Qələvi torpaq metalları
Qələvi torpaq metalları — Elementlərin dövrü cədvəlinin başdan ikinci sırasında (şaquli sırasında) olan elementlərdir. Sıxlıqla ağ rəngli olub, yumşaq və emal edilə bilər quruluşdadır. Həmçinin ərimə və qaynama istilikləri də daha aşağıdır. Ionlaşma enerjiləri də qələvi metallardan daha yüksəkdir. Torpaq elementləri adı, bu qrupdakı elementlərin torpaqda olan oksidlərinin, keçmiş kimyagerlər tərəfindən ayrı bir element olaraq düşünülməsindən gəlir.
== Ümumi məlumat ==
Qələvi-torpaq metallar dövri cədvəlin 2-ci qrup elementləridir: Berillium (Be), Maqnezium (Mg) Kalsium (Ca), Stronsium (Sr) Barium (Ba) və Radium (Ra). Qələvi torpaq metalları dövri cədvəldə qrup üzrə hərəkət etdikcə kimyəvi xassələrdə baş verən dəyişiklikləri izzah etmək üçün gözəl qrupdur. Qələvi torpaq metallar gümüşü rəngli, yumşaq (bıçaqla kəsilə bilən), zəif elektromənfilikli elementlərdir (hallogenlərlə reaksiyada elektronlarını asanlıqla itirirlər). Lakin onlar su ilə qələvi metallara nisbətən zəif reaksiyaya girirlər. Məsələn əgər Natrium və Kalium su ilə reaksiyaya otaq şəraitində gedirsə, Kalsium yalnız qızdırılma şəraitində su ilə reaksiyaya girir.
Metalların korroziyası
=== Metalların korroziyası və onların qarşısının alınması ===
Metallar və onların ərintilərinin ətraf mühitin təsirindən kimyəvi və elektrokimyəvi dağılmasına korroziya deyilir. Korroziya latınca “aşınma” deməkdir.
Metalların elektrik cərəyanı mühitlə qarşılıqlı təsiri nəticəsində dağılmasına kimyəvi korroziya deyilir.
Kimyəvi korroziya quru qazların və qeyri-elektrolitlərin (neft, kerosin, benzin, sürtkü yağları və s.) təsiri nəticəsində baş verir. Kimyəvi korroziya zamanı elektronlar bilavasitə metal atomundan oksidləşdiriciyə keçir.
Metalların və ya ərintilərin qalvanik cütlər əmələ gətirməsi və elektrik cərəyanının yaranması nəticəsində dağılmasına elektrokimyəvi korroziya deyilir.
Mühiti su olan məhlullarda gedən korroziyanın bütün halları elektrokimyəvi korroziyaya aiddir.
Elektrokimyəvi korroziya turş, qələvi, neytral mühitdə gedə bilər. Korroziyanın bu növü elektrolit mühitində müxtəlif metalların təmasda olması zamanı baş verir. Buna misal olaraq turş mühitdə mislə təmasda olan dəmirin korroziyasını göstərmək olar.
Metalların təzyiq altında emalı
Metalların təzyiq altında emalı — hissənin verilmiş pəstahdan onun ilkin kütləsini dəyişmədən plastiki deformasiyası yolu ilə alınmasını təsvir edən texnoloji prosesdir.
Prosesin gedişi metallarım kristallik quruluşuna əsaslanır. Vahid sahəyə düşən təzyiq metalda deformasiya baş verir. Metallarda kristallar isotrop və ya anisotrop olurlar. Xarici qüvvənin təsiri altında kristallarda sürüşmə müstəvisi üzrə sürüşmə istiqamətində yerdəyişmələr baş verir. Bu kristalların kub, səthi və ya heksaqonal formalara malik olmasından asılıdır. Deformasiya yerdəyişmə, və ya əkizlərin yaranması kimi baş verir. Yerdəyişmə o zaman baş verir ki, toxunan gərginliyin həddn artıq olması zamanı yaranır. Heksaqonal quruluşlu metallarda tor deformasiya olunaraq başqa vəziyyət alır, əkizlər yaranır. İsti halda deformasiya zamanı rekristalizasiya baş verir.
