məscidlərinin sözü azərbaycan dilində

Başqırdıstan məscidlərinin siyahısı — Rusiya Federasiyasının Başqırdıstan Respublikasınında yerləşən məscidlər. İlkin mənbələrdə ilk məscidlərin XVI-XVII əsrlərə aid olduğu qeyd edilir. Bu günə qədər fəaliyyət göstərən ilk məscidlərdən biri Baltaçevsk rayonunun Staroyakşeyevo kənddəki məsciddir. Həmin məscid 1738-ci ildə tikilmişdir. 2013-cü ilə qədər Başqırdıstanda mindən çox məscid qeydə alınmışdır. == Məscidlər == == Ədəbiyyat == Васильева О. В., Латыпова В. В. и др. Дорога к храму: история религиозных учреждений г. Уфы. Уфа, 1993. Кутушев Р. Н., Юнусова А. Б. Мечети.// Башкортостан: краткая энциклопедия.

Şuşadakı məscidlərin siyahısı — Azərbaycan Respublikasının Şuşa şəhərində yerləşən, hal-hazırda mövcud olan və vaxtilə mövcud olmuş məscidlərin siyahısı. Bu, Şuşanın mədəni irsinin bir hissəsidir. Şəhərdəki ilk məscid Qarabağ xanlığının ilk hökmdarı Pənahəli xanın dövründə tikilmiş qamışdan tikilmiş ikiqapılı məscid olmuşdur. İndi Yuxarı Gövhər ağa məscidi kimi tanınan bu yerdə XVIII əsrin 60-cı illərinin axırlarında "Qamış məscid" tikilmişdir. XX əsrin əvvəllərində Şuşada 17 məscid var idi. Onlar şəhərin 17 məhəlləsinin hər birində bir dənə olmaqla şəhərin azərbaycanlı hissəsində yerləşirdi. 2001-ci ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 132 nömrəli qərarı ilə Şuşa şəhərində 15 məscid dövlət tərəfindən mühafizə olunan memarlıq abidələri siyahısına daxil edilmişdir. Bunlardan Yuxarı Gövhər ağa məscidi, Aşağı Gövhər ağa məscidi, Mehmandarovlar kompleksinin məscidi və Saatlı məscidi "ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri", daha 11 məscid isə "yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri" elan edilmişdir. Azərbaycandakı məscidlərin siyahısı Шушинский Ф. Шуша. Б.: Азербайджанское государственное издательство.

Bu siyahı, Osmanlı memarı Memar Sinan tərəfindən layihələndirilib, tikilmiş cümə məscidlərinin siyahısıdır. Siyahıdakı 77 məsciddən 39-u İstanbulda yerləşir. Memar Sinan 1539-cu ildə sədrəzəm Ayaz Mehmed Paşa tərəfindən Osmanlı imperatorluğunun baş memarı təyin edilmişdir. Sinan 1588-ci ildə ölümünə qədər vəzifəsində qaldı və üç sultanın hakimiyyəti dövründə: I Süleyman (1520-66), II Səlim (1566–74) və III Murad (1574–95) xidmət edib. Sinan öz xatirələrində Teẕkiretü'l-bünyān adlı əsərində 80 cümə məscidi (böyük məscid) və 400-dən çox kiçik məscidi daxil olmaqla 698 binanı layihələndirdiyini bildirir. Əslində o, imperator memarlarından ibarət qrupa rəhbərlik edirdi və tikilən binalar kollektiv iş sayılırdı. Sinan özü sultan üçün aparılan böyük tikinti layihələrində iştirak edirdi. Bunlar Ədirnədəki Şahzadə külliyəsi (1543–48), Süleymaniyyə məscidi (1548–59), Qırxçeşme su işleri (1561–65), Qanuni Sultan Süleyman Körpüsü (1565–67) və Səlimiyyə məscidləri (1568–74) idi. Bu tarixdən sonra o, III Muradın dövründə böyük tikinti işləri aparmamış, yaşlandığı üçün işi başqa memarlara həvalə etmişdir. 77 cümə məscidinin aşağıdakı siyahısını tarixçi Gülru Nəciboğlu tərtib edib.