"Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" rəhbərlərinin işi
"Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" (SEMƏMT) rəhbərlərinin işi – 1938–1956-cı illərdə bir neçə azərbaycanlı xalq təsərrüfatı rəhbəri, o cümlədən SSRİ Ali Soveti deputatının məhkum olunduğu və Azərbaycan SSR ali rəhbərliyi tərəfindən saxtalaşdırılmış siyasi istintaq işi. Bu iş üzrə "32 rayon partiya komitəsi katibi, 28 rayon icraiyyə komitəsi sədri, 15 xalq komissarı və onların müavinləri, 66 mühəndis, 88 Sovet ordusu və Hərbi-dəniz donanması komandiri, 8 professor və başqa səlahiyyətli şəxslər həbs edilərək güllələnmiş, ya da uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilmişlər".
== Zəmin ==
Bu iş SSRİ-də "Sovetlər əleyhinə sağ-trotskiçi bloku"nun başçıları elan olunmuş Buxarin və Rıkovun üzərində aparılmış prosesin regional davamı idi. İstintaqın iddiasına görə SEMƏMT Azərbaycan milliyətçilərinin əsasən başqa millətlərin nümayəndələrindən olan sağ-trotskiçilərlə birliyini təmin etmişdi.
Bu təşkilat ona görə "ehtiyatda olan" adlandırılmışdır ki, guya ondan qabaq 1936–1937-ci illərdə XDİK tərəfindən darmadağın edilmiş "əsas" təşkilatın əvəzində yaradılmışdı; bu yeni təşkilatın üzvləri o zaman ehtiyatda idilər və əsas təşkilat məhv ediləndən sonra onun işini bərpa etməyə çalışmışlar.
== SEMƏMT-in rəhbərləri ==
İstintaq işində aşağıda sadalanan təşkilatın rəhbərləri kimi bir neçə nəfər yüksək vəzifəli şəxs göstərilmişdir. Onlardan beşi Azərbaycan SSR xalq təsərrüfatı rəhbəri və SSRİ Ali Sovetinin 1-ci çağırışının deputatları idi:
Manaf Xəlilov (Az. SSR Xalq Komissarları Sovetinin 1-ci müavini);
İbrahim Əsədullayev (Az. SSR Xalq Daxili Ticarət komissarı);
Əbülfət Məmmədov Az. SSR Xalq Əkinçilik komissarı;
İskəndər Əliyev (Az.
Azərbaycan xüsusi xidmət orqanları rəhbərlərinin siyahısı
Azərbaycan xüsusi xidmət orqanları rəhbərlərinin siyahısı — 28 may 1918-ci ildən sonra ölkədə respublika quruluşu təyin edilmişdi, bu vaxtdan başlayaraq Azərbaycanın xüsusi xidmət orqanları rəhbərləri bu siyahıda göstərilib. Bu məqalədə Azərbaycanın xüsusi xidmət orqanları rəhbərləri (müxtəlif dövrlər və müxtəlif titullarla) sıralanmışdır.
Dövlət və Sənaye Rəhbərləri üçün Kolumb Qlobusu
Dövlət və Sənaye rəhbərləri üçün Kolumb Qlobusu (həmçinin Hitlerin Qlobusu və ya Fürer Qlobusu kimi tanınan) şəxsən Adolf Hitler və Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası üçün dizayn edilmiş qlobus idi.
Dövlət və Sənaye rəhbərləri üçün Kolumb Qlobusu 1930-cu illərdə Berlində hazırlanmış və Hitlerin vaxtının böyük bir hissəsini keçirdiyi ofisində yerləşirdi. Qlobus komediyaçı Çarli Çaplinin 1940-cı ildə rol aldığı Böyük diktator (film, 1940) filmində nümayiş etdirildikdən sonra Amerika Birləşmiş Ştatlarında geniş tanınmışdır. Üç məddah (film) adlı komediya qrupu özlərinin istehsal etdiyi daha 2 qısametrajlı filmdə qlobusu gülüş hədəfi etmişdir.
İki məhdud buraxılışdan biri Adolf Hitlerin yayda geri çəkilməsindən sonra Amerika ordusunun xüsusi nümayəndəsi olan Con Barsamiya tərəfindən oğurlanmış və 60 il sonra San-Fransiskoda keçirilən auksionda qlobus 100.000 $ dəyərində satılmışdır. Hitlerin ofisində yerləşmiş bu qlobus üzərində Efiopiyanı İtalyan Şərqi Afrika ilə dəyişdirdi və qlobus həmçinin özünün ölçüsü və eləcə də istehsal dəyəri ilə tanınmışdır.
== Mənbə ==
Qlobusun iki məhdud buraxılışı 1930-cu illərdə Berlində hazırlanmışdır. Bunlardan biri Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası üçün, ikincisi isə şəxsən alman diktatoru Adolf Hitler üçün hazırlanmışdır. Fürer üçün hazırlanmış qlobusun ölçüsü təxminən Volkswagen maşınının ölçüsü həcmində idi və böyük məsrəf hesabına istehsal olunmuşdur. O, Abissiniyanı (İndiki Efiopiya) İtalyan Şərqi Afrika ilə dəyişdirmişdir.
Naxçıvan rəhbərlərinin siyahısı
Naxçıvan Muxtar Respublikasının rəhbərlərinin siyahısı — azırkı Naxçıvan Muxtar Respublikasında tarixən mövcud olan qanunverici orqanların başçılarının siyahısı.
Azərbaycan Kommunist Partiyası Naxçıvan Vilayət Komitəsi Rusiya Kommunist (bolşevik) Partiyasının, Ümumittifaq Kommunist Partiyasının, Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının respublika üzrə mərkəzi partiya orqanı kimi hesab olunur. Birinci katibi de-fakto olaraq adətən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosu, yaxud da Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi təyin edirdi.
Rəhbərlərin Bakıya səfəri (film, 1925)
Filmdə keçmiş SSRİ dövlət və partiya rəhbərlərindən bir qrupunun Azərbaycana səfərindən, onların zəhmətkeşlərlə görüşlərindən, yerli partiya və dövlət orqanları ilə tanış olmalarından söhbət açılır.
Film saxlanılmayıb.
SSRİ hərbi nazirliklərinin rəhbərləri
SSRİ hərbi nazirliklərinin rəhbərləri — Sovet Rusiyası və SSRİ hərbi nazirliklərinin rəhbərləri (1917–1991).
Baş Komandan:
Nikolay Krılenko — (20 noyabr 1917–13 mart 1918)
İoakim Vasetis — (6 sentyabr 1918–8 iyul 1919)
Sergey Kamenev — (8 iyul 1919–1 aprel 1924)
Modest İvanov — (1917–1918)
Pavel Dıbenko — (1918–1918)
Vasili Altfater — (1918–1919)
SSRİ-nin birinci hökuməti formalaşana qədər RSFSR Komissarlığı
Xalq Komissarları:
Nikolay Podvoyski — (8 noyabr 1917–13 mart 1918)
Lev Trotski — (29 avqust 1918–26 yanvar 1925)
Mixail Frunze — (26 yanvar — 31 oktyabr 1925)
Kliment Voroşilov — (6 noyabr 1925–20 iyun 1934)
Xalq komissarları:
Kliment Voroşilov — (20 iyun 1934–7 may 1940)
Semyon Timoşenko — (7 may 1940–19 iyul 1941)
İosif Stalin — (19 iyul 1941–25 fevral 1946)
1937-ci ildə SSRİ Müdafiə Xalq Komissarlığından ayrılıb, 1946-cı ildə Siahlı Qüvvələr Xalq Komissarlığı ilə birləşdirilib.
Xalq Komissarları:
Pyotr Smirnov — (30 dekabr 1937–30 iyun 1938)
Mixail Frinovski — (8 sentyabr 1938–20 mart 1939)
Nikolay Kuznetsov — (28 aprel 1939–25 fevral 1946)
Müdafiə və Hərbi Dəniz Donanması Xalq Komissarlıqlarının birləşməsi nəticəsində yaranıb.
Xalq Komissarları (15.3.1946-cı il tarixindən nazirlər):
İosif Stalin — (25 fevral 1946–3 mart 1947)
Nikolay Bulqanin — (3 mart 1947–24 mart 1949)
Aleksandr Vasilevski — (24 mart 1949–25 fevral 1950)
SSRİ Siahlı Qüvvələr Nazilirliyinin Hərbi və Hərbi Dəniz Nazirliklərinə bölünməsi nəticəsində yaranıb.
Hərbi Nazir :
Aleksandr Vasilevski — (25 fevral 1950–15 mart 1953)
SSRİ Siahlı Qüvvələr Nazilirliyinin Hərbi və Hərbi Dəniz Nazirliklərinə bölünməsi nəticəsində yaranıb.
Hərbi Dəniz Naziri:
İvan Yumaşev — (25 fevral 1950–20 iyul 1951)
Nikolay Kuznetsov — (20 iyul 1951–15 mart 1953)
Hərbi və Hərbi Dəniz nazirliyinin birləşməsi nəricəsində yaranıb.
Səfəviyyə ordeni rəhbərləri və Səfəvi sülaləsindən olan şahların siyahısı
Səfəvi şahlarının siyahısı
“Ehtiyatda olan sağ-trotskiçi mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı” rəhbərlərinin işi
"Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" (SEMƏMT) rəhbərlərinin işi – 1938–1956-cı illərdə bir neçə azərbaycanlı xalq təsərrüfatı rəhbəri, o cümlədən SSRİ Ali Soveti deputatının məhkum olunduğu və Azərbaycan SSR ali rəhbərliyi tərəfindən saxtalaşdırılmış siyasi istintaq işi. Bu iş üzrə "32 rayon partiya komitəsi katibi, 28 rayon icraiyyə komitəsi sədri, 15 xalq komissarı və onların müavinləri, 66 mühəndis, 88 Sovet ordusu və Hərbi-dəniz donanması komandiri, 8 professor və başqa səlahiyyətli şəxslər həbs edilərək güllələnmiş, ya da uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilmişlər".
Bu iş SSRİ-də "Sovetlər əleyhinə sağ-trotskiçi bloku"nun başçıları elan olunmuş Buxarin və Rıkovun üzərində aparılmış prosesin regional davamı idi. İstintaqın iddiasına görə SEMƏMT Azərbaycan milliyətçilərinin əsasən başqa millətlərin nümayəndələrindən olan sağ-trotskiçilərlə birliyini təmin etmişdi.
Bu təşkilat ona görə "ehtiyatda olan" adlandırılmışdır ki, guya ondan qabaq 1936–1937-ci illərdə XDİK tərəfindən darmadağın edilmiş "əsas" təşkilatın əvəzində yaradılmışdı; bu yeni təşkilatın üzvləri o zaman ehtiyatda idilər və əsas təşkilat məhv ediləndən sonra onun işini bərpa etməyə çalışmışlar.
İstintaq işində aşağıda sadalanan təşkilatın rəhbərləri kimi bir neçə nəfər yüksək vəzifəli şəxs göstərilmişdir. Onlardan beşi Azərbaycan SSR xalq təsərrüfatı rəhbəri və SSRİ Ali Sovetinin 1-ci çağırışının deputatları idi:
Manaf Xəlilov (Az. SSR Xalq Komissarları Sovetinin 1-ci müavini);
İbrahim Əsədullayev (Az. SSR Xalq Daxili Ticarət komissarı);
Əbülfət Məmmədov Az. SSR Xalq Əkinçilik komissarı;
İskəndər Əliyev (Az.
“Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı” rəhbərlərinin işi
"Sağ-trotskiçi ehtiyat mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" (SEMƏMT) rəhbərlərinin işi – 1938–1956-cı illərdə bir neçə azərbaycanlı xalq təsərrüfatı rəhbəri, o cümlədən SSRİ Ali Soveti deputatının məhkum olunduğu və Azərbaycan SSR ali rəhbərliyi tərəfindən saxtalaşdırılmış siyasi istintaq işi. Bu iş üzrə "32 rayon partiya komitəsi katibi, 28 rayon icraiyyə komitəsi sədri, 15 xalq komissarı və onların müavinləri, 66 mühəndis, 88 Sovet ordusu və Hərbi-dəniz donanması komandiri, 8 professor və başqa səlahiyyətli şəxslər həbs edilərək güllələnmiş, ya da uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilmişlər".
Bu iş SSRİ-də "Sovetlər əleyhinə sağ-trotskiçi bloku"nun başçıları elan olunmuş Buxarin və Rıkovun üzərində aparılmış prosesin regional davamı idi. İstintaqın iddiasına görə SEMƏMT Azərbaycan milliyətçilərinin əsasən başqa millətlərin nümayəndələrindən olan sağ-trotskiçilərlə birliyini təmin etmişdi.
Bu təşkilat ona görə "ehtiyatda olan" adlandırılmışdır ki, guya ondan qabaq 1936–1937-ci illərdə XDİK tərəfindən darmadağın edilmiş "əsas" təşkilatın əvəzində yaradılmışdı; bu yeni təşkilatın üzvləri o zaman ehtiyatda idilər və əsas təşkilat məhv ediləndən sonra onun işini bərpa etməyə çalışmışlar.
İstintaq işində aşağıda sadalanan təşkilatın rəhbərləri kimi bir neçə nəfər yüksək vəzifəli şəxs göstərilmişdir. Onlardan beşi Azərbaycan SSR xalq təsərrüfatı rəhbəri və SSRİ Ali Sovetinin 1-ci çağırışının deputatları idi:
Manaf Xəlilov (Az. SSR Xalq Komissarları Sovetinin 1-ci müavini);
İbrahim Əsədullayev (Az. SSR Xalq Daxili Ticarət komissarı);
Əbülfət Məmmədov Az. SSR Xalq Əkinçilik komissarı;
İskəndər Əliyev (Az.
Azərbaycan Prezident Administrasiyasının rəhbərlərinin siyahısı
Azərbaycan Prezident Administrasiyasının rəhbərlərinin siyahısı — 18 may 1990-cı ildə Azərbaycan Prezidenti vəzifəsi təsis edilmişdir. Həmin tarixdən başlayaraq Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasına rəhbərlik etmiş şəxslər bu siyahıda göstərilib. Bu məqalədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbərləri (müxtəlif dövrlər və müxtəlif titullarla) sıralanmışdır.
