tarixini sözü azərbaycan dilində

"Xülasət ət-təvarix" Azərbaycan tarixinin mənbəyi kimi — Şükufə Məmmədovanın Qazi Əhməd Quminin "Xülasət ət-təvarix" əsəri haqqında yazdığı kitab. == Məzmunu == Oxuculara təqdim olunan Qazi Əhməd Quminin bu əlyazmasında Azərbaycanın XVI əsr tarixinə aid sosial və iqtisadi əsasən siyasi məlumatlar öz əksini tapmışdır.Sovet tarixşünaslıq elmi bele bir amili əsas tuturdu ki, mənbələrdə verilən tarixi məlumatlar dövrün xüsusiyyətlərini,tarixçinin, səlnaməçinin, səyyahın sinfi mənsubiyyətini,siyasi mövqeyini,dini-siyasi dünyagörüşünü özündə əks etdirir.Bu baxımdan Xülasət ət-təvarix əlyazması da Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində əsas yer tutur. Monoqrafiyada əlyazmanın Tehran və Berlin nüsxələrindən istifade edilmişdir.Əsər giriş,beş fəsil,nəticə,istifadə edilmiş ədəbiyyat və mənbələr bölümündən ibarətdir.Giriş hissəsində, əsərin Azərbaycan tarixşünaslığı üçün önəmi qeyd olunmuş, əsərdə yer alan problemin marksizm-leninizm nəzəriyyəsinə uyğun şəkildə hazirlandığı bildirilmişdir.Əlyazma şəklində olan bu əsərdə XVI əsr Yaxın və Orta Şərq ölkələrinin,Orta Asiyanın, İran və Azərbaycanın tarixinə dair zəngin məlumatların olduğu bildirilir.Məhz giriş hissəsində yuxarıda qeyd etdiyimiz əlyazmanın nüsxələrinin, müəllifin digər əsəri "Gülüstani-hünər”, Həsən bəy Rumlunun "Əhsən ət-təvarix”, Budaq Qəzvininin "Cəvahir əl-əxbar”,Qazi Əhməd Qaffarinin "Nusəx-i cahanara”,Miryəhya əl-Qəzvininin "Lobb ət-təvarix”,Şərəfxan Bidlisinin "Şərəfnamə”,İskəndər bəy Münşinin "Tarixi aləmarayi Abbasi”,Mirxondun "Rövzət əs-səfa”(VII cild),anonim "Tarixe aləmaraye Şah İsmayıl”,anonim "Tarixe aləmaraye Səfəvi”,Molla Kamalın "Tarixi Səfəviyan” ilə müqayisə olunmuşdur.Bundan əlavə XVI əsrdə Azərbaycanda səfərdə olmuş səyyahların gündəliklərindən,çap olunmuş rəsmi dövlət sənədlərindən,epiqrafik və numizmatik materiallardan istifadə edilmidir. Azərbaycanın XVI əsr tarixinin bir sıra problemləri Sovet və xarici ölkə tarixçiləri tərəfindən tədqiq edilmişdir.Bunların içərisində İ.P.Petruşevskinin "XVI əsr-XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda və Ermənistanda feodal munasibətləri tarixi oçerkləri”, O.Ə.Əfəndiyevin "Azərbaycan Səfəvi dövləti” Ə.Ə.Rəhmaninin "XVI əsrin sonu XVII əsrin əvvəllərində Azərbaycan Səfəvi dövləti” monoqrafiyalari əhəmiyyətli yer tutur ki, bu da əsərdə öz əksini tapmışdır.Qeyd edək ki, əsərin giriş hissəsində Ş.F.Fərzəliyevin dövrun mənbəyi olan Həsən bəy Rumlunun "Əhsən ət-təvarix” əsərinə dair elmi cəhətdən maraqli mülahizələr irəli sürdüyü qeyd edilmişdir.Azərbaycan tarixinin bu dövr tarixşünaslığının İran və Türkiyə tarixşünaslığında da öz əksini tapdığı bildirilmişdir.Giriş hissədə İran tarixçilərinin əsərlərindən Əhməd Kəsrəvinin "Şeyx Səfi və təbarəş” əsərinin,Nəsrullah Fəlsəfinin "Zendeqaniyi Şah Abbas-i əvvəl” əsərinin və Əhməd Kaviyan purun "Tarix-i ümum-i Azərbaycan” əsərləri,türk tarixçilərinin əsərlərindən isə Faruk Sümərin "Səfəvi dövlətinin quruluşu və gəlişməsində Anadolu türklərinin rolu” İsmayıl Həqqi Danışməndin "Osmanlıların xronoloji tarixi” əsərlərinin adı çəkilmişdir. === I fəsil === Şükufə xanımın əsərinin I fəslində Qazi Əhməd Quminin həyatı və onun "Xülasət ət təvarix” əsəri barəsində məlumatlar verilmişdir.Qeyd olunur ki,Qazi Əhməd Qumi 1546-cı il mayın 17-də İranın Qum şəhərində anadan olmuşdur.Şəhərin XVI əsrdə Şiə məzhəbinin əsas mərkəzlərindən birinə çevrildiyi bildirilir.1556-cı ildə Qazi Əhmədin 10 yaşı olarkən ailəsi ilə birlikdə Qum şəhərindən Məşhədə köçdüyü barəsində məlumat verilir.Onun burada Mazandaran valisi Əmir xanın oğlu Sultan Murad xandan təlim alması və xanın istedadlı şagirdlərindən biri olması barəsində məlumatlar vardır.Qazi Əhmədin yazdığına görə "Həmin gənclik illəri” onun həyatında ən gözəl və unudulmaz günlər olmuşdur.İyirmi yaşında olarkən onun I Şah Təhmasibin sarayında olması bildirilir.Şah Təhmasibin fərmanı ilə dövlət sənədlərinin üzünü köçürüb 70 nüsxədə cildləyərək ölkənin bütün bəylərbəyilərinə və valilərinə göndərilməsində Qazi Əhmədin və atası Mir Münşi Şərafəddinin böyük rolu olmuşdur. Şah Təhmasibin oğlu II İsmayılın hakimiyyəti donəmində (1576-1578) mustofi əl-məmalik vəzifəsində olan Mirşah Qazi İsfahaninin yanında bir müddət xidmət etmişdir.1589-cu ilin sonlarında Qazi Əhməd I Şah Abbasın sarayında çalışmışdır.Həmin il Qazi Əhməd özbək feodallarının Məşhədə hücumu və şəhərin dağıdılması barəsində qəsidə yazaraq məlumat verir ki, bu məlumatlar Şükufə xanımın qeyd olunan əsərində öz əksini tapmışdir.Qazi Əhməd bu qəsidədən bir parçanı "Xülasət ət-təvarix” əsərində qeyd etmişdir. O,əsərdə özü haqqinda axırıncı dəfə 1590-cı ilin sonlarında baş vermiş hadisələrdən bəhs edərkən məlumat verir.O, Şiraz şəhərini alim və mütəfəkkirlərin məskəni kimi vəsf edərək həmin yerə yollandığını yazır.Qazi Əhməd həyatının son illərində Böyük Moğol imperatoru Cahangirin sarayında yaşamışdır. "Gülüstan-i hünər”-in Tehran nüsxəsində bir sıra faktlar Qazi Əhmədin vətəni tərk edərək Hindistana getməsinin səbəbini aydınlaşdırır.Qazi Əhməd yazır ki, 1605-ci ildə dövrün xəttat və alimlərindən Mir Sədrəddin paxıllıq hissi ilə ona iftira atmış,onu Məşhəddə vəzir olarkən şahın kitabxanasından kitab oğurlamaqla təqsirləndirmiş və beləliklə bu gorkəmli şəxsiyyəti şahın gözündən salmışdır.Bu ağır böhtandan sonra Quma qayıtmış buradan da Hindistana yollanmışdır.Qazi Əhməd Quminin vəfat ili təəssüf ki,müəyyən olunmamışdır.Bu haqda ondan sonra yaşamış tarixçilər də məlumat verməmişdir. Qazi Əhməd Quminin yaradıcılığında böyük yer tutan "Xülasət ət-təvarix” əsərinin beş cilddən ibarət olması barəsində məlumat olsa da əsərin bizə gəlib çatmış hissəsi V cilddir.Şükufə xanım bu barədə qeyd edir ki, Qazi əhməd Qumi beş cildi on iki ilə tamamlamışdır.Əsər I Şah İsmayılın dönəmindən başlamalı və II Şah İsmayılın hakimiyyət illərini də əhatə etməli idi.Əsərdə xronoloji ardicilliğa fikir verilmişdir.O,Səfəvi hökümdarı Məhəmməd Xüdabəndənin səfərlərində iştirak etdiyi üçün Azərbaycanın bir çox yerlərini gəzib öyrənə bilmişdir.O,V cildi Səfəvilər xanədanının geneologiyası ilə başlayır.Əsərdə I Şah İsmayılın hakimiyyət döveündən yalnız əsas hadisələr xronoloji ardıcıllıqla qeyd olunur.O,gostərir ki, II Şah İsmayılın tarixinin təsvirinə qədər olan hissə V cildin I yarısını təşkil edir.Cildin II hissəsi isə II Şah İsmayılın taxta çıxması ilə başlanıb I Şah Abbasın hakimiyyəti dövründə 1591-ci ildə qurtarır. Şükufə xanım qeyd edir ki, "Xülasət ət-təvarix” əsərinin hələlik dord əlyazma nüsxəsi məlumdur.Berlin nüsxəsi,Tehranda Mehdi Bəyaninin şəxsi xitabxanasindakı nüsxə,Tehranda Kitabxanaye Milliyyə Məlikdə saxlanılan əlyazma,Tehranda professor Səid Nəfisinin şəxsi kitabxanasında saxlanılan əlyazma.

Azərbaycan tarixinin xronologiyası - Azərbaycanın ən qədim dövrdən müasir dövrə qədərki tarixinin xronologiyası. == İbtidai icma dövrü == == Quldarlıq dövrü == == İlkin Feodalizm dövrü == == Feodalizm dövrü == IX əsrin 60-cı illəri – Şirvanın istiqlaliyyətinin bərpa edilməsi 879-941-ci illər – Sacilər dövləti 889-cu il – Məhəmmədin Azərbaycanın hakimi təyin olunması 893-cü ildən başlayaraq – Məhəmmədin Ərməniyəyə yürüşləri 901-ci il – Məhəmmədin vəfatı 914-cü il – Rusların Azərbaycanın Xəzər sahili yaşayış məntəqələrinə basqınları. 919-cu il 16 iyul – Ərdəbil yaxınlığında döyüş 927-ci il 27 dekabr – Kufə şəhəri yaxınlığında döyüş. Yusifin öldürülməsi 942-981-ci illər – Salarilər sülaləsinin hakimiyyəti 944-cü il 24 avqust – Bərdə şəhərinin tutulması 945-ci il 12 avqust – Rusların Bərdəni tərk etməsi X əsrin II yarısı – Azərbaycanda Şəddadilər dövlətinin meydana gəlməsi 953-cü il – Məzrubanın Ərdəbildə hakimiyyəti ələ keçirməsi 957-ci ilin dekabrı – Məzrubanın ölümü 961-981-ci illər – İbrahimin hakimiyyəti 971-ci il – Şəddadilər dövlətinin fəaliyyətinin başlanması 981-ci il – İbrahimin məğlubiyyəti və Ərdəbilin tutulması 987-ci il – Əbdül-heycanın Ərməniyəyə hücumu 988-1030-cu illər – Sultan I Mahmudun hakimiyyəti 1010-1080-ci illər – Qətran Təbrizi 1020-1059-cu illər – Əbu Mənsur Vəhsudan 1027-1034-cü illər – Şirvanşah Mənuçöhrün hakimiyyəti 1027-1382-ci illər – Kəsranilər sülaləsi XI əsr. 30-40-cı illəri – Azərbaycanda rusların hücumlarının genişlənməsi 1038-1063-cü illər – Toğrul bəyin hakimiyyəti 1038-1157-ci illər – Səlcuq imperiyası 1042-ci ilin oktyabrı – Təbrizdə zəlzələ 1045-ci il – Həmədanın tutulması 1050-ci il – İsfahanın tutulması 1050-1067-ci illər – Əbdüləsfər Şavurun hakimiyyəti XI əsr. 50-ci illəri – Səlcuq qoşunlarının Azərbaycana daxil olması 1055-ci ilin yazı – Bağdadın tutulması 1063-1072-ci illər – Alp Arslanın hakimiyyəti 1067-ci il – Alp Arslanın Arrana gəlməsi XI əsr. 70-80-cı illəri – Şirvanşah Məzyədilər dövlətinin tənəzzülü 1071-ci il – Məlazgird yaxınlığında döyüş 1072-1092-ci illər – Məlikşahın hakimiyyəti 1074-1088-ci illər – III Fəzmunun hakimiyyəti 1088-ci il – Gəncənin tutulması 1089-1125-ci illər – IV Davidin hakimiyyəti 1108-1127-ci illər – Ağsunqurilər sülaləsi 1108-1146-cı illər – Fələki Şirvanı 1117-ci il – Şirvanın tutulması XII əsr. 20-30-cu illəri – Qafqaziyədə feodal dövlətinin istiqlaliyyət uğrunda mübarizəsi 1120-ci il – Qəbələ, Şəki, Şamaxının tutulması 1120-1160-cı illər – III Mənuçehrin hakimiyyəti 1120-1199-cu illər – Əfzələddin Xaqani (Xaqani Şirvani) 1121-1122-ci illər – IV Davidin Toğrulla müharibələri 1123-cü il – IV Davidin Şirvana gəlməsi 1123-cü il – Gülüstan qalasının tutulması XII əsr. 30-cu illəri – Azərbaycan Atabəylər dövlətinin meydana gəlməsi 1136-1225-ci illər – Atabəylər-Eldənizlər sülaləsinin hakimiyyəti 1136-1160-cı illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin təşəkkülü 1141-1209-cu illər – Nizami Gəncəvi 1160-1234-cü illər – İbn əl-Əsir 1161-1191-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin çiçəklənməsi 1161-ci ilin yayı – III Georginin Gəncə və Dəbili qarət etməsi 1163-cü ilin yanvarı – Atabəy Eldənizin Gürcüstana hücumu 1164 və 1166-cı illər – Gürcülərin Azərbaycana hücumu 1174-cü il – Eldənizin Gürcüstana hücumu 1175-1186-cı illər – Atabəy Cahan Pəhləvanın hakimiyyəti 1184-1213-cü illər – Tamaranın hakimiyyəti 1186-1191-ci illər – Qızıl Arslanın hakimiyyəti 1188-ci ilin martı – Həmədan yaxınlığında döyüş 1190-1245-ci illər – Zülfüqar Şirvani 1191-1225-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin tənəzzülü 1192-ci il – Şirvanda zəlzələ 1192-ci il – III Toğrulun Təbrizə hücumu XIII əsr. sonu 1447-ci il – Səfəvilər tarixinin birinci dövrü 1203-1225-ci illər – I Güstasp ibn Fərruxzadın hakimiyyəti 1206-1227-ci illər – Çingiz xanın hakimiyyəti 1210-1225-ci illər – Özbəyin hakimiyyəti 1219-cu il – Xarəzm dövlətinə basqın 1220-ci il – Monqolların Azərbaycana yürüşü 1221-ci il – Monqolların Təbrizə yürüşü 1222-ci il – Monqolların Şamaxını tutması 1224-1244-cü illər – III Fəribürzün Şirvanı idarə etməsi 1225-ci il – Azərbaycanın Xarəzmşah Cəlaləddinin hücumlarına məruz qalması 1225-ci il – Azərbaycanda Atabəylər Eldənizlər dövlətinin süqutu 1231-ci il – Gəncədə xalq üsyanı 1231-ci il – Monqolların ikinci dəfə Azərbaycana soxulması 1235-ci il – Gəncənin tutulması XIII əsr.

"Azərbaycan tarixinin çağdaş problemləri" kitabı 2000-ci ildə Xəzər Universiteti Nəşriyyatında işıq üzü görmüşdür. Azərbaycan tarixçisi, professor Süleyman Əliyarlının 70 illik yubileyinə həsr olnumuş məcmuə Xəzər Universitetinin Tarix departamenti tərəfindən hazırlanmışdır. Redaktor Prof. Hamlet İsaxanlıdır. == Məzmun == Kitab öz məzmununa görə üç hissəyə ayrılır. === Süleyman Əliyarlı haqqında === Elmira Muradəliyeva - Müəllim haqqında söz H.Achmed Schmiede - Tarihin Nabzını Yoklayan El Bəxtiyar Vahabzadə - Tarixçi dostum İllər...illər... Elmi əsərlərinin listəsi === Elmi məqalələr === Mehman Abdullayev - Rusiyanın Şimali Azərbaycanda müstəmləkəçilik siyasəti Audrey L. Altstadt - Azərbaycan Üzərinə Qərb Ölkələrində olan mənbələr: Ceyhun Hacıbeylinin Yazıları Roza Arazova - Azərbaycanın ən qədim əkinçilik mədəniyyəti və onun Yaxın Şərqlə qarşılıqlı əlaqələri məsələsinə dair (rus dilində) İradə Bağırova - "Difai" partiyasının Azərbaycanda yaranması və fəaliyyəti tarixindən (rus dilində) Məmməd Cəfərli - Qummel qardaşları (rus dilində) Cəmil Həsənli - Cənubi Azərbaycanda milli hərəkat (1945-1946) (rus dilində) Lətifə Həsənova - Azərbaycan əhalisinin milli tərkibinin xüsusiyyətləri (müharibədən sonrakı sovet siyahıya almaları üzrə) Xaləddin İbrahimli - "Qurtuluş" dərgisinin Vətən tarixinin öyrənilməsində yeri Hamlet İsaxanlı - Abbasqulu ağa Bakıxanovu oxuyarkən Musa Qasımov - Oktyabr çevrilişindən sonra böyük dövlətlərin Azərbaycan siyasətinin fəallaşmasının səbəbləri Nisbət Məhdiyeva - Rusiya tərkibindəki türk xalqları Fevral inqilabından sonra...

Bu, Göytürklərin Türk xaqanlığının yaranmasından İkinci Göytürk xaqanlığının sonuna qədər olan tarixinin xronologiyasıdır. == V əsr == == VI əsr == == VII əsr == == VIII əsr == == İstinadlar == == Ədədbiyyat == Andrade, Tonio, The Gunpowder Age: China, Military Innovation, and the Rise of the West in World History, Princeton University Press, 2016, ISBN 978-0-691-13597-7. Asimov, M.S., History of civilizations of Central Asia Volume IV The age of achievement: A.D. 750 to the end of the fifteenth century Part One The historical, social and economic setting, UNESCO Publishing, 1998 Barfield, Thomas, The Perilous Frontier: Nomadic Empires and China, Basil Blackwell, 1989 Barrett, Timothy Hugh, The Woman Who Discovered Printing, Great Britain: Yale University Press, 2008, ISBN 978-0-300-12728-7 (alk. paper) Beckwith, Christopher I, The Tibetan Empire in Central Asia: A History of the Struggle for Great Power among Tibetans, Turks, Arabs, and Chinese during the Early Middle Ages, Princeton University Press, 1987 Biran, Michal, The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History: Between China and the Islamic World, Cambridge University Press Bregel, Yuri, An Historical Atlas of Central Asia, Brill, 2003 Drompp, Michael Robert, Tang China And The Collapse Of The Uighur Empire: A Documentary History, Brill, 2005 Golden, Peter B., An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State-Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East, OTTO HARRASSOWITZ · WIESBADEN, 1992 Graff, David A., Medieval Chinese Warfare, 300-900, Warfare and History, London: Routledge, 2002, ISBN 0415239559 Graff, David Andrew, The Eurasian Way of War Military Practice in Seventh-Century China and Byzantium, Routledge, 2016, ISBN 978-0-415-46034-7. Haywood, John, Historical Atlas of the Medieval World, AD 600-1492, Barnes & Noble, 1998 Latourette, Kenneth Scott, The Chinese, their history and culture, Volumes 1-2, Macmillan, 1964 Lorge, Peter A., The Asian Military Revolution: from Gunpowder to the Bomb, Cambridge University Press, 2008, ISBN 978-0-521-60954-8 Millward, James, Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang, Columbia University Press, 2009 Needham, Joseph, Science & Civilisation in China, V:7: The Gunpowder Epic, Cambridge University Press, 1986, ISBN 0-521-30358-3 Rong, Xinjiang, Eighteen Lectures on Dunhuang, Brill, 2013 Shaban, M. A., The ʿAbbāsid Revolution, Cambridge: Cambridge University Press, 1979, ISBN 0-521-29534-3 Sima, Guang, Bóyángbǎn Zīzhìtōngjiàn 54 huánghòu shīzōng 柏楊版資治通鑑54皇后失蹤, Yuǎnliú chūbǎnshìyè gǔfèn yǒuxiàn gōngsī, 2015, ISBN 978-957-32-0876-1 Sinor, Denis, The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press, 1990, ISBN 978-0-521-24304-9 Skaff, Jonathan Karam, Sui-Tang China and Its Turko-Mongol Neighbors: Culture, Power, and Connections, 580-800 (Oxford Studies in Early Empires), Oxford University Press, 2012 Wang, Zhenping, Tang China in Multi-Polar Asia: A History of Diplomacy and War, University of Hawaii Press, 2013 Whiting, Marvin C, Imperial Chinese Military History, Writers Club Press, 2002 Wilkinson, Endymion. Chinese History: A New Manual, 4th edition. Cambridge, MA: Harvard University Asia Center distributed by Harvard University Press. 2015. ISBN 9780674088467.

Aşağıda VI-XIV əsrlər arasındakı Türk xalqları tarixinin müəyyən edilmiş zaman xronologiyası verilmişdir. Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyası bu zaman xronologiyasında yer alsa da, Səlcuqlu Rum sultanlığı üçün daha ətraflı xronologiyaı üçün Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyasına baxın. Çağdaş Türkiyə Respublikasının və qanuni sələfinin xronologiyası üçün Osmanlı imperiyasının xronologiyası və Türkiyə tarixinin xronologiyasına baxın. Bu zaman xronologiyasında qeyd olunanların xaricində, türk xalqları Azərbaycan və Orta Asiya respublikaları ilə yanaşı Rusiya, Çin və İran kimi Osmanlı imperiyası və Türkiyə ərazisindən kənarda yaşamışlar.

Azərbaycan futbol tarixini xronologiyası. Bu məqalədə Azərbaycan futbolunda baş vermiş önəmli hadisələrin tarixlərini görə bilərsiniz. == Xronologiya == 1928 — "Proqers-2" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu. 1930 — "Rote Fahne" (Tovuz) futbol klubu fəaliyyətini dayandırdı. 1934 — "Profsoyuz" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1935 — "Cənub İnşşatçısı" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1936 — Şahdağ (Quba) klubu müharibə səbəbi ilə fəaliyyətinə ara verdi. 1936 — "Cənub İnşşatçısı" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu 1936 - "Cənub İnşaatçısı"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1937 — "Lokomotiv" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1937 - "Temp"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1938 — "Lokomotiv" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1938 - "Temp"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1939 — "Lokomotiv" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1939 - "Lokomotiv"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1940 — "Lokomotiv" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1940 - "Dinamo"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1944 — “Dinamo” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1946 — “Lokomotiv” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1947 — "Əmək Ehtiyatları" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1947 - "Pişevik"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1948 — "KKF" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1948 - "Pişevik"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1949 — "KKF" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1949 - "KFF"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1950 — “İskra” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1950 - "Əmək Ehtiyatları"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1951 — "Orconikidzeneft " (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1951 - " S.M.Budennoqo adına Zavod"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1952 — Tovuzda "Kalxozçu" Könüllü İdman Cəmiyyəti yaradıldı. Tovuz klubu da, o cəmiyyəti təmsil etməyə başladı1952 — "Orconikidzeneft " (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1952 - "S.M.Budennoqo adına Zavod"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1953 — "Orconikidzeneft " (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1953 - "Dinamo"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1954 — "S.M.Budennoqo adına Zavod" (Bakı ) Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1954 - "BODO"() futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1955 — "Orconikidzeneft" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1955 - " S.M.Budennoqo adına Zavod"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1956 — "Məhsul" İdman Cəmiyyəti ilə, "Kalxozçu" Könüllü İdman Cəmiyyəti birləşdirildi.1956 — "NPU Orconikidzeneft" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1956 - "NPU Orconikidzeneft"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1957 — "NPU Orconikidzeneft" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1957 - "Məhsul"(Tovuz) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1958 — "NPU Orconikidzeneft" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1958 - "SK BO PVO "(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1959 — "Bakı yığması-Spartakiada" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1959 - "Neftyannik"(Quba) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1960 — "OİK" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1960 - "ATZ "(Sumqayıt) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1961 — “Spartak” (Quba) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1961 - "NPU Orconikidzeneft"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1962 — "OİK" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1962 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1963 — “Araz” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1963 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1964 — “Polad” (Sumqayıt) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1964 - "Vostok"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1965 — “Vostok” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1965 - "Vostok"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1966 — "Ulduz" (Mingəçevir) həvəskar futbol klubu SSRİ gəncləri milli yığmasını 1-0 hesabı ilə məğlub etdi1966 — “Vostok” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1966 - "Vostok"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1967 — “Araz” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1967 - "Abşeron"(Xırdalan) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1968 — "OİK " (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1968 - "Politexnik"(Mingəçevir) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1969 — “Araz” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1969 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1970 — "OİK" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1970 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1971 — “Kimyaçı” (Sumqayıt) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1971 - "Suraxanılı"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1972 — “Suraxanılı” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1972 - "İzolit"(Mingəçevir) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1973 — “Araz” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1973 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1974 — “Araz” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1974 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1975 — “Araz” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1975 - "Suraxanılı"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1976 — “Araz” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1976 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1977 — “Qarabağ” (Xankəndi) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1977 - "OİK"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1977 - "Suraxanılı"() futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1978 — "SKİF" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1978 - ""() futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1979 — "OİK" (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1979 - "Suraxanılı"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1980 — "Toxucu" (Bakı) futbol klubu "Mingəçevir" şəhərinə köçürüldü.1980 — “Energetik” (Əli-Bayramlı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1980 - "Energetik"(Şirvan) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1981 — “Gənclik” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1981 - "Gənclik"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1982 — “Toxucu” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1982 - "Gənclik"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1983 — “Termist” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1983 - "Viləş"(Masallı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1984 — “Termist” (Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1984 - "Qənnadıçı"(Gəncə) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1985 — “Xəzər” (Sumqayıt) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1985 - "Qənnadıçı"(Gəncə) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1986 — “Göyəzən” (Qazax) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1986 - "İnşaatçı"(Sabirabad) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1987 — “Araz” (Naxçıvan) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1987 - "Xəzər"(Lənkaran) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1988 — “Qarabağ” (Ağdam) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1988 - "Araz"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu.1989 — “İnşaatçı” (Sabirabad) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1989 - "Gənclik"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu. 1990 — “İnşaatçı” (Sabirabad) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1990 - "Qarabağ"(Ağdam) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu. 1991 — “Xəzər” (Sumqayıt) futbol klubu Azərbaycan SSRİ çempionu oldu.1991 - "İnşaatçı"(Bakı) futbol klubu Azərbaycan SSR Kubokunun qalibi oldu. 1992 - "Neftçi" (Bakı) Yüksək dəstənin çempionu oldu 1997 — "Çınar Polis Akemediyası" və "Qartal-95" futbol klubları birləşdirildi.