Optimal ekoloji şərait
Orqanizmin ekoloji dözümlülük həddi daxilində böyüməsi və inkişafı eyni deyildir. Orqanizim üçün hər bir faktorun zəiflədici təsir bölgələri arasında optimal təsir bölgəsi yerləşir.Həmin optimal bölgədə orqanizim özünü ən yaxşı hiss edir. Lakin bəzi növlərin müəyyən ekoloji faktorlara qarşı optimal tələbi onun ekoloji dözümlülük həddi diopozonunun orta hissəsinə yox, bir tərəfinə düşə bilir. Məsələn qızılxallı (forel) körpələri üçün çayda optimal şərait oksigenin orta miqdarda olduğu yer deyil, ən çox zəngin olduğu hissədir.
Bioloji növ elə şəraitdə yaşayıb qala bilir ki, onu təşkil edən fərdlər ekoloji dözümlülük həddinin optimal bölgəsində yerləşmiş olsun. Belə şəraitdə həmin fərdlər mövcud olmaqla kifayətlənməyib, nəsil verə bilirlər. Məhz optimal ekoloji şəraitdə yerləşmiş fərdlər xəstəliyə, parazitlərə, təbii düşmənlərə və müxtəlif antropogen təsirlərə müqavimət göstərib yaşaya bilirlər.
Hər bir faktorun canlılara təsiri səciyyəvi elementlərə malikdir. Elə faktor yoxdur ki, onun canlılara təsirində müəyyən bir ana xətt görünməsin.
== İstinadlar ==
Mustafayev Q. T. Ekologiyadan konspekt.Bakı, Şərq-Qərb,1993, 184 s.
Optimallaşdırma
Optimallaşdırma (bəzən Optimizasiya və ya Riyazi proqlamlaşdırma da adlanır) — riyaziyyat, informatika və iqtisadiyyatda verilən çoxluqlar içərisindən ən optimal variantının seçilməsinə dair bölmədir.
Optimallaşdırma (lat. optimus – ən yaxşı) mümkün variantlardan ən yaxşısını və ya müəyyən funksiyanın ekstremumunun tapılmasıdır. Plan tutarkən, layihə qurarkən, müəyyən prosesi idarə edərkən və s. meydana çıxır.
Optimal sistem müəyyən qayda üzrə seçilmiş meyarları (kriterləri) optimal qiymətlər alan sistemdir.
== Ədəbiyyat ==
R.Əliquliyev, S.Şükürlü, S.Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Optimallıq meyarı
Optimallıq meyarı (optimallaşdırma meyarı) — tapılan həll yolunun optimallığının dəyərinə görə qiymətləndirilən problemin həllinin xarakterik göstəricisi, yəni müəyyən edilmiş tələblərin maksimum dərəcədə ödənilməsi. Bir tapşırıqda bir neçə optimallıq meyarı müəyyən edilə bilər.
== Optimizasiya tapşırıqları ==
Optimizasiya — verilən kriteriyalar üçün problemin (parametrlər dəsti) ən yaxşı və ya optimal həll yolunu tapmaqdır. Bir obyekti xarakterizə edərkən tələblərin bütövlüyünü təmin edəcək belə meyarı seçmək çətindir. Və hərtərəfli bir həll yolu tapmaq və çox sayda meyar təyin etmək vəzifəni çox çətinləşdirir. Bu səbəbdən fərqli tapşırıqlarda meyarların sayı fərqli ola bilər. Tək meyarlı optimallaşdırma problemləri (bir optimallaşdırma meyarı ilə) bəzən skaler, çox meyarlı isə vektor optimallaşdırması adlanır. Bundan əlavə, optimallaşdırılan obyekti (tapşırığı) xarakterizə edən parametrlərin sayı da fərqli ola bilər və parametrlər davamlı və ya diskret olaraq dəyişə bilər (diskret optimallaşdırma).
Məhdud halda praktik problemlərin həlli meyarları "qiymət" və "keyfiyyət" (sözdə "qiymət-keyfiyyət") olan iki meyarlı optimallaşdırma probleminə endirilə bilər. Bu açıq şəkildə həm iqtisadi (qiymət), həm də istehsal və texniki (məhsul keyfiyyəti) tələbləri nəzərə almağa imkan verir.
Portfelin optimallaşdırılması
Portfelin optimallaşdırılması (ing. Portfolio optimization) — maliyyə aktivlərindən ibarət olan portfelin gəlirlilik və risk arasındakı tarazlığı maksimumlaşdırmaq məqsədilə idarə edilməsini nəzərdə tutur. Proses, müxtəlif investisiya aktivlərinin (səhmlər, istiqrazlar, daşınmaz əmlak və s.) düzgün bölüşdürülməsi və birləşdirilməsi yolu ilə həyata keçirilir.
Portfelin optimallaşdırılmasında əsas məqsəd:
Gəlirliliyi artırmaq — sərmayədən əldə edilən gəlirin maksimuma çatdırılması.
Riskin azaldılması — portfelin ümumi riskinin minimallaşdırılması və ya idarə olunması.
== Optimallaşdırma metodları ==
Markovitz modeli (Effektiv sərhəd)
Bu modelə əsasən, hər bir portfel üçün müəyyən bir risk səviyyəsində maksimum gəlir əldə etmək mümkündür.
Effektiv sərhəd – mümkün olan ən yaxşı portfellərin (ən yüksək gəlir-risk nisbəti ilə) cizgisidir.
Daxil olan əsas anlayışlar
Gözlənilən gəlir: Aktivlərdən əldə edilə biləcək orta gəlir.
Standart kənarlaşma: Aktivlərin riskini ölçən göstərici.
Korrelyasiya: Aktivlərin bir-birinə olan təsirini ölçür.
