Radiokarbon tarixləşdirmə üsulu
Radiokarbon tarixləşdirmə üsulu - karbonun radioaktiv izotopu olan radiokarbonun xüsusiyyətlərini istifadə edərək obyektin yaşının müəyyən edən, izotop yaş təyinində işlədilən üsul. Bu üsul 1940-cı ilin sonlarında Uillard Libbi tərəfindən kəşf edilib və az bir müddətdə arxeoloqlar üçün standart alətə çevrilib.
İlk dəfə Libbi (Libby, 1949) tərəfindən nisbətən cavan obyektlərin yaşını təyin etmək üçün təklif olunmuşdur. Karbonun C14 izotopunun parçalanmasına əsaslanır. C14 atmosferin üst təbəqələrində kosmik şüaların neytronlarının atmosfer azotun nüvəsinə təsiri nəticəsində yaranır: N14+nC14+p. C14 oksidləşib CO2 formasına keçir və atmosferin aktiv olmayan CO2 ilə qarışır. Atmosfer CO2 ilə okeanın CO2 arasında gedən mübadilə nəticəsində C14 həll olmuş karbonatlar və bikarbonatlarla qarışır. Canlılar atmosferdən aktiv olmayan CO2 ilə birlikdə C14 də mənimsəyir. Bitkilər və heyvanlar məhv olandan sonra, yaxud dəniz dibinə karbonatlar çökəndə atmosferdən artıq C14 mənimsənilmir, əksinə, toplanmış C14 miqdarı radioaktiv parçalanma nəticəsində azalmağa başlayır. Tədqiq olunan obyektlərdəki C14 konsentrasiyasını (miqdarını) onlara uyğun müasir obyektlərdəki miqdarla müqa¬yisə etməklə tədqiq olunan obyektin izotop yaşı təyin edilir.
