prezidentli sözü azərbaycan dilində

Super prezidentli respublika – Dövlət İdarəetmə Formasıdır ki, hakimiyyət bölgüsü prinsipi mövcuddur, lakin bu formal xarakter daşıyır.Əslində isə hakimiyyət prezident və onun nəzarəti altındakı idarəçilik institutlarının əlində cəmləşmişdir.Avtoritarizmin formalarından biridir. == Xüsusiyyətləri == Çox vaxt super prezidentli respublikalarda prezident hakimiyyətə hakim partiyanın ( hansı ki bu partiya yeganə partiya ola bilər və ya digər partiyalar üçün konstitusiyaya zidd olan üstünlüklərdən istifadə edə bilər ) lideri olaraq başçılıq edir. Üstəlik, super prezidentli respublikada prezidentin milli konstitusiyada nəzərdə tutulan fövqəladə səlahiyyətlərindən istifadəsi adi prezident respublikasına nisbətən daha genişdir. Super prezidentli respublikalarda prezidentin kostitusiya üzrə səlahiyyətlərinə, qanun qüvvəsində olan fərmanların verilməsi, parlamentin buraxılması, nazirlərin və inzibati-ərazi vahidlərinin rəhbərlərinin vəzifədən azad edilməsi və s. daxildir. Ölkədə super prezidentli respublika rejiminin qurulması “Ömürlük prezidentlik” rejiminin qurulmasına və ya yeni prezidentin formal xarakterli seçkilər yolu keçmiş prezident tərəfindən təyin olunmasına gətirib çıxarar. == Super prezidentli respublikaların növləri == V.E.Çirkin özünün “Xarici ölkələrin konstitusiya hüququ” əsərində ( 1997 ) super prezidentli respublikaların 3 növünü qeyd etmişdir: 1. Prezidentli monokratik respublika — elə idarəetmə formasıdır ki, burada prezident yeganə səlahiyyətli partiyaya rəhbərlik edir və bu partiya rəsmi elan olunmuş məcburi ideologiyanın daşıyıcısıdır ( Kvame Nkrumanın dövründə Qana, Əhməd Seku Turenin dövründə Qvineya, Mobutu Seso Sekonun dövründə Zair və s. ) 2. Prezidentli hərbi respublika — elə idarəetmə formasıdır ki, dövlət başçısının hərbi çevrilişi nəticəsində yaranmışdır.

Prezidentlik sarayı və ya Ağ saray —Türkiyənin paytaxtı Ankarada yerləşən və 2014-cü ildən Türkiyə prezidenti tərəfindən istifadə edilən rəsmi prezident sarayı. Mustafa Kamal Atatürkdən bəri prezidentlərin yaşadığı Çanqaya köşkü isə Türkiyə baş naziri tərəfindən istifadə edilir.

Alberto Fernandesin prezidentliyi onun 10 dekabr 2019-cu ildə, 4 illik vəzifəsi üçün and içməsi ilə başlamış və Fernandes vəzifəyə vitse-prezident Kristina Fernandes de Kirşner ilə birlikdə gəlmişdir. Hamının Cəbhəsi koalisiyasının qalib gəldiyi seçkilərdə Fernandes 48,24% səs ilə 40,28% səs toplayan o vaxtın vəzifədəki prezidenti Maurisio Makriyə qalib gəlmişdir. Bu zaman Argentina tarixində ilk dəfə vəzifədəki prezidentin seçkilərin yenilənməsi istəyi rədd edilmişdi. 2023-cü ildə Fernandesi Xavyer Miley əvəz etmişdir. == Fon == === 2019-dakı seçkilər və seçki kampaniyası === 18 may 2019-cu il tarixində Kristina Fernandes de Kirşner özünün vitse-prezidentliyə və Fernandesin prezidentliyə namizəd olacağını açıqlamış, baldızı Alisia Kirşnerin idarə etdiyi Santa Kruz vilayətində seçki kampaniyalarına başlamışdır.

Barak Obama 20 yanvar 2009-cu il tarixindəki ilk andiçməsi ilə ABŞ-nin 44-cü prezidenti vəzifəsinə gəlmişdir. İllinoys ştatınan olan Demokrat öz Respublikaçı rəqibi Con Makkeynə 2008-dəki seçkilərdə qalib gəlib. ABŞ tarixinin ilk Afroamerikan, ilk çoxirqli, ilk ağdərili olmayan dörd il sonrakı seçkilərdə və Havayda doğulan ilk prezidenti 2012-dəki seçkilərdə bir qələbəni daha rəqibi Mit Romni üzərində çalmış, 2 dəfə seçildikdən sonra isə 2016-cı ildə isə Donald Tramp tərəfindən əvəz edilmişdir.

Co Baydenin prezidentliyi onun 20 yanvar 2021-ci ildəki andiçməsi ilə başlayıb. Delaver ştatından olan və daha əvvəl Barak Obamanın prezidentliyi dövründə vitse-prezident kimi çalışan Demokrat Bayden o vaxt vəzifədə olan Respublikaçı prezident Donald Trampa 2020-ci il prezident seçkilərində qalib gələrək ABŞ-nin 46-cı prezidenti seçilmiş və bununla da Donald Trampın rekordunu təzələyərək ABŞ-nin ən yaşlı prezidenti olmuşdur. Baydenin vəzifəyə gəldiyi dövrdə ABŞ-də COVID-19 pandemiyası, iqtisadi böhran və siyasi qütbləşmə mövcud idi.

Donald Tramp 20 yanvar 2017-ci il tarixindəki andiçməsi ilə ABŞ-nin 45-ci prezidenti vəzifəsinə gəlmiş, 20 yanvar 2021-ci ildə isə Co Bayden onu əvəz etmişdir. Nyu-York şəhərindən olan Respublikaçı 2016-cı ildəki seçkilərdə Demokrat rəqibi Hillari Klintona qalib gəlib.

Rəcəb Tayyib Ərdoğan 28 avqust 2014-cü il tarixində and içdikdən sonra Türkiyənin 12-ci prezidenti kimi vəzifəyə başladı. Ertəsi gün isə o baş nazir Əhməd Davudoğlunun andiçmə mərasimini idarə elədi. == Daxili siyasət == === Prezident sarayı === Ərdoğan Atatürk Meşə Kompleksində təqribən 200 min kvadrat metrlik ərazini ehtiva edən yeni bir sarayın tikintisinə görə tənqid edilib.

Xavyer Mileyin prezidentliyi dövrü onun 10 dekabr 2023-cü ildə, 4 illik vəzifəsi üçün and içməsi ilə başlamış və Miley vəzifəyə vitse-prezident Viktoriya Viyarruel ilə birlikdə gəlmişdir. Seçkilər Argentinada pul böhranı davam edərkən baş tutmuş və Miley 2-ci turda 55,65% səs toplayaraq keçmiş iqtisadiyyat naziri Sergio Massaya qalib gəlmişdir. == Fon == === 2023-dəki seçkilər və seçki kampaniyası === Miley öz namizədliyini 11 aprel 2023-cü il tarixində Clarín qəzeti ilə müsahibəsində açıqlayıb və öz yoldaşı kimi Argentina Demokrat Partiyasının deputatı Viktoriya Viyarrueli seçib. O, seçkilər zamanı sağ libertarian ideologiyası ilə seçilmiş, sağ populist fikirləri inflyasiyanın 100%-i aşdığı ölkənin sorğularında yüksəlməsinə kömək olmuşdur. == Kabineti == Xavyer Mileyin kabineti də vəzifəyə 10 dekabr 2023-cü ildə başladı. Sabiq prezident Alberto Fernandesin heyəti istefa verəndən sonra Miley əksəriyyəti Azadlıq İrəliləyir və Dəyişiklik üçün Birlikdə koalisiyalarından olan öz kabinet üzvlərini vəzifələrə təyin elədi. Prezident kimi vəzifəyə başlayandan sonra Xavyer Miley nazirlər və nazirliklərlə bağlı bir sıra fərmanlar, sərəncamlar imzaladı. Nikolas Posse Kabinetin sədri, Giyermo Frankos Daxili İşlər naziri, Diana Mondino Xarici İşlər, Beynəlxalq Ticarət və İnanc naziri, Luis Petri Müdafiə naziri, Luis Kaputo İqtisadiyyat naziri, Patrisia Bulriç Təhlükəsizlik naziri və Mario Russo Səhiyyə naziri təyin olundu. 10 dekabr 2023-cü il tarixində Miley 8-ci (prezident səlahiyyətlərinin icraçısı kimi birinci) fərmanında qanunda dəyişiklik edərək mövcud olan 19 nazirliyin sayını 9-a saldı.