qısır sözü azərbaycan dilində

1 sif. Müvəqqəti və ya həmişəlik doğmayan. Qısır inək.

1 Qədim mənası “dişi” deməkdir. Görünür, qız sözü ilə qohumdur. M.Kaşğaridə “adğır (ayğır), qısır (madyan) kişnədi” cümləsi var və bu qısır sözünün “dişi” mənasında işlədildiyini bir daha sübut edir. V.V.Radlov bu sözün bir mənasını “неродившая” (qız qalan?!) kimi verib ki, bu da sözün qız kəlməsi ilə qohum­luğuna dəlalət edir. Həmin müəllifdə belə bir deyim də verilib: “pu mundak (bu cür) kişilər (adamlar) bolur ədi (çox) kıs (az) – bu qızsızlığı qıldı “qız” adı qız”. Rus­caya tərcüməsi belədir: отсутствие девиц причина тому, что девицам было дано имя “qız” (редкая). M.Kaşğari də sözün bir mənasını “кобыла, еще не при­носившая приплода” kimi açıqlayıb. Bu da sözün qızla qohum­lu­ğuna dəlalət edir. –ır şəkilçisini dəqiq müəyyənləşdirə bilmədim. Güman ki, sözün etimonu qısmaq feili ilə bağlıdır, -ır isə ondan ad düzəldib: gəlmək və gəlir (доход) qəlibi üzrə. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

1 QISIR İndi də ətlik qısır inəklər kimi şişib kökəlmişdi (M.İbrahimov); QISRAQ [Beyrək:] And içmişəm qısrağa mindiyim yox (Anar); ƏRƏMİK Ərəmik inəkdən öküz olmaz (Ata. sözü); DOĞMAYAN.

1 QISIR – DOĞAR Şirinin qızı qısır Narıngüllə bərk alışıb (İ.Əfəndiyev); Çobanlar doğar qoyunlara qış aylarında daha çox fikir verirlər. QISIR – SAĞMAL Südün dadını qısır əmən dana bilər (Ata. sözü); Gecə-gündüz çörəyini yeyib, çayını içib özünü də qumarda sağmal inək kimi sağırdı (S.S.Axundov).

1 1. яловый, бесплодный; 2. яловка;

2 I прил. яловый (о самках сельскохозяйственных животных). Qısır inək яловая корова II сущ. яловка, яловица. Qısır qoyun sürüsü стадо яловок, яловиц

1 I. i. barrener II. s. barren, dry; ~inək a dry / barren cow

1 is. stérile m

1 прил. чӀуру, эремек, рухун тийир (вахтуналди ва я гьич); qısır qoyun чӀуру хеб.