qazanı sözü azərbaycan dilində

Buxar qazanı ― istilik enerjisini suya tətbiq edərək buxar yaratmaq üçün istifadə olunan cihaz. Buxar qazanı buxar mənbəyi lazım olan istənilən yerdə istifadə olunur. Onun forma və ölçüsü tətbiqetmə sahəsindən asılıdır: paravoz, lokomobil və buxarla işləyən yol nəqliyyat vasitələri kimi mobil buxar mühərriklərində daha kiçik qazan istifadə olunur; stasionar buxar mühərrikləri, sənaye müəssisələri və elektrik stansiyaları adətən boru kəmərləri ilə istifadə nöqtəsinə birləşdirilmiş daha böyük və ayrı buxar generatoru dəstinə malikdir. Diqqətəlayiq istisna kimi odsuz buxar lokomotivini göstərmək olar, orada buxar lokomotivin qəbuledicisinə (çəninə) ötürülür. == İlkin mühərrikin komponenti == Buxar qazanı əsas hərəkətverici mühərrik kimi baxıldıqda buxar maşınının ayrılmaz hissəsidir. Bununla birlikdə, o, ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirilməlidir, çünki müəyyən dərəcədə müxtəlif növ generatorlar fərqli mühərrik aqreqatlar ilə birləşdirilə bilər. Buxar qazanında yanacaq yandıran və istilik yaradan odluq və ya kürə olur. Yaranan istilik qaynama prosesi zamanı buxar yaratmaq üçün suya ötürülür. Beləcə, qaynar suyun üstündəki təzyiqdən asılı olaraq dəyişən sürətə malik dolğun buxar peydə olur. Qazanın istiliyi nə qədər yüksək olarsa, buxar daha sürətlə çıxar.

Qazanılmış immun sistemi təkamül prosesində sonrakı mərhələlərdə fərmalaşdığından onurğasız heyvanlarda ona demək olar ki, rastlanmır. Qazanılmış immun sisteminin əsasını limfositlər təşkil edir. İmmunolji reaksiyaların spesifikliyə və immunoloji yaddaşa malik olmaları bu hüceyrələrin fəaliyyəti ilə əlaqədardır.Qazanılmış immun sisteminin işləmə prinsipiini izah etmək üçün klonal seleksiya nəzəriyyəsi irəli sürülmüşdür.Bu nəzəriyyəyə görə limfositlər inkişafları zamanı antigenlə qarşılaşmadan asılı olmayaraq çoxlu miqdarda klonları əmələ gətirirlər.Klon daxilindəki hüceyrələr identikdirlər.(eynidirlər).Müxtəlif klonların hüceyrələri isə bir birilərindən səthlərindəki antigen tanıyan zülal reseptorlarına görə fərqlənirlər.Beləliklə orqanizmdəki milyardlarla limfositlər milyonlarla klonlarda paylanırlar.Ona görə də ,orqanizmə düşmüş hər hansı bir antigen (yad cisim) spesifik olaraq ona komplementar olan klonların hüceyrələrinin reseptorları ilə tutulurlar.Antigen eseptor qarşılıqlı əlaqəsi yalnız bu klonların hüceyrələrini activləşdirir.Onlar bölünüb çoxalır (yəni klonun ekspansiyası baş verir) differensiasiyaya uğrayaraq həmin antigenə qarşı immunoloji cavab reaksiyası yaradan effektor hüceyrələrinə və antigenlə qaşılaşmanı yaddaşında saxlayan yaddaş hüceyrələrinə çevrilirlər.Yəni yaradılan cavab reaksiyası antigenin özü tərəfindən induksiya edilir və ona qarşı spesifik olur.Antigenlə qarşılaşma zamanı yaradılan immunoloji cavaba birincili immunoloji cavab reaksiyası deyilir ki, onu yaradan effektor hüceyrələri 3–4 gün yaşayır və öz funksiyalarını yerinə yetirdikdən sonra apoptoza məruz qalaraq məhv olurlar.Yaddaş hüceyrələri isə aylar , illər bəzən isə ömür boyu orqanizmdə qalırlar.İmmun sistemi həmin antigenlə yenidən qarşılaşarsa bu dəfə o yaddaş hüceyrələri tərəfindən tutulur.Antigen onu aktivləşdirir ,onlar bölünüb çoxalır ,differensiasiyaya uğrayıb birincili immunoloji reaksiyalardan daha tez yaranan və daha da davamiyyətli olan ikincili immunoloji cavab reaksiyalarını yaradırlar.Beləliklə, müxtəlif xəstəliklərə (çiçək,qızılca ,tetanus və s ) qarşı immunitetin yaradılması yaddaş hüceyrələrinin fəaliyyəti ilə bağlıdır.

Qazanılmış immun sistemi təkamül prosesində sonrakı mərhələlərdə fərmalaşdığından onurğasız heyvanlarda ona demək olar ki, rastlanmır. Qazanılmış immun sisteminin əsasını limfositlər təşkil edir. İmmunolji reaksiyaların spesifikliyə və immunoloji yaddaşa malik olmaları bu hüceyrələrin fəaliyyəti ilə əlaqədardır.Qazanılmış immun sisteminin işləmə prinsipiini izah etmək üçün klonal seleksiya nəzəriyyəsi irəli sürülmüşdür.Bu nəzəriyyəyə görə limfositlər inkişafları zamanı antigenlə qarşılaşmadan asılı olmayaraq çoxlu miqdarda klonları əmələ gətirirlər.Klon daxilindəki hüceyrələr identikdirlər.(eynidirlər).Müxtəlif klonların hüceyrələri isə bir birilərindən səthlərindəki antigen tanıyan zülal reseptorlarına görə fərqlənirlər.Beləliklə orqanizmdəki milyardlarla limfositlər milyonlarla klonlarda paylanırlar.Ona görə də ,orqanizmə düşmüş hər hansı bir antigen (yad cisim) spesifik olaraq ona komplementar olan klonların hüceyrələrinin reseptorları ilə tutulurlar.Antigen eseptor qarşılıqlı əlaqəsi yalnız bu klonların hüceyrələrini activləşdirir.Onlar bölünüb çoxalır (yəni klonun ekspansiyası baş verir) differensiasiyaya uğrayaraq həmin antigenə qarşı immunoloji cavab reaksiyası yaradan effektor hüceyrələrinə və antigenlə qaşılaşmanı yaddaşında saxlayan yaddaş hüceyrələrinə çevrilirlər.Yəni yaradılan cavab reaksiyası antigenin özü tərəfindən induksiya edilir və ona qarşı spesifik olur.Antigenlə qarşılaşma zamanı yaradılan immunoloji cavaba birincili immunoloji cavab reaksiyası deyilir ki, onu yaradan effektor hüceyrələri 3–4 gün yaşayır və öz funksiyalarını yerinə yetirdikdən sonra apoptoza məruz qalaraq məhv olurlar.Yaddaş hüceyrələri isə aylar , illər bəzən isə ömür boyu orqanizmdə qalırlar.İmmun sistemi həmin antigenlə yenidən qarşılaşarsa bu dəfə o yaddaş hüceyrələri tərəfindən tutulur.Antigen onu aktivləşdirir ,onlar bölünüb çoxalır ,differensiasiyaya uğrayıb birincili immunoloji reaksiyalardan daha tez yaranan və daha da davamiyyətli olan ikincili immunoloji cavab reaksiyalarını yaradırlar.Beləliklə, müxtəlif xəstəliklərə (çiçək,qızılca ,tetanus və s ) qarşı immunitetin yaradılması yaddaş hüceyrələrinin fəaliyyəti ilə bağlıdır.

QİÇS (Qazanılmış İmmun Çatışmazlıq Sindromu; ing. Acquired Immune Deficiency Syndrome) insanda HİV-infeksiyasının səbəb olduğu immunsisteminin zəifləməsi nəticəsində ortaya çıxan simptomların kombinasiyasını ifadə edir. Xəstələrdə həyatı təhdid edən opportunistik infeksiyalara və bədxassəli şişlərə səbəb olur. QİÇS 1 dekabr 1981-ci ildə müəyyən simptomlar toplusunun QİÇS olaraq müəyyənləşdirilməsindən sonra ABŞ Xəstəliklərin İdarə olunması və Müalicəsi Mərkəzləri (CDC) tərəfindən özlüyündə bir xəstəlik olaraq qəbul edildi. QİÇS-ə gətirib çıxara bilən HİV cinsi yolla keçən xəstəliklərə aiddir. BMT-nin HIV/AIDS üzrə Birgə Proqramına görə 2019-cu ildə dünya miqyasında 37,9 milyon HİV-pozitiv insan yaşayırdı. 2019-cu ildə 1,7 milyon yeni yoluxma halı qeydə alındı və 0,77 milyon insan HİV/QİÇS səbəbindən öldü. Epidemiya başlayandan bəri 35 milyon insan HİV-dən dünyasını dəyişib. HİV-ə yoluxanların nisbəti dünya miqyasında orta hesabla 15–49 yaşlı şəxslərin 0,8%-i civarındadır, bir sıra Afrika ölkələrində isə bu nisbət 25%-ə çatır. Qoruyucu peyvənd mövcud deyil.

Salur Qazanın evi talandığı boy — film "Dədə Qorqud Oğuznamələri" filmlər silsiləsinin ikincisidir. "Dədə Qorqud Dastanı"nın 12 boyunun çəkilməsi nəzərdə tutulan filmlər silsiləsinin yalnız iki boyu çəkilərək yarımçıq qalmışdır.