Neftlərin təsnifatı
Neftlərin təsnifatı
Müasir anlayışlara görə, neft aşağı və yüksək molekullu karbohidrogen və digər üzvi birləşmələrin mürrəkkəb qarışığından ibarət bir komponentdir.
Nefti təşkil edən əsas elementlər: karbon 83–87% və hidrogen 12–14% arasında dəyişir. Neftin tərkibinə digər elementlərdən kükürd, azot və oksigendə daxildir. Neftin tərkibində olan kükürdün miqdarı dəyişkəndir: bir neçə yüzdə və hətta mində birdən 6–8%-ə qədər, bəzi hallarda 10-a və hətta 14%-ə qədər olur. Kükürd birləşmələri neft məhsullarının keyfiyyətinə əhəmiyyətli (ən çox mənfi) təsir göstərir.
Azot və oksigen az miqdarda neftlərin tərkibinə daxildir: azot 0,02–1,7%, oksigen 0,05–3,6%.
Əlavə olaraq neftlərdə əhəmiyyətsiz miqdarda çoxlu elementlərə rast gəlinir.
Əsrin əvvəllərindən etibarən, neftlərin təsnifatını vermək üçün bir çox cəhdlər edildi, bunlardan əsas üç qrupu göstərmək olar:
kimyəvi ;
geokimyəvi (genetik);
texnoloji (sənaye, ticarət).
== Kimyəvi təsnifatlar ==
Neftlərin kimyəvi təsnifatı üçün müxtəlif variantlar təklif edilmişdir: onlardan iki alt təsnifatı ayırmaq olar. Birinci alt təsnifat neftləri fiziki-kimyəvi xüsusiyyətlərinə görə ayırır:
neftin sıxlığı;
360o C -ə qədər distillə edilmiş yüngül fraksiyaların məhsuldarlığı;
qatranlı-asfalten maddələrin tərkibi;
bərk karbohidrogenlərin (parafin) tərkibi.Neftin sıxlığı ρ4 20
0 — çox yüngül, çox aşağı sıxlıq (ρ≤0,80)
1 — yüngül, aşağı sıxlıq (0,80< ρ≤0,84)
2 – orta sxılıqlı neftlər (0,84< ρ≤0,88)
3 – ağır, yüksək sıxlıqlı (0,88< ρ≤0,92)
4 – çox ağır, çox yüksək sıxlıqlı (ρ≤0,92)Yüngül fraksiyaların kütlə tərkibi (q360, %)
0 – az miqdarda yüngül fraksiyalı neft (q360 ≤25)
1 – orta həcmli yüngül fraksiyalı neft (25< q360≤50)
2 – yüksək miqdarda yüngül fraksiyalı neft (25< q360≤75)
3 – çox yüksək miqdarda yüngül fraksiyalı neft (75< q360≤100)
== Kükürdün kütlə tərkibi (S, %) ==
0 – az kükürdlü neftlər (0≤S≤0,5)
1 – orta kükürdlü neftlər (0,5≤S≤1)
2 — kükürdlü neftlər (1<S<3)
3 – yüksək kükürdlü neftlər (S>3)
== Qatranlı-asfalten maddələrin kütləvi tərkibi (As, %) ==
0 — az qatranlı neftlər(0≤As≤10)
1 — qatranlı neftlər(10≤As≤20)
2 – yüksək qatranlı neftlər (20≤As≤35)
== Qatı karbohidrogenlərin kütlə tərkibi (parafinin, P, %) ==
0 — aşağı parafinli neftlər (P≤5)
1 — parafinli neftlər (5<P≤10)
2 – yüksək parafinli neftlər (P>10)İkinci alt təsnifat, neftləri karbohidrogen tərkibinə və alkanlar, tsikloalkanlar və arenlərin (parafinik, naftenik və aromatik karbohidrogenlər) kütləsinə görə bölür.
