interneti sözü azərbaycan dilində

Əşyaların interneti (İoT) — fiziki cihazların, maşınların, məişət cizahlarının və başqa digər əşyaların üzərinə quraşdırılmış elektronikalar, proqram təminatları, senorlar və qəbul edicələrlə bu əşyaların biri — birinə bağlanması və verilənləri ötürməsidir. Əşyaların birbaşa kompüter sistemlərinə çıxışı effektivliyin artmasına, yeni iqtisadi üstünlüklərin yaranmasına və insan əməyinə qənaətə gətirib çıxarır.Əşyaların İnterneti cihazlarının sayı 2017-ci ildə 31% artaraq 8.4 milyarda çatmış və 2020-ci ildə bu sayın 30 milyarda çatacağı gözlənilir. Əşyaların İnternetinin bazar dəyəri 2020-ci ildə 7.1 trilyon dollara çatacağı proqrnozlaşdırılır.Əşyaların İnterneti standart internetə çıxışı olan cihazlardan, belə ki, kompüter, notbuk, smart telefonlar və tabletlərdən əlavə digər ənənəvi "ağıllı olmayan" əşyaların və ya gündəlik əşyaların internetə çıxışını əhatə edir. Bu əşyaların içərisinə yerləşdirilmiş yeni texnologiyalar nəticəsində artıq onlar da internet üzərindən bir-birinə qarşılıqlı təsir edə bilər, o cümlədən bu əşyalar uzaqdan idarə edilə və ya monitor edilə bilər. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Acharjya, D.P.; Geetha, M.K., redaktorInternet of Things: Novel Advances and Envisioned Applications. Springer. 2017. 311. ISBN 9783319534725. Li, S.; Xu, L.D., redaktorSecuring the Internet of Things.

Peyk interneti — peyk rabitə texnologiyalarından istifadə etməklə internetə çıxışı təmin etmək yolu. Müasir istehlakçı səviyyəsində olan peyk internet xidməti nisbətən yüksək məlumat sürəti təklif edə bilən geostasionar peyklər vasitəsilə fərdi istifadəçilərə təqdim olunur. 506 Mbit/s-ə qədər aşağı axın məlumat sürətinə nail olmaq üçün Ku diapazonu diapazonundan istifadə edən yeni peyklər. Bundan əlavə, kosmosdan aşağı gecikmə ilə internetə çıxışı təmin etmək üçün aşağı Yer orbitində yeni peyk internet bürcləri hazırlanır. == Tarixi == === Erkən dövr === 1957-ci ilin oktyabrında Sovet İttifaqı tərəfindən ilk peyk olan "Sputnik-1"in buraxılmasından sonra ABŞ 1958-ci ildə "Explorer-1" peykini uğurla orbitə buraxılmışdır. İlk kommersiya rabitə peyki "Bell Labs" tərəfindən qurulan və 1962-ci ilin iyulunda orbitə buraxılan "Telstar-1" idi. Geosinxron peyk – Yer kürəsini ekvatordan yuxarı orbitdə fırlana bilən və Yerin fırlanmasını izləməklə sabit qala bilən peyk ideyası ilk dəfə 1928-ci ildə German Potoçnik tərəfindən irəli sürülmüş və 1945-ci ildə elmi fantastika müəllifi Artur Klark tərəfindən "Wireless World" qəzetində populyarlaşdırılmışdır. Geostasionar orbitə uğurla çatan ilk peyk "Hughes Aircraft" tərəfindən NASA üçün qurulan və 19 avqust 1963-cü ildə orbitə buraxılan "Syncom3" idi. Kommunikasiya peyklərinin növbəti nəsilləri daha böyük tutumlara və təkmilləşdirilmiş performans xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlar sonradan televiziya yayımı, hərbi proqramlar və telekommunikasiya məqsədləri üçün qəbul edilmişdir.

İnternetin Arxitekturası Şurası və ya qısaca IAB (ing. Internet Architecture Board) – internetin rəhbər orqanlarından biri. ISOC-un tərkibinə daxil olan bu qurum yeni protokolları, standartları, şəbəkənin inkişafı layihələrini, ünvanların verilməsi qaydalarını və s. təsdiq edir. İctimai əsaslarla fəaliyyət göstərir, ancaq IAB-ın üzvləri yalnız peşəkarlar və nüfuzlu şəxslər ola bilər. IAB IANA, IETF, IRTF komitələrinə (qruplarına) rəhbərlik edir. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov). İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: "Bakı" nəşriyyatı, 2017, 996 s.

İnternetimə toxunma! (türk. İnternetime Dokunma!) — 15 may 2011-ci ildə Türkiyənin 30 şəhərində eyni anda keçirilən etiraz aksiyası. Aksiyalar İnformasiya Texnologiyaları və Kommunikasiya Qurumu tərəfindən ölkədə internetə senzura gətirilməsi səbəbindən başladı. == Etirazlar == 22 avqustda tətbiq ediləcək senzuraya qarşı çıxmaq məqsədi ilə bir çox ildə etiraz aksiyaları keçirildi. 15 may 2011-ci ildə Amsterdam, Köln və Vyana ilə Türkiyədə 30 fərqli ildə senzuraya qarşı etirazlar keçirildi.

İnternetimə toxunma! (türk. İnternetime Dokunma!) — 15 may 2011-ci ildə Türkiyənin 30 şəhərində eyni anda keçirilən etiraz aksiyası. Aksiyalar İnformasiya Texnologiyaları və Kommunikasiya Qurumu tərəfindən ölkədə internetə senzura gətirilməsi səbəbindən başladı. == Etirazlar == 22 avqustda tətbiq ediləcək senzuraya qarşı çıxmaq məqsədi ilə bir çox ildə etiraz aksiyaları keçirildi. 15 may 2011-ci ildə Amsterdam, Köln və Vyana ilə Türkiyədə 30 fərqli ildə senzuraya qarşı etirazlar keçirildi.

İnternetin əsas şəbəkələri - böyük və strateji cəhətdən bir-birinə bağlı kompüter şəbəkələri və İnternetin əsas ruterləri arasında əsas məlumat daşıyıcıları ilə müəyyən edilə bilər. Bu məlumat marşrutları kommersiya, hökumət, akademik və digər yüksək tutumlu şəbəkə mərkəzləri, eləcə də ölkələr, qitələr və okeanlar arasında internet trafikini mübadilə edən, İnternet mübadiləsi nöqtələri və şəbəkəyə giriş nöqtələri tərəfindən yerləşdirilir. İnternet xidmət provayderləri, ilk növbədə hesablaşmadan azad baxış prinsipi ilə idarə olunan, özəl olaraq razılaşdırılmış qarşılıqlı əlaqə müqavilələri ilə İnternet magistral trafikində iştirak edirlər. Nəticədə İnternet, onun magistral şəbəkələri mərkəzi nəzarət və ya koordinasiya vasitələrini etibarlı saymır və heç bir qlobal şəbəkə siyasətini həyata keçirmir. İnternetin davamlılığı onun əsas memarlıq xüsusiyyətlərindəndir. Xüsusən də şəbəkə elementlərində mümkün qədər az şəbəkə statusu və nəzarət funksiyalarının yerləşdirilməsi ideyasından irəli gəlir. Bunun əvəzinə məlumatların bütövlüyünü, etibarlılığını və autentifikasiyasını təmin etmək məqsədilə əməliyyatların əksəriyyətini yerinə yetirmək üçün əlaqənin son nöqtələrinin etibarlılığı fikrinə əsaslanır. Bundan əlavə, müasir şəbəkə əlaqələri yüksək dərəcədə çoxlu və mürəkkəb real vaxt marşrutlaşdırma (router) yükünü tarazlaşdırmaq və həddindən artıq yüklənmənin qarşısını almaq üçün alternativ rabitə yolları təmin edir. Tier 1 şəbəkələri kimi tanınan ən böyük provayderlər o qədər əhatəli şəbəkələrə malikdirlər ki, onlar digər provayderlərdən tranzit müqavilələri almırlar. == Həmçinin bax == Defolt azad zona Internet2 Mbone Şəbəkə xidməti təminatçısı Əsas DNS serverləri Paket kommutasiyası Trunking == Həmçinin oxu == Greenstein, Shane.

İnternet tarixi — informasiya nəzəriyyəsindən, alim və mühəndislərin kompüter şəbəkələrini qurmaq və bir-birinə bağlamaq səylərindən qaynaqlanır. İnternetdə şəbəkələr və qurğular arasında əlaqə yaratmaq üçün istifadə edilən qaydalar toplusu olan TCP/IP ABŞ-də aparılan tədqiqat və təkmilləşdirmə nəticəsində yaranmışdır. Bunun əsasında beynəlxalq əməkdaşlıq yaranmış, xüsusən də Birləşmiş Krallıq və Fransadakı tədqiqatçılar cəlb edilmişdir.İnformatika 1950-ci illərin sonlarında kompüter istifadəçiləri arasında vaxt mübadiləsini və daha sonra geniş ərazi şəbəkələrində buna nail olmaq imkanlarını nəzərdən keçirən fəndir. Cozef Karl Robnett Liklayder universal şəbəkə ideyasını ABŞ Müdafiə Nazirliyinin (DoD) Qabaqcıl Tədqiqat Layihələri Agentliyinin (ARPA) İnformasiya Emalı Texnikaları Ofisində (IPTO) işləyib hazırlamışdı. "RAND Corporation"dan Pol Beran 1960-cı illərin əvvəllərində mesaj bloklarındakı məlumatlara əsaslanan paylanmış şəbəkə layihəsini təklif etmiş, Donald Devis 1965-ci ildə Milli Fiziki Laboratoriyada (NPL) Birləşmiş Krallıqda milli kommersiya məlumat şəbəkəsini irəli sürərək paket kommutasiyasını yaratmışdır. ARPA 1969-cu ildə Robert Teylor tərəfindən idarə olunan və Lourens Roberts tərəfindən idarə olunan ARPANET layihəsinin inkişafı üçün müqavilələr bağlamışdır. ARPANET 1970-ci illərin əvvəllərində Los-Anceles Kaliforniya Universitetində Leonard Kleynrok tərəfindən riyazi iş ilə dəstəklənən Devis və Beran tərəfindən təklif olunan paket kommutasiya texnologiyasını qəbul etmişdir. Şəbəkə Bob Kan da daxil olduğu "Bolt, Beranek və Newman" komandaları tərəfindən qurulmuşdur. 1970-ci illərdə verilənlər şəbəkəsini tədqiq edən və təmin edən bir neçə erkən paket kommutasiya şəbəkəsi meydana çıxmışdır. ARPA layihələri, beynəlxalq işçi qrupları və kommersiya təşəbbüsləri şəbəkələrarası fəaliyyət üçün müxtəlif standartların və protokolların işlənib hazırlanmasına səbəb olmuşdur.