatı və Hesabatı vaxt-zaman dərc ediləcək".
Amerikan dolları
ABŞ dolları ($, USD: United States Dollar) — Amerika Birləşmiş Ştatlarının pul vahididir.
== Tarixi ==
== Baxış ==
ABŞ Konstitusiyasının 8-ci Maddəsi, Konstitusiyanın 8-ci bəndində "Paraya pul vermək" Bu güc tətbiq edən qanunlar hazırda 31 ABŞ-də kodlaşdırılır. § 5112. Bölmə 5112 ABŞ dolları verilməsi lazım olan formaları təyin edir. Bu sikkələr həm 5112-ci bölmədə borcların ödənilməsində "qanuni tender" kimi təyin edilir. Sakaqavea dollarları mis yüngül lehimli dolların bir nümunəsidir. Saf gümüş dolları, Amerikalı Gümüş Qartal olaraq bilinir. Bölmə 5112 də bir centdən 100 dollara qədər olan dəyərlərə malik olan digər sikkələrin zərbəsini və buraxılmasını təmin edir. Bu digər sikkələr ABŞ dolları ilə müqayisədə daha tam olaraq təsvir olunur.
Konstitusiya "hər zaman ictimai pulların daxilolmaları və xərclərinin müntəzəm Bəyanatı və Hesabatı vaxt-zaman dərc ediləcək".
Antarktida dolları
Antarktida dolları — Antarktida qitəsinin qeyri-rəsmi valyutası.
Antarktika haqqında konvensiyaya görə Antarktida heç bir ölkəyə mənsub olmasa da və özünün valyutası ola bilməsə belə 1996-ci ildə ABŞ vətəndaşları olan entuziastlər Antarktida Dənizaşırı Bankını təşkil edirlər.
Antarktida Dənizaşırı Bankı tərəfindən 1996–2001-ci illər ərzində — 1, 2, 5, 10, 20, 50 və 100 dollarlıq əskinazlar buraxılmışdır. Şəkilli plastik lövhə və pulun daxilində yerləşir. Hər bir nominal pul ABŞ dollarının anoloji əskinazi ilə eyni məzənnəyə malik idi. Əzkinazlardan əldə edilən gəlir Antarktikada elmi məqsədlərə yönəldilirdi.
Əskinazlar bir neçə qorumaya malikdir. Üstəlik seriya nömrəsinə sahibdir. Ölçü baxımından isə ABŞ dollarından nisbətən böyükdür. Antarktida dolları ABŞ dolları ilə eyni məzənnəyə malik olmuşdur və 1996–2001 illər ərzində istənilən şəxs onu əldə edə bilərdi.
Avstraliya dolları
Avstraliya dolları ($, kod: AUD 036) — Avstraliya İttifaqının pul vahididir. Milad adası, Kokos adaları və Norfolk adası, eləcə də müstəqil Sakit okean hövzəsi dövlətləri: Kiribati, Nauru və Tuvalu daxil olmaqla bu ölkələrin milli valyutası. Bir dollar 100 sentə bölünür. Adi halda dollar işarəsi "$" ilə qısaldılır, lakin digər qeyd variantları: A$, $A, AU$ və $AU var.
Avstraliya dolları dünyada ən çox satılan altıncı valyutadır (ABŞ dolları, avro, yen, funt sterlinq və İsveçrə frankından sonra) dünya valyuta əməliyyatlarının 5% -ni təşkil edir. Valyuta ticarətçiləri arasında populyarlıq Avstraliyadakı yüksək faiz dərəcəsi, valyuta bazarının hökumətin müdaxiləsindən nisbi azadlığı, Avstraliya iqtisadiyyatı və siyasi sisteminin ümumi sabitliyi ilə əlaqədardır.
1988-ci ildən bəri əskinas hazırlamaq üçün kağızdan yox, xüsusi nazik plastikdən istifadə olunur.
== Tarixi ==
Onluq pul vahidi olan Avstraliya dolları 14 fevral 1966-cı il tarixində dövriyyəyə buraxılmış və on iki onluq Avstraliya funtunu əvəz etmişdir. Avstraliya Ehtiyat Bankı yeni milli valyutanın tətbiqinə hazırlaşdığını hələ 1960-cı ildən bildirmişdi. Uzun müddət ərzində ölkədə yeni pul nişanının maketinin hazırlanması üzərində hazırlıq işləri görülmüşdür.
Barbados dolları
Barbados dolları (kod ISO 4217: BBD) — 1973-ci ilin 3 dekabrından qüvvədə olan Barbadosun pul vahididir. 1 Barbados dolları 100 sentə bərabərdir. Barbados dolları Şərqi Karib dollarının yerinə dövriyyəyə daxil edilmişdir.
== Valyuta məzənnəsi rejimi ==
Barbados dolları ABŞ dolları ilə1 ABŞ dolları = 2 Barbados dolları nisbətindədir.
Bermud dolları
Bermud dolları (kod ISO 4217: BMD) — 1970-ci ilin fevralından qüvvədə olan Bermud adalarının pul vahididir. 1 Bermud dolları 100 sentə bərabərdir. Bermud dolları Bermud funtunun (1 Bermud funtu = 2,40 Bermud dolları) yerinə dövriyyəyə daxil edilmişdir.
== Valyuta məzənnəsi rejimi ==
Baxmayaraq ki, Bermud adaları Böyük Britaniyanın xarici ərazisidir, Bermud dollarının məzənnəsi 1:1 nisbətində Amerika dolları ilə əlaqələnmişdir..
Honkonq dolları
Honkonq dolları — Honkonqda istifadə edilən valyuta. Dünya valyuta birjalarında və foreks bazarlarında kodu HKD və ya HK$ olaraq qeyd olunur. 1 Honkonq dolları 100 sentdən ibarət olub təqribi olaraq 0.128896 ABŞ dollarına bərabərdir.
Honkonq dolları Honkonq Mərkəzi Bankı sayılan və onun monetar siyasətini idarə edən "Hong Kong Monetary Authority" tərəfindən emissiya olunur.
Kanada dolları
Kanada dolları — Kanadanın pul vahidi.
Kanada dolları ABŞ dollarından, avrodan, Yapon yenindən, funt sterlinqdən sonra dünyada ən çox rezerv olunan beşinci valyutadır və dünya rezervlərinin təxminən 2%-ni təşkil edir. Kanadanın stabil hüquqi və siyasi sitemi, güclü suveren vəziyyəti və iqtisadiyyatı Kanada dollarını mərkəzi banklar arasında məşhur edir.
Kiribati dolları
Kiribati dolları (ing. Kiribati dollar) — Kiribati Respublikasının pul vahididir. Kiribati dolları Avstraliya dollarına bərabərdir. Kiribatidə qanuni ödəmə vasitəsi də Avstraliya dolları hesab olunur.
== Tarixi ==
1966-cı ilə qədər Gilbert və Ellis adasının koloniyasının pul dövriyyəsində avstraliya funtu əsas pul vahidi kimi istifadə olunurdu. 1966-cı ildə Avstraliya dolları koloniyanın əsas pul vahidi oldu. Gilbert adasının koloniyalarından ayrılan Kiribati 1975-ci ildə müstəqil oldu və dollar Kiribati Respublikasının 1979-cu ildə elan edilmiş pul vahidi olaraq qaldı.
1979-cu ildə şəxsi sikkələrin buraxılışı başlanmışdı. İlk buraxılış 1 və 2 sentlik tunc sikkələrdən ibarət idi. Daha sonra 5, 10, 20, 50 sentlik mis-nikel sikkələri və 1, 5 dollarlıq gümüş sikkələri tədavülə buraxıldı.
Sinqapur dolları
Sinqapur dolları (ing: Singapore dollar) Sinqapurda istifadə olunan pul vahidi. Sinqapur dolları $ işarəsi ilə və ya ya digər dollar valyutalarından ayrılmaq üçün S$ işarəsindən istifadə olunur. Dollar 100 sentə bölünür. 2014-cü ildə Sinqapurun illik inflyasiya nisbəti 1,2% idi. Beynəlxalq pul kodu SGD-dir.
Yamayka dolları
Yamayka dolları (beynəlxalq işarə — JMD, ölkənin daxilində — JD və ya J$) — Yamaykanın pul vahididir. 1 dollar 100 sentə bərabərdir. Mübadilədə 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 və 5000 dollarlıq əsginaslardan, 5, 10, 20, 25, 50 sentlik və 1, 5, 10 və 20 dollarlıq sikkələrdən istifadə olunur. Eyni zamanda mübadilədə köhnə buraxılışların sikkələri və böyük miqdarda yubiley sikkələr mövcuddur. Tez-tez yubiley sikkələrin buraxılışı həyata keçirilir.
== Tarixi ==
1840-cı ilə qədər Britaniya funtu, yerli buraxılışların sikkələri və İspaniya sikkələri mübadilədədə bərabər səviyyədə istifadə olunurdu. 1840-cı ildən 1969-cu ilə qədər Yamayka funtu əsas pul vahidi oldu. Bundan başqa, 1955-ci ildən 1964-cü ilə qədər Vest-hind dollarından da istifadə edilmişdir.
Yamayka dolları ölkədə daxil edilənə qədər Kayman adalarında rəsmi valyuta kimi, Kayman adaları dolları adı altında 1972-ci ilə istifadə olunmuşdur.
ABŞ dolları tarixi
ABŞ dollarının tarixi — iki yüz ildən artıq bir tarixi əhatə edir.
== Tarixi ==
Yeni kağız pulların vaxtı 1600-cü illərin sonlarında İngiltərə koloniyalarında hərbi xərcləri ödəmək üçün buraxılmış əsginaslar ilə başlamışdır. İlk əsginas 1690-cı ildə Massaçusets Körfəzi Koloniyasında buraxılaraq dövriyyəyə cəlb edilmişdir. Kağız pullardan istifadə üsulu qısa bir müddət ərzində digər koloniyalara da yayılmış və bu koloniyalarda da kağız pullardan istifadə edilməyə başlanılmışdır.
1739-cu ildə, Bencamin Franklinin Filadelfiyada yerləşən mətbəəsində təbiət mənzərələrini özündə əks etdirən əsginaslar buraxılmağa başlanılır. Qabartmalı yarpaq naxışlarından istifadə edilərək saxtalığa qarşı mübarizə aparılmışdır. Bu pullardan İngiltərənin öz koloniyalarında kağız pulların istehsalına qadağa qoyduğu 1764-cü ilə kimi istifadə edilmişdir.
1775-ci ildə Qitə Konqresi, ABŞ İstiqlal müharibəsininin xərclərini ödəmək məqsədi ilə yenidən kağız pulların istehsalına başlayır. Qitə pulu dişli (tırtıklı) İspaniya dollarının əsasında buraxılmışdır. Kifayət qədər dəyəri olmayan və asanlıqla saxtaları yaradıla bilən bu əsginaslar çox böyük bir sürətlə dəyərdən düşməyə başladılar.
Amerika dolları tarixi
ABŞ dollarının tarixi — iki yüz ildən artıq bir tarixi əhatə edir.
== Tarixi ==
Yeni kağız pulların vaxtı 1600-cü illərin sonlarında İngiltərə koloniyalarında hərbi xərcləri ödəmək üçün buraxılmış əsginaslar ilə başlamışdır. İlk əsginas 1690-cı ildə Massaçusets Körfəzi Koloniyasında buraxılaraq dövriyyəyə cəlb edilmişdir. Kağız pullardan istifadə üsulu qısa bir müddət ərzində digər koloniyalara da yayılmış və bu koloniyalarda da kağız pullardan istifadə edilməyə başlanılmışdır.
1739-cu ildə, Bencamin Franklinin Filadelfiyada yerləşən mətbəəsində təbiət mənzərələrini özündə əks etdirən əsginaslar buraxılmağa başlanılır. Qabartmalı yarpaq naxışlarından istifadə edilərək saxtalığa qarşı mübarizə aparılmışdır. Bu pullardan İngiltərənin öz koloniyalarında kağız pulların istehsalına qadağa qoyduğu 1764-cü ilə kimi istifadə edilmişdir.
1775-ci ildə Qitə Konqresi, ABŞ İstiqlal müharibəsininin xərclərini ödəmək məqsədi ilə yenidən kağız pulların istehsalına başlayır. Qitə pulu dişli (tırtıklı) İspaniya dollarının əsasında buraxılmışdır. Kifayət qədər dəyəri olmayan və asanlıqla saxtaları yaradıla bilən bu əsginaslar çox böyük bir sürətlə dəyərdən düşməyə başladılar.
Kayman adaları dolları
Kayman adaları dolları — Böyük Britaniyanın dəniz ərazilərində Vest-Hinddə yerləşən Kayman adalarının pul vahididir. Bir dollar 100 sentə bərabərdir. Pul vahidinin beynəlxalq işarəsi — KYD-dir. Simvolu — CI$-dir. 2003-cü ilin 1 yanvarından valyutaların Ümumrusiya təyinedicisində Kayman adalarının pul vahidi dollar adlanır.
Mübadilədə 1, 5, 10, 25, 50, 100 nominallı dollardan, 1, 5, 10, 25 sentlik və əsginaslıq sikkələrdən istifadə olunur.
== Tarixi ==
Kayman adaları dolları 1 may 1972-ci ildə pul vahidi kimi qəbul edilmişdir. Valyuta Yamayka dollarını (31 avqust 1972-ci ilə qədər ödənişin qanuni vasitəsi hesab edilirdi) əvəz etmişdir. 1974-cü ilin 1 aprelindən Kayman adaları dolları məzənnədə 1 ABŞ dolları ilə əlaqələnmişdir. 1 Kayman adaları dolları = 1,2 ABŞ dolları.
Pitkern adaları dolları
Pitkern adaları dolları (ing. Pitcairn Islands dollar) — Britaniyanın xarici əraziləri hesab edilən Pitkern adaları, Henderson, Dyusi və Oeno adalarının pul vahididir. Valyuta yalnız kolleksiya sikkələri şəklində buraxılır.
1967-ci ildən əsas valyuta kimi müraciətində (sərf edilməsində) Yeni Zelandiya dolları istifadə olunur.
23 iyun 1988-ci ildən qanunla qəbul edilmişdir ki, əsginaslar, Yeni Zelandiyanın sikkələri və Pitkern adaalrı sikkələri adalarda ödənişin qanuni vasitəsidir. Şəxsi sikkələrin buraxılışı həmin ildən başlanmışdır. Əvvəlcə sikkələr 1 dollar və ondan yuxarı nominalla buraxılırdı, 2009-cu ildən isə həmçinin sentlərlə də sikkələr buraxılmağa başladı.
Mis-nikel ərintisindən hazırlanan metallardan 5, 10, 20, 50 sent nominallı sikkələr kəsilir. Bundan əlavə 1, 2, 5, 10, 25, 50, 250 nominallı dollarlar da buraxılır..
== Ədəbiyyat ==
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Монеты на сайте Правительства Питкэрна Arxivləşdirilib 2016-08-16 at the Wayback Machine
Laws of Pitcairn, Henderson, Ducie and Oeno Islands (Revised Edition 2001): Chapter XXV. An Ordinance Relating to Currency.
Yeni Tayvan dolları
Yeni Tayvan dolları (Ənənəvi Çin yazısı: 新台币/新台币, Sadələşdirilmiş Çin yazısı: 新台币, Pinyin: Xīntáibì; işarəsi: NT$; ISO 4217: TWD) ya da sadəcə Tayvan dolları, - Tayvan valyutasıdır. Valyuta kodu TWD, NT$ dollar qısaldılmış yazılışıdır. 1949-cu ildən Tayvanın rəsmi valyutasıdır. İlk dəfə Tayvan Bankı tərəfindən çap edilmişdir, 2000-ci ildən isə çapı Çin Respublikasının Mərkəzi Bankı]tərəfindən həyata keçirilir.
Yeni Tayvan dollarının iki ədəd sub hissəsi vardır; bir dənəsi jiao (角) və bir dollar on dənə jiaoa bölünür; o biri isə fen (分) və bir dollar 100 ədəd fenə bölünür.
Yeni Zelandiya dolları
Yeni Zelandiya Dolları (valyuta kodu NZD) Yeni Zelandiya, Niue, Kuk Adaları, Tokelau və Pitcairn- in pul vahididir . Valyuta rəsmi qısaltması NZ $ -dır. NZ $ 1 = 100 qəpik. Bəzən dollar əvəzinə kivi ekranında olduqda deyilir.
== Tarix ==
Dollar 10 iyul 1967-ci ildə Yeni Zelandiya funtu əvəzinə 1 funt = 2 dollar kimi tətbiq edildi. 1999-cu ildən banknotların istehsalı üçün xüsusi nazik plastikdən istifadə olunur.
== Valyuta məzənnəsi rejimi ==
Yeni Zelandiya hal-hazırda üzən məzənnə rejimindən istifadə edir. Məzənnə siyasətinin effektivliyinin meyarı inflyasiya göstəriciləridir.
== Həmçinin bax ==
Kuk adaları dolları
Niue dolları
Pitkern adaları dolları
== Qeydlər ==
== İstinadlar ==
Yeni Zelandiya kivi dolları. Xatirə sikkələri: "Üzüklərin Rəbbi", "Prostokvashinodan üçü" və s.
Şərqi Karib dolları
Şərqi Karib dolları — Şərqi Karib Dövlətləri Təşkilatının (OECS) 6 ölkəsində istifadə olunan valyuta: Antiqua və Barbuda, Dominika, Qrenada, Sent-Kits və Nevis, Sent-Lüsiya, Sent-Vinsent və Qrenadin, həmçinin Montserrat və Angilya.
Dəyişdirilə bilən valyuta — sent. 1 Şərqi Karib dolları = 100 sent.
== Sikkələr və əsginaslar ==
Valyuta məsələsi və onunla aparılan əməliyyatlar, baş qərargahı Sent-Kits adasında yerləşən Şərqi Karib Mərkəzi Bankı (ECCB) vasitəsilə həyata keçirilir. Mərkəzi Bankın təşkilata üzv dövlətlərin ərazisində banknot və sikkə buraxmaq müstəsna hüququ vardır.
1982-ci ildən bəri 1, 2, 5, 10, 25 qəpik və 1 dollar dəyərində yeni sikkələr seriyası dövriyyədədir. 1 ilə 5 qəpik arasındakı sikkələr çoxşaxəli, 2 qəpik isə dördbucaqlı, hamısı alüminium ərintisindən hazırlanmışdır. Ancaq 10 və 25 sent yuvarlaq və mis-nikel ərintisindən hazırlanmışdır. Dollar da yuvarlaq idi, ancaq alüminium bürünc ərintidən. 1989-cu ildə bir dollarlıq sikkə çoxşaxəli oldu və indi mis-nikel ərintisi ilə rəngini sarıdan gümüşə dəyişdirdi.
Trinidad və Tobaqo dolları
Trinidad və Tobaqo dolları (Valyuta kodu — TTD) — 1964-cü ildən (əvvəl ölkədə Britaniya Vest-hind dolları istifadə olunurdu) Trinidad və Tobaqo respublikasının rəsmi pul vahididir. 1 dollar 100 sentə bərabərdir.
Mübadilədə 5, 10, 25 və 50 sentlik sikkələrdən və 1, 5, 10, 20, 50, 100 dollarlıq əsginaslardan istifadə olunur.
Bir milyon dollarım olsaydı
Bir milyon dollarım olsaydı — Qaraqan tərəfindən yazılmış roman.
== Məzmun ==
Qaraqanın "Bir milyon dollarım olsaydı..." adlı romanı kasıb və namuslu mətbəə işçisi - Kərəmin həyatından bəhs edir. Qazandığı cüzi maaşı həyat yoldaşına və övladlarına xərcləyən qəhrəmanın həyatını təsadüfən tikintidən tapdığı bir milyon dollar necə dəyişir? O, namuslu və dəyişilməyən insan obrazı kimi bu hadisədən sonra başına gələnlərlə mübarizə aparır. Pul hər zaman xoşbəxtlik gətirirmi?. "Bir milyon dollarım olsaydı..." romanı müasir dövrün müxtəlif ailə-məişət problemlərinə işıq tutur.
Əgər gecə, küçənin ortasında qara bir çemodanda bir milyon dollar tapsaydınız nə edərdiniz? Yəqin ki, hamı ilk olaraq bahalı avtomobil, villa və xaricə səyahət haqqında düşünərdi. Elə kasıb nəşriyyat işçisi Kərəm Alıyev də belə düşünürdü. O da öz kasıb ailəsini, həyat yoldaşı Firuzə və uşaqlarını ehtiyac bataqlığından xilas etmək istəyirdi.
