Monako
Monako (fr. Monaco) və ya rəsmi adı ilə Monako knyazlığı (fr. Principauté de Monaco) — Aralıq dənizində, Qərbi Avropada, İtaliyanın Liquriya bölgəsindən bir neçə kilometr qərbdə, Fransız Rivierasında yerləşənə suveren şəhər-dövlət və mikrodövlət. Şimaldan, şərqdən və qərbdən Fransa ilə həmsərhəddir. Knyazlığın 38.682 sakini var və onlardan 9.486-sı Moneqask vətəndaşıdır; Bura dünyanın ən bahalı və zəngin yerlərindən biri kimi tanınır. Knyazlığın rəsmi dili fransız dilidir.
Monako adı Münhen şəhərinin italyanca deyilmə şəklidir. Paytaxtı Monako-Vill, ən böyük rayonu Monte-Karlo, ümumi sahəsi 2.02 kvadrat kilometrdir. Monako dünyada ən kiçik fransızdilli ərazi sayılır.
1911-ci il konstitusiyasına görə
Monte-Karlo — Monakonun şərq və şimal-şərqini əhatə edir, kurort və kazino ərazisi kimi məşhurdur.
Fonvey (Monako)
Fonvey ( fr. Fontvieille)-Monako Krallığının tərkibində yaranan 10-cu şəhərdir. Şəhərin cənub-qərbində yerləşir. Sahəsi-334 970 m²-dir. 2008-ci ilin məlumatlarına əsasən əhalisinin sayı-3602 nəfərdir.
== Tarixi ==
Monakonun 12-ci kralı Monako Rene III tərəfindən şəhər 1970-ci illərdə qurulmuşdur. Burada bir çox tikililər məşhurdur ki, onlardan şəhərin mərkəzində yerləşən Lui II-nin şərəfinə adlandırılmış stadionu göstərə bilərik. Bu şəhərdə Monako kutbol klubunun ofisləri, Monako Universiteti də yerləşir. Burada vertolyot dayanacağı da var ki, Monako Krallığı ilə Fransanı bura əlaqələndirir. Yüngül gimnastika yarışlarıda bu şəhərdə keçirilib.
Monako-Vill
Monako Vill (fr. Monaco-Ville) — Monako paytaxtı. Şəhər ölkənin sentrin cənubda, Aralıq dənizin sahilində yerləşir.
Monako FK
Monako Futbol Klubu İdman Assossiyasi (fr. Association Sportive de Monaco Football Club) — Monako Knyazlığına aid olsa da, knyazlığın UEFA-ya üzv olmamağı səbəbindən Fransa Liqasında çıxış edən, bu səbəbdən də fransız klubu sayılan profesional futbol klubu.
1 avqust 1919 tarixində qurulan Monako İdman Assossiasiyası Fransadakı idman yarışlarında iştirak edən ən qədim idman qurumlarında biridir.
Monako Knyazlığı
Monako (fr. Monaco) və ya rəsmi adı ilə Monako knyazlığı (fr. Principauté de Monaco) — Aralıq dənizində, Qərbi Avropada, İtaliyanın Liquriya bölgəsindən bir neçə kilometr qərbdə, Fransız Rivierasında yerləşənə suveren şəhər-dövlət və mikrodövlət. Şimaldan, şərqdən və qərbdən Fransa ilə həmsərhəddir. Knyazlığın 38.682 sakini var və onlardan 9.486-sı Moneqask vətəndaşıdır; Bura dünyanın ən bahalı və zəngin yerlərindən biri kimi tanınır. Knyazlığın rəsmi dili fransız dilidir.
Monako adı Münhen şəhərinin italyanca deyilmə şəklidir. Paytaxtı Monako-Vill, ən böyük rayonu Monte-Karlo, ümumi sahəsi 2.02 kvadrat kilometrdir. Monako dünyada ən kiçik fransızdilli ərazi sayılır.
1911-ci il konstitusiyasına görə
Monte-Karlo — Monakonun şərq və şimal-şərqini əhatə edir, kurort və kazino ərazisi kimi məşhurdur.
Monako Konstitusiyası
Monako Konstitusiyası — ərazisində yüksək hüquqi qüvvəyə malik olan Monako knyazlığının əsas qanunu. Konstitusiya 17 dekabr 1962-ci ildə Monako knyazı III Rene tərəfindən qəbu edilmiş və 5 yanvar 1911-ci il tarixli knyaz I Albertin təsdiqlədiyi əvvəlki Konstitusiyanı əvəz etmişdir. Knyazlığın dövlət müəssisələrini təkmilləşdirmək məqsədi ilə qəbul edilmişdir. Konstitusiya bir müqəddim və 97 məqalədən təşkil olunmuş 12 başlıqdan ibarətdir. Knyazlığın idarə edilməsində aparıcı rolu Monako knyazı üçün təmin edir.
Конституционный Ордонанс 5 января 1911 г. // Конституции буржуазных государств Европы / Под ред. Г. С. Гурвича. — М.: Издательство иностранной литературы, 1957. — С. 639—651.
Monako Vill
Monako Vill (fr. Monaco-Ville) — Monako paytaxtı. Şəhər ölkənin sentrin cənubda, Aralıq dənizin sahilində yerləşir.
Əbədi Monako
Əbədi Monako (ing. Monaco Forever) — 1984-cü ildə ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir. Jan-Klod Van Damm epizodik rolda çəkilmişdir. cavan mavi karateçi rolunda oynamışdır.
Əbədi Monako — Internet Movie Database saytında.
Azərbaycan–Monako münasibətləri
Azərbaycan–Monako münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Monako Knyazlığı arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.
== Viza ==
Monakoya gedən ümumi pasportlara, həmçinin xidməti və xüsusi pasportlar malik Azərbaycan vətəndaşları üçün viza tələb edilir. Diplomatik pasportlar üçün 90 günə qədər viza tələb edilmir.
Mario del Monako
Mario del Monako (it. Mario del Monaco; 27 iyul 1915[…], Florensiya – 16 oktyabr 1982[…], Mestre[d], Mestre[d]) — italyan opera müğənnisi — tenor. Bir çox musiqişünaslar tərəfindən XX əsrin sonuncu və ən mahir dramatik tenorlarından (it. di forza) biri hesab edilir. Cüzeppe di Stefano ilə yanaşı 1950–60-cı illərin ən məşhur italyan tenoru olmuşdur.
== Həyatı ==
Oxumağa Pezara konservatoriyasında Arturo Melokkinin yanında başlamışdır. Müxtəlif məlumatlara görə 1939–1941-ci illər arasında səhnəyə çıxmağa başlamışdır. 1943-cü ildən Milanda "La Skala" teatrında çıxış etməyə başlamış, 1946-cı ildən Londonun "Kovent Qarden" teatrında, 1957–1959-cu illərdə isə Nyu-Yorkdakı məşhur "Metropoliten-opera"da çıxış etmişdir. 1959-cu ildə SSRİ-yə qastrola gəlmiş və Böyük Teatrda Jorj Bizenin "Karmen" operasında Xose və Rucero Leonkovallonun "Məzhəkəçilər" ("Paliaççi") operasında Kanio partiyalarını ifa etmişdir. Ona ən böyük uğur qazandıran opera partiyası kimi Cüzeppe Verdinin "Otello" operasındakı Otello obrazını qeyd etmək olar.
Monako Beynəlxalq Universiteti
Monako Beynəlxalq Universiteti — Monako Knyazlığında universitet. Universitetdə tədris ingilis dilindədir və maliyyə, marketinq, idman, biznesinin idarə edilməsi və beynəlxalq menecment üzrə ixtisaslaşmış bakalavr, magistr və doktorantura dərəcələri təklif edir.
== Tarixi ==
Monako Beynəlxalq Universitetinin əsası 1986-cı ildə qoyulub. 2002-ci ilə qədər Cənubi Avropa Universiteti kimi tanınırdı.
== Akademik strukturu ==
Universitetdə bakalavr proqramı 3 tədris ilindən, magistratura proqramı 1 tədris ilindən ibarətdir.
1984 Monako Qran-prisi
1984-cü il Monako Qran Prisi — Formula-1 Dünya Çempionatının 1984-cü il mövsümündə 16 mərhələdən altıncısı. Monte-Karloda keçirilib. Avtoyarış 3 iyun 1984-cü ildə reallaşıb.
== Tarixi ==
1981-ci ildən McLaren komandası Ron Dennis nəzərdə tutduğu plan üzrə hərəkət edirdi. 1983-cü ilin sonunda Ron konstruktor şöbəsinə başçı təyin etdi – Qordon Koppakı əvəz etmiş Con Barnard komandaya gələn gündən qarşıdakı mövsüm üçün maşın hazırlamağa başladı. Ron uzun danışıqlardan sonra istefada olan Niki Laudanı çempionata qayıtmağa razı sala bildi və qeyri-stabil çıxışları ilə fərqlənən Andrea de Çezarisi ikiqat dünya çempionu ilə əvəz etdi. Ron daha çətin bir qərar qəbul etmişdi – komandanın sıfırdan yenidən qurulması zamanı komandaya böyük dəstək olmuş təcrübəli Con Uotsona qapını göstərmişdi. Bu addımın səbəbi isə 1983-cü ilin son yarışında titulu əldən verərək komandası ilə dalaşaraq komandadan qovulan Alen Prost idi. İşsiz qalan Alen növbəti gün McLaren-in 1984-cü ildə əsas sürücüsü elan olunmuşdu.
Ron Səudiyyə Ərəbistanından olan biznesmen Əkrəm Occeylə Britaniyada keçirilən sərgidə tanış olmuşdu və onu komandaya sponsorluq etməyə ruhlandırmışdı.
2018 Monako Qran-prisi
2018 Monako Qran Prisi — 2018-ci ildə keçirilmiş Monako Qran Prisi.
== Monako Qran Prisi üçün təkər seçimi ==
== Sərbəst yürüşlər ==
=== Birinci sərbəst yürüşlər ===
Kevin Maqnussen elektrik problemləri üzündən uzun müddət işləyə bilməyib.Roman Qrojanın maşınının altlığı da sessiya ərzində dəyişdirilib.Fernando Alonso isə ölçmə cihazlarındakı problemər üzündən yalnız son dəqiqələrdə boksu tərk edə bilib.Sergey Sirotkin 15-ci dəqiqədə son döngədə divarla təmas yaşayıb və təkərini zədələyib. O, özü boksa qayıda bilib.Lens Stroll isə oturacaq problemi ilə qarşılaşıb.Maks Ferstappen səhvə yol verərək təhlükəsizlik cibinə girib və arxa ötürmə ilə trasa qayıdıb. Onun manevri təhlükəli görünüb, stüardlar araşdırıblar, lakin heç bir cəza tətbiq edilməyib.Roman Qrojan, Lens Stroll və Esteban Okon baryerlərlə toqquşublar, lakin maşınlara zərər dəyməyib. Protokollara Daniel Rikiardo başçılıq edib–1:12.126.Maks Ferstappen komanda yoldaşına 0.154 saniyə fərqlə məğlub olub.
Daniel Rikiardo 1:12.126
Maks Ferstappen 1:12.280
Lyuis Həmilton 1:12.480
Sebastyan Fettel 1:13.041
Kimi Raykkönen 1:13:066
Karlos Sayns 1:13.456
Valtteri Bottas 1:13.502
Serxio Perez 1:13.717
Roman Qrojan 1:13.943
Sergey Sirotkin 1:13.962
Esteban Okon 1:14.000
Brendon Hartli 1:14.034
Niko Hülkenberq 1:14.134
Pyer Qasli 1:14.240
Stoffel Vandorn 1:14.291
Şarl Lekler 1:14.521
Fernando Alonso 1:14.637
Lens Stroll 1:14.782
Markus Eriksson 1:15.206
Kevin Maqnussen 1:18.801
=== İkinci sərbəst yürüşlər ===
Sessiya 25-ci dəqiqədə dördüncü və beşinci döngələr arasındakı hissədə drenaj qapağı qırıldığından qırmızı bayraqla dayandırılıb. Həmin yerə təmir briqadası və Çarli Uaytinq şəxsən özü baş çəkib. Təmirə görə fasilə 15 dəqiqə davam edib. Yaşıl bayraqlar dalğalandıqdan sonra sürücülər uzun dövrələr vuraraq təkərlərin səmərəliliyini yoxlamağa başlayıblar. İlk sessiyadan fərqli olaraq, bu dəfə insident baş verməyib və sürücülər proqramlarını tam yerinə yetirə biliblər.
2018 Monako Qran Prisi
2018 Monako Qran Prisi — 2018-ci ildə keçirilmiş Monako Qran Prisi.
== Monako Qran Prisi üçün təkər seçimi ==
== Sərbəst yürüşlər ==
=== Birinci sərbəst yürüşlər ===
Kevin Maqnussen elektrik problemləri üzündən uzun müddət işləyə bilməyib.Roman Qrojanın maşınının altlığı da sessiya ərzində dəyişdirilib.Fernando Alonso isə ölçmə cihazlarındakı problemər üzündən yalnız son dəqiqələrdə boksu tərk edə bilib.Sergey Sirotkin 15-ci dəqiqədə son döngədə divarla təmas yaşayıb və təkərini zədələyib. O, özü boksa qayıda bilib.Lens Stroll isə oturacaq problemi ilə qarşılaşıb.Maks Ferstappen səhvə yol verərək təhlükəsizlik cibinə girib və arxa ötürmə ilə trasa qayıdıb. Onun manevri təhlükəli görünüb, stüardlar araşdırıblar, lakin heç bir cəza tətbiq edilməyib.Roman Qrojan, Lens Stroll və Esteban Okon baryerlərlə toqquşublar, lakin maşınlara zərər dəyməyib. Protokollara Daniel Rikiardo başçılıq edib–1:12.126.Maks Ferstappen komanda yoldaşına 0.154 saniyə fərqlə məğlub olub.
Daniel Rikiardo 1:12.126
Maks Ferstappen 1:12.280
Lyuis Həmilton 1:12.480
Sebastyan Fettel 1:13.041
Kimi Raykkönen 1:13:066
Karlos Sayns 1:13.456
Valtteri Bottas 1:13.502
Serxio Perez 1:13.717
Roman Qrojan 1:13.943
Sergey Sirotkin 1:13.962
Esteban Okon 1:14.000
Brendon Hartli 1:14.034
Niko Hülkenberq 1:14.134
Pyer Qasli 1:14.240
Stoffel Vandorn 1:14.291
Şarl Lekler 1:14.521
Fernando Alonso 1:14.637
Lens Stroll 1:14.782
Markus Eriksson 1:15.206
Kevin Maqnussen 1:18.801
=== İkinci sərbəst yürüşlər ===
Sessiya 25-ci dəqiqədə dördüncü və beşinci döngələr arasındakı hissədə drenaj qapağı qırıldığından qırmızı bayraqla dayandırılıb. Həmin yerə təmir briqadası və Çarli Uaytinq şəxsən özü baş çəkib. Təmirə görə fasilə 15 dəqiqə davam edib. Yaşıl bayraqlar dalğalandıqdan sonra sürücülər uzun dövrələr vuraraq təkərlərin səmərəliliyini yoxlamağa başlayıblar. İlk sessiyadan fərqli olaraq, bu dəfə insident baş verməyib və sürücülər proqramlarını tam yerinə yetirə biliblər.
Monako 2015 Avropa Oyunlarında
Monako — 12–28 iyun tarixləri arasında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərində keçirilən 2015 Avropa Oyunlarındaki iştirakı. Monako 2015 Avropa Oyunlarında 5 idmançı ilə qatıldı. Monako 2015 Avropa Oyunlarında medal qazana bilmədi.
Monako 2015 Avropa Oyunlarında 5 idmançı ilə 4 idman növündə qatıldı. Monako bayrağını 2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində Bakı Olimpiya Stadionuna yüngül atlet Bris Etes gətirdi.
Monako Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində
Monako Avroviziya Mahnı Müsabiqəsinə ilk dəfə 1959-cu ildə qoşulmuş və ümumilikdə 24 dəfə iştirak etmişdir. Knyazlıq ilk dəfə 1971-ci ildə Severinin ifa etdiyi "Un banc, un arbre, une rue" mahnısı ilə Avroviziyada qələbə qazanmışdır. Monakonun 1972-ci ildə müsabiqəyə ev sahibliyi etməsi gözlənilsə də, maliyyə problemləri səbəbindən knyazlıq bu fürsətdən imtina etmişdir. Monako Avroviziyada qalib gələn yeganə mikro-dövlətdir. Knyazlıq eyni zamanda müsabiqədə on dəfə ilk beşlikdə yer almış və iki dəfə də sonuncu yeri tutmuşdur.
Monako maliyyə problemləri səbəbi ilə 1980-ci ildən 2003-cü ilə kimi Avroviziyada iştirak etməmişdir. Knyazlıq iyirmi beş illik fasilədən sonra 2004-cü ildə müsabiqəyə geri dönmüşdür, lakin yarımfinal mərhələsinin də tətbiq olunduğu müsabiqədə Monako üç il ard-arda heç bir nəticə əldə edə bilməmişdir. Nəticə olaraq Monako 2007-ci ildə yenidən Avroviziyadan kənarlaşmışdır.
QEYD:Yuxarıdakı xallar yalnız finalda verilən xallardır.
Monako Qran Prisi (1984)
1984-cü il Monako Qran Prisi — Formula-1 Dünya Çempionatının 1984-cü il mövsümündə 16 mərhələdən altıncısı. Monte-Karloda keçirilib. Avtoyarış 3 iyun 1984-cü ildə reallaşıb.
1981-ci ildən McLaren komandası Ron Dennis nəzərdə tutduğu plan üzrə hərəkət edirdi. 1983-cü ilin sonunda Ron konstruktor şöbəsinə başçı təyin etdi – Qordon Koppakı əvəz etmiş Con Barnard komandaya gələn gündən qarşıdakı mövsüm üçün maşın hazırlamağa başladı. Ron uzun danışıqlardan sonra istefada olan Niki Laudanı çempionata qayıtmağa razı sala bildi və qeyri-stabil çıxışları ilə fərqlənən Andrea de Çezarisi ikiqat dünya çempionu ilə əvəz etdi. Ron daha çətin bir qərar qəbul etmişdi – komandanın sıfırdan yenidən qurulması zamanı komandaya böyük dəstək olmuş təcrübəli Con Uotsona qapını göstərmişdi. Bu addımın səbəbi isə 1983-cü ilin son yarışında titulu əldən verərək komandası ilə dalaşaraq komandadan qovulan Alen Prost idi. İşsiz qalan Alen növbəti gün McLaren-in 1984-cü ildə əsas sürücüsü elan olunmuşdu.
Ron Səudiyyə Ərəbistanından olan biznesmen Əkrəm Occeylə Britaniyada keçirilən sərgidə tanış olmuşdu və onu komandaya sponsorluq etməyə ruhlandırmışdı.
Əbədi Monako (film, 1984)
Əbədi Monako (ing. Monaco Forever) — 1984-cü ildə ildə istehsal olunmuş ABŞ filmidir. Jan-Klod Van Damm epizodik rolda çəkilmişdir. cavan mavi karateçi rolunda oynamışdır.
Əbədi Monako — Internet Movie Database saytında.
Monako 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında
Monako 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi və bobsley olmaqla 2 idman növündə 4 idmançı ilə təmsil olunacaqdır.
Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançılar "B" kateqoriyasında iştirak edirlər. Nəticələrə əsasən Monako "A" kateqoriyası üzrə 2 idmançı ilə təmsil olunacaqdır.
Kişilər
Qadınlar
Bu idman növündə təsnifat mərhələsində idmançılar Beynəlxalq Bobsley və Skeleton Federasiyasının 14 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən iştirak hüququ əldə edir. Bu yarışmanın nəticəsi olaraq Monako kişi cütlüklərinin yarışmasında təmsil olunacaq.
Monako Qran Prisi (1984-ci il)
1984-cü il Monako Qran Prisi — Formula-1 Dünya Çempionatının 1984-cü il mövsümündə 16 mərhələdən altıncısı. Monte-Karloda keçirilib. Avtoyarış 3 iyun 1984-cü ildə reallaşıb.
1981-ci ildən McLaren komandası Ron Dennis nəzərdə tutduğu plan üzrə hərəkət edirdi. 1983-cü ilin sonunda Ron konstruktor şöbəsinə başçı təyin etdi – Qordon Koppakı əvəz etmiş Con Barnard komandaya gələn gündən qarşıdakı mövsüm üçün maşın hazırlamağa başladı. Ron uzun danışıqlardan sonra istefada olan Niki Laudanı çempionata qayıtmağa razı sala bildi və qeyri-stabil çıxışları ilə fərqlənən Andrea de Çezarisi ikiqat dünya çempionu ilə əvəz etdi. Ron daha çətin bir qərar qəbul etmişdi – komandanın sıfırdan yenidən qurulması zamanı komandaya böyük dəstək olmuş təcrübəli Con Uotsona qapını göstərmişdi. Bu addımın səbəbi isə 1983-cü ilin son yarışında titulu əldən verərək komandası ilə dalaşaraq komandadan qovulan Alen Prost idi. İşsiz qalan Alen növbəti gün McLaren-in 1984-cü ildə əsas sürücüsü elan olunmuşdu.
Ron Səudiyyə Ərəbistanından olan biznesmen Əkrəm Occeylə Britaniyada keçirilən sərgidə tanış olmuşdu və onu komandaya sponsorluq etməyə ruhlandırmışdı.
Monakobrin buzlağı
Monakobrin buzlağı (norv. Monacobreen) — Şpitsbergen arxipelaqına daxil olan Qərbi Şpisbergen adasında yerləşən buzlaq. Buzlaq adanın qərbində, VII Hokon Torpağı ərazisində yerləşir. Onun sahəsi 408 km² təşkil edir. Buzlaq 1889—1922-ci illərdə Monako knyazı olmuş I Alertin şərəfinə adlandırılmışdır .
Monakonun dövlət quruluşu
Monakonun dövlət quruluşu — Monako knyazlığı konstitusiyalı irsi monarxiyadır. 1962-ci il Konstitusiyası qüvvədədir. Dövlət başçısı knyazdır. Qanuncerici hakimiyyət knyaza və Milli Şuraya, yəni parlamentə məxsusdur. İcra hakimiyyətini dövlət naziri və onun üç müşavirindən təşkil olunmuş Hökumət Şurası həyata keçirir. Dövlət nazirini knyaz Fransanın tövsiyə etdiyi üç namizəd arasından təyin edir.
