Telefon
Telefon (q.yun. τῆλε — uzaq, φωνή — səs) — səsi ötürmək və almaq üçün istifadə olunan telekommunikasiya cihazıdır.
Müasir dövrdə əsasən GSM yaxud UMTS standartı ilə işləyən mobil telefonlardan və stasionar ev telefonlarından geniş istifadə edilir. İctimai istifadə üçün də əsasən əhalinin gur olduğu yerlərdə qoyulan taksofonlar da yayılmışdır.
Bütün telefonlar danışmaq üçün mikrofona və səsi eşitmək üçün qulaqcığa malikdirlər. Mikrofon səs dalğalarını elektrik siqnallarına çevirir, daha sonra bu siqnallar telefon xətti vasitəsilə digər tərəfdəki telefona ötürülür. Həmin telefonun qulaqlıqı bu siqnalları qəbul edərək onu yenidən səs dalğalarına çevirir və digər tərəfdəki insanın danışdığı şəxsin sözlərini anlamağa imkan yaradır. Telefon dupleks kommunikasiya sistemi hesab olunur, belə sistemlərdə hər iki tərəfdəki insanlar eyni vaxtda danışa bilirlər. Qlobal telefon şəbəkəsi avtomatlaşdırılmış telefon stansiyaları vasitəsilə birləşdirilən telefon xətləri, optik lif kabelləri, mikrodalğa ötürücüləri, kommunikasiya peykləri və sualtı telefon xətlərindən ibarətdir. Bu şəbəkə dünyanın istənilən nöqtəsindəki bir telefonu digəri ilə bağlamağa şərait yaradır.
Mobil telefon
Mobil telefon — rabitə vasitəsi. Ən çox şəbəkəli danışma üçün işlədilir.
Telefonun ikinci dəfə "dünyaya gəlişi" isə XX əsrin 80-ci illərində simsiz rabitə sisteminin tətbiqi nəticəsində baş verdi. Mobil telefonun ixtirası mühəndis Martin Kuperin adı ilə bağlıdır.
Satış məqsədiylə ilk portativ mobil telefon 1983-cü il martın 6-da istehsal olunmuşdur. Həmin gün "Motorolla" şirkəti layihəsinə 100 milyon dollar xərclənən bir aparatı təqdim etdi. Onun çəkisi 794 qram, həcmi isə 33 x 4,4 x 8,9 sm idi. Akkumulyator 8 saat müddətində telefonu işlədə bilirdi. Bu telefonların satış qiyməti 3995 dollar olsa da, minlərlə amerikalı onu almaq üçün növbəyə yazılırdı.
Uzun-uzadı təkmilləşdirmələrdən sonra mobil aparata saat, təqvim və digər rahatlığı olan qrafik displey əlavə olundu.
Telefon Bankçılığı
Telefon bankçılığı- bu sistemdən müştərilər öz ev və ya iş telefonları vaitəsilə bankın kompüterləri ilə əlaqə yaradaraq istifadə edirlər. Bu cür xidmət növü bütün müştərilərə telefon olan hər bir yerdən əlaqəli nömrələr verilərək təqdim edilir. Ancaq istifadə olunan telefon mütləq rəqəmli digital olmalıdır. Telefon bankçılığında müştərilər həm öz şəxsi hesabları ilə əməliyyatlar edir və döviz, altın və fon hisselerinin alış və satış dəyərləri kimi məlumatlar ala bilməkdədirlər.
1973-cü ildə ilk dəfə ABŞ-də Seanttle First National Bank tərəfindən göstərilən bu xidmət növündən istifadə edənlərin çox az sayda olması ilə bağlı bir neçə ay sonra bu xidmət növü 1979-cu ilə qədər dayandırılmışdır.
Telefonla göstərilən xidmətlərdən ən geniş istifadə olunanlar faiz dərəcələri haqqında məlumat alma, qızıl və valyuta məzənnələri, bankların yatırım fonlarının alış və satış dəyərləri ilə əlaqəli məlumat alma, faksla hesap işləri, kredit kartları ilə əlaqəli limitin soruşulması, lazımi vəsaitin ödənməsi, son ödeme tarixi kimi məlumatların əldə edilməsi və müddətsiz hesabdan ödəmə aparılır.
Telefon dinləmə
Telefon dinləmə (ing. Telephone tapping) — xəttə xüsusi qurğu qoşmaqla telefon danışıqlarınagizli qulaq asılması; verilənləri əldə etmək, dəyişdirmək və ya daxil etmək üçün məlumat kanalının müəyyən hissəsinə gizli qoşulma.
Telefon kodu
Telefon kodu — şəhərlərarası və beynəlxalq telefon zənglərini qəbul etməyə imkan verən sistem.
İP-telefon
IP-telefoniya (tələffüz: ay-pi telefoniya) — səsli zənglər, internet kimi internet protokolu (IP) şəbəkələri üzərindən səsli rabitə seanslarının çatdırılması üçün üsul və texnologiyalar qrupu. IP-telefonlar Ethernet şəbəkəsinə bağlanır və sonra IP-ünvan alırlar. IP-telefoniyada telefon danışıqları verilənlərin ötürülməsi şəbəkələri üzərindən aparıldığından şəhərlərarası və beynəlxalq danışıqlar xeyli ucuz başa gəlir.
== Tarixi ==
IP-telefoniyanı tətbiq etmək üçün ilk cəhd 1983-cü ildə ABŞ-nin Massaçusets ştatının Kembric Universiteti tərəfindən göstərilmişdir. Həmin layihədə kompüterlərin tərkibinə analoq səs siqnalına çevirərək paket şəklinə salan xüsusi avadanlıqların daxil edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu layihə çərçivəsində Bolt Berankand Newman şirkətinin ABŞ-nin qərb və şərq hissələrində yerləşən ofisləri arasında İnternet şəbəkəsindən istifadə etməklə səs siqnal veriliməsinin təşkil olunmasına baxmayaraq, rabitə zamanı paketlərin itkisi və gecikməsi nəticəsində fasilələr yaranaraq səsin keyfiyyətini həddindən artıq aşağı salmışdır.
Mütərəqqi texnologiya olan İP telefonun kəşfi İsrailin Vokatel şirkətinə məxsusdur. 1995-ci ildə Vokatel şirkəti siqnalların rəqəm formasına çevrilməsində mövcud elmi nailiyyətlərin tətbiqi ilə kodek, kompüter və İP protokolundan istifadə edərək İnternet şəbəkəsi ilə danışıq siqnallarının verilməsinə nail olmuşdur. 1995-ci ildən başlayaraq İP telefon üçün səsin sıxılması prosesində iki – GSM və TrueSpeech (DSP Group İnc. Şirkəti), daha sonra isə SİP (Session İnitiation Protocol) protokolu təkmilləşdirilmişdir.
Telefon köşkü
Telofon köşkü— taksofonla təchiz edilmiş və telefon istifadəçisi üçün nəzərdə tutulmuş kiçik bir binadır. Telefon köşklərində tez-tez işıqlandırma, məxfiliyi təmin etmək üçün qapı və kabinənin istifadə olunub-olunmadığını başqalarına bildirmək üçün pəncərələr var. Stend yerli telefon nömrələrinin çap olunmuş kataloqu və kağız, qələm və ya hətta otel kimi rəsmi şəraitdə oturacaqla təchiz oluna bilər. Xarici kabin elementlərə və ağır istifadəyə tab gətirmək üçün metal və plastikdən hazırlana bilər, daxili kabin isə daha mükəmməl memarlıq və mebellərə malik ola bilər. Xarici kabinələrin əksəriyyətində telefon xidməti təminatçısının adı və loqosu var.
Mobil telefon jammeri
Passiv Jammer:
Jammer-Siqnal kəsici (siqnal qarışdırıcı, siqnal pozucu) , qarşılıqlı sistemdə aradakı əlaqəni pozmaq üçün yaradılmış cihaz. Müasir texnikada alıcını (əksəriyyətlə radio) hədəfləyən qüvvətli bir ötürücü.
Siqnalın daşınma şəkli ən sıx elektromexaniki dalğa olmaq üzrə səs, işıq (UV-dən IR-yə qədər) də ola bilər. Alıcının həssas olduğu bant aralığında yüksək gücdə siqnalı qəbul edərək alıcının giriş nötəsinin bütün bant üçün təzyiqlənməsini təmin edir və alıcını “karlaşdırar”. Siqnal boğucu, alıcıda seçicilik və həssaslıq xüsusiyyətlərini hədəf alır. Q faktoru yüksək alıcılar bu cür maneə törətmələrə qarşı daha müqavimətlidirlər.
Əsasən aşağıdakı yerlərdə tətbiq olunur:
İctimaiyyətdə yüksək səslə radio-tv dinləmələrinə maneə törətmək.
Kino, konsert, teatr kimi cib telefonlarının istifadəsinin qadağan olunduğu mühitlərdə nizamı təmin etmək üçün.
Uzaqdan idarə edilən alətlərin işinə maneə törədilməsi.
Uzaqdan idarə edilən bombaların əvvəlcədən atılması ya da bloklanması.
Moxave telefon köşkü
Moxave telefon köşkü — Kaliforniyada, Moxave səhrasında yaxınlıqda işləyən yerli geoloqlar və şaxtaçılar üçün quraşdırılan telefon köşkü. Ən yaxın şose yolundan 24 km, ən yaxın yaşayış məntəqəsindən isə onlarla km məsafədə yerləşirdi. İlk vaxtlar onun nömrəsi +1-714-733-9969 idi, sonra kod 619-a, daha sonra isə 760-a dəyişdirildi.
== Tarixi ==
Köşk 1948-ci ildə yaxınlıqda işləyən şaxtaçılar üçün quraşdırılmışdır. 1997-ci ildə Dyuis (Deuce) adlı bir şəxs köşk haqqında öyrənir və ona cavab verilənə qədər köşkə zəng etməyə başlayır. Hər səhər Dyuis üzünü qırxarkən güzgünün kənarına yapışdırdığı və üzərində "Sən bu gün Moxavenin ortasında yerləşən köşkə zəng etməyi unutmamısan?" cümləsini yazdığı yapışqanı görürdü. O, zəngləri ta ki Lorin (Lorene) adlı birisi ona cavab verənə qədər düz bir ay müddətində davam etdirir.
Öz əhvalatını öz saytında paylaşandan sonra Moxavedəki köşk qısa bir zamanda məşhurluq qazanır. Köşkün həvəskarları cavab almaq ümidiylə ora zəng edir, zənglərə cavab vermək üçün ora gedir, həmçinin ismarış qoyurdular. Zamanla köşk bütünlüklə qraffitilərlə örtüldü.
Telefon köşkü (film)
Telefon köşkü (ing. Phone Booth) — 2002-ci ildə çəkilmiş amerikan filmi.
== Məzmun ==
Bir telefon zəngi insanın həyatını həm dəyişə, həm də söndürə bilər. Filmin qəhrəmanı Styu Şeferd telefon köşkünün əsirinə çevrilir.
== Süjet ==
Filmdə snayperin öldürməklə hədələdiyi adamdan bəhs olunur. Styu Şeferd və ya sadəcə Styu (Kolin Farrel) telefon köşkünə girir və telefonu götürərkən naməlum şəxs deyir ki,əgər o köşkdən çıxsa o öləcək...
== Maraqlı faktlar ==
Filmdəki hadisələr real zamanda baş verir-film hadisələrin baş verdiyi ilk dəqiqədən son dəqiqəyədək tam təsvir olunur.
Filmdəki hadisələr Nyu-Yorkda baş versə də film Los-Ancelesdə çəkilmişdir.
Baş rol Cim Kerri, Uill Smit, Mel Gibson, Toni Kertisə qismət ola bilərdi.
Maykl Bey filmin rejissoru ola bilərdi.
Pulsuz-xətt telefon nömrəsi
Ödənişsiz bir telefon nömrəsi və ya pulsuz telefon nömrəsi, mənşə telefon abunəçisinə ödəniş etmək əvəzinə gələn bütün zənglər üçün hesablanmış bir telefon nömrəsidir . Zəng edən tərəf üçün şəhər telefonundan pulsuz nömrəyə zəng etmək pulsuzdur.
Pulsuz zənglər 0120, 800, 0800, 888, 866, 877, 855, 844, 833 və ya 1‑800 nömrəsi 909 (ərazi) kimi coğrafi ərazi koduna bənzər bir yığım prefiksi ilə müəyyən edilir. Xüsusi xidmət giriş nömrələri ölkəyə görə dəyişir.
== Tarix ==
Telefon şəbəkələri elektro-mexaniki zəng keçidindən tamamilə kompüterləşdirilmiş saxlanılan proqram nəzarət şəbəkələrinə keçdikdə pulsuz xidmətlərin xüsusiyyətləri inkişaf etmişdir.
Başlanğıcda, çağırılan tərəfə göndərilən zəng, bir telefon şirkəti operatoru vasitəsi ilə bir toplama zəngi olaraq göndərilməli idi . Operator zəngi əl ilə tamamlamadan əvvəl məsafədəki nömrədə ödənişlərin qəbul olunmasını təmin etməli idi.
Bir neçə iri müəssisə və dövlət idarəsi çox sayda toplama çağırışı aldı, bu da operatorlar üçün çox vaxt aparırdı.
=== Əl ilə pulsuz sistemlər ===
Avtomatlaşdırılmış pulsuz xidmətin inkişafından əvvəl bir çox telefon şirkəti zəng edən pulsuz xidmətin manual versiyasını təqdim etdi.
Operator tərəfindən edilən pulsuz danışıq nümunələri arasında 1950-ci illərdə ABŞ-da və Kanadada təqdim olunan Zenith nömrəsi və 1960-cı ildə İngilis Poçt Ofisi tərəfindən təqdim olunan orijinal "Freephone" xidməti var.
Qazaxıstan telefon nömrələmə planı
Qazaxıstan telefon nömrələmə planı — Qazaxıstandakı ümumi telefon şəbəkəsinin müxtəlif istifadəçilərinə ayrılmış telefon nömrələri, xüsusi nömrələr və telefon danışıqları üçün digər yığım xüsusiyyətləri. Verilən bir telefon şəbəkəsinin istifadəçilərinin bütün beynəlxalq nömrələri ortaq bir başlanğıc +7 - prefiks və ya ölkə yığma kodu adlanır.
== Nömrələmə prinsipi ==
Qazaxıstanda beynəlxalq kod +7 ilə dörd səviyyəli açıq nömrələmə planı Rusiya ilə birlikdə istifadə olunur. +7 6XX və +7 7XX (X = 0-dan 9-a) aralıkları Qazaxıstana verilir. Abunəçilərin mobil nömrələri (yəni +7 prefiksi olmadan) mobil operator kodu (3 rəqəm) və abunəçi nömrəsini (7 rəqəm) əhatə edən 10 rəqəmdən ibarətdir. Müvafiq olaraq üç, dörd və beş sahə kodu olan beş, altı və yeddi rəqəmli şəhərlərarası telefon nömrələri mövcuddur. Qazaxıstan qapalı nömrələmə planından istifadə edir, yəni +7 və ya 8 prefiksini və çağrılan abunənin tam nömrəsini yığmalısınız və 8 kodu yalnız ölkə daxilində istifadə edilə bilər.
== Fövqəladə Hallar üzrə xidmətlər ==
101 yanğınsöndürmə xidməti
102 polis
103 təcili yardım
104 təcili qaz xidməti
105 dəmir yolunun istinad və məlumat portalı
Suyun, elektrik enerjisinin və s. Kəsilmələri üçün 109 dispetçer xidməti (Almatı)
112 xilasetmə xidməti
118 pulsuz məlumat xidməti
123 Ödənişli sorğu xidməti
150 Uşaq və gənclər üçün milli yardım xətti (Bütün operatorlardan pulsuz)
160 istehlakçı dəstək mərkəzi Kazakhtelecom
165 mərkəzləşdirilmiş təmir bürosu Kazaktelekom
169 Pulsuz məlumat xidməti
188 Pullu sorğu xidməti
191 Əlaqə Mərkəzi Transtelecom
195 Kazaktelekomun şəxsi hesabının qalığı barədə məlumat almaq (Karaqanda şəhəri istisna olmaqla)
196 Kazaktelekomun şəxsi hesabının qalığına dair məlumatların alınması (Karaqanda şəhəri üçün)
Qeyd: müxtəlif xidmətlər üçün qısa nömrələr 3, 4 və ya 5 rəqəm ola bilər və həmişə bir rəqəmlə başlayır.
=== Şəhərlərarası operatorlar ===
== Coğrafi Telefon Kodları ==
Sahə kodu üç rəqəmdən ibarətdir.
Telefon köşkü (film, 2002)
Telefon köşkü (ing. Phone Booth) — 2002-ci ildə çəkilmiş amerikan filmi.
== Məzmun ==
Bir telefon zəngi insanın həyatını həm dəyişə, həm də söndürə bilər. Filmin qəhrəmanı Styu Şeferd telefon köşkünün əsirinə çevrilir.
== Süjet ==
Filmdə snayperin öldürməklə hədələdiyi adamdan bəhs olunur. Styu Şeferd və ya sadəcə Styu (Kolin Farrel) telefon köşkünə girir və telefonu götürərkən naməlum şəxs deyir ki,əgər o köşkdən çıxsa o öləcək...
== Maraqlı faktlar ==
Filmdəki hadisələr real zamanda baş verir-film hadisələrin baş verdiyi ilk dəqiqədən son dəqiqəyədək tam təsvir olunur.
Filmdəki hadisələr Nyu-Yorkda baş versə də film Los-Ancelesdə çəkilmişdir.
Baş rol Cim Kerri, Uill Smit, Mel Gibson, Toni Kertisə qismət ola bilərdi.
Maykl Bey filmin rejissoru ola bilərdi.
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə inkişaf etmişdir. Yapon dilində mobil telefona "keytay denva" (携帯電話) və ya qısaca "keytay" (携帯電話) deyirlər. Ona görə də Yaponiyadakı mobil telefon mədəniyyətini Keytay mədəniyyəti də adlandırırlar.
Yaponiyada mobil telefondan istifadə geniş yayılmışdır və yayılmağa da davam edir. 2013-cü ildə əhalinin 39,1%-nin mobil telefonu olduğu halda, 2021-ci ildə bu rəqəm 74,3%-ə çatmışdır.
== Xüsusiyyətlər ==
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə inkişaf etdiyi üçün bu hal Qalapaqos sindromu adını almışdır.
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyətinin populyar elementlərindən biri romanlardır. Mobil telefon romanı və ya keytay romanı mobil telefon vasitəsilə yazılan roman növüdür və Yaponiyada ədəbi janra çevrilmişdir. Mobil telefon ədəbiyyatı ilə əsasən həvəskarlar məşğul olsa da, bəzi əsərlər populyarlaşaraq kitab şəklində çap oluna bilir. Yaponiyada mobil telefon vasitəsilə yazılmış ən məşhur roman olan "Dərin sevgi" (2002) əsasında film, serial və manqa istehsal olunmuşdur.
Yaponiyada mobil telefon sənayesi
Yaponiyada mobil telefon sənayesi dünyada ən inkişaf etmiş mobil telefon sənayelərindən biridir. Daxili Əlaqələr və Kommunikasiyalar Nazirliyinin verdiyi 31 iyul 2013-cü ilin statistikasına görə Yaponiyada 139.180.300 mobil telefon istifadədədir. Bu isə Yaponiya əhalisinin 110 %-i deməkdir.
Yaponiyada mobil telefonlara sadəcə keytay denva və ya qısaca keytay deyilir.
== Tarix ==
1979-cu ildə Nippon Telegraph and Telephone (NTT) Tokioda dünyada ilk birinci nəsil mobil telefon xidmətini yaratmışdır.
1985-ci ildə NTT Yaponiyanın ilk mobil telefon xidməti olan "Shoulder Phone" xidmətini təklif etmişdir.
1988-ci ildə Mobile Communication Group (daha sonra KDDI) mobil telefon xidməti başlatmışdır.
1993-cü ildə NTT DoCoMo ilk rəqəmsal mobil telefon xidmətini başlatmışdır.
1994-cü ildə Digital Phone Group və Tu-Ka Group (daha sonra ikisi də SoftBank Mobile) mobil telefon xidməti başlatmışdır. Eyni il DDI Pocket PHS mobil telefon xidmətini yaratmışdır.
Telefon nömrəsi
Telefon nömrəsi — telefon xəttinə, radio telefon kimi simsiz elektron telefoniya cihazına, mobil telefona, ictimai telefon şəbəkəsi (PSTN) vasitəsilə verilənlərin ötürülməsi üçün digər cihazlara və ya digər ictimai və özəl şəbəkələrə qoşulmuş stasionar telefon abunəçi stansiyasına təyin edilmiş rəqəmlər ardıcıllığı.
Telefon nömrəsi təyinat kodu marşrutlaşdırma sistemindən istifadə edərək telefon zənglərini dəyişdirmək üçün bir ünvan kimi xidmət edir. Telefon nömrələri abunəçilərə milli və ya regional telefon nömrələmə planı çərçivəsində kommersiya qurumları, dövlətin nəzarətində olan qurumlar və ya digər telekommunikasiya sənayesi birlikləri ola biləcək telefon xidməti operatorları tərəfindən verilir.
Telefon nömrələri adətən xüsusi telefon xidməti xüsusiyyətlərini işə salmaq üçün şaquli xidmət kodları kimi digər siqnal kodu ardıcıllığı ilə birlikdə yığılır.
== Vahid Nömrə Satışı Sistemi ==
Vahid Nömrə Satış Sistemi mobil nömrələrin mərkəzləşdirilmiş və sistematik şəkildə satılmasına imkan verən bir sistemdir. Bu sistem mobil nömrə satışı zamanı ərizəçiyə aid məlumatların informasiya sistemləri aracılığı ilə operatorların və Azərbaycan nümunəsində "AzInTelecom"un məlumat bazasına onlayn şəkildə daxil edilməsi ilə əhatə olunur.
Vahid Nömrə Satış Sisteminin faydaları arasında informasiya mübadiləsinin sistem üzərində həyata keçirilməsi, mobil operatorların abunəçi bazalarının FİN koduna uyğunlaşdırılması, vətəndaşlara dövlət qurumlarının bildirişlərinin göndərilməsi (məsələn, məhkəmə bildirişi, şəxsiyyət vəsiqəsinin müddətinin bitməsi, bank borcları, kommunal ödənişlər, rabitə borcları, cərimələr və s. daxil olmaqla) və istənilən portalda qeydiyyat zamanı mobil nömrəyə aid olmayan və ya qrammatik səhvlərdən yarana biləcək problemlərin aradan qalxarılması var.
== Həmçinin bax ==
Beynəlxalq telefon kodları
IP ünvanı
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
ITU-T Recommendation E.123: Notation for national and international telephone numbers, e-mail addresses and Web addresses
RFC 3966 The tel: URI for telephone numbers
History of UK dialing codes, with lists of codes and more links
World Telephone Numbering Guide which can be used to look up telephone numbering information
ITU National Numbering Plans which links to the numbering plans of individual countries.
Qara telefon
Qara telefon (ing. The Black Phone) — 2021-ci ildə ekranlara çıxan ABŞ qorxu filmi.
== Süjet ==
1970-ci illərdə Denver şəhərində psixopat seriyalı qatil məktəbli uşaqları qaçıraraq öz zirzəmisinə kilidləyir.
IP-telefon
IP-telefon və ya VoIP telefon — uzaq məsafədə olan abunəçilərin səsli kommunikasiyası üçün telekommunikasiya cihazı. Səs ötürülməsi üçün bir vasitə olaraq, belə bir telefon IP-telefoniya provayderinin proksi serverinə, IP PBX və ya VoIP serverinə qoşulan IP şəbəkəsindən istifadə edir. Gedən zəng icra olunan zaman proksi server şəbəkədə yığılmış nömrəyə uyğun gələn digər oxşar serverləri tapır. Əgər zəng PSTN abunəçisinə ünvanlanıbsa, o zaman sorğu istənilən abunəçinin yerləşdiyi telefon şəbəkəsinin keçidi ilə inteqrasiya olunmuş proksi server tərəfindən qəbul edilir.
IP-telefonların yaranması səsin IP şəbəkələri üzərindən ötürülməsi prosedurunu təsvir edən VoIP texnologiyasının yaranması və inkişafının nəticəsi idi.
İndiki dövrdə IP-telefoniya və IP-telefonlar tədricən ənənəvi telefoniyanı (PSTN) əvəz edir. Bu cür yerdəyişmə daha çox bazarın korporativ sektorunda, daha az dərəcədə isə istehlak bazarı sektorunda baş verir.
== Qurğu ==
IP-telefon adi müasir telefona bənzəyir. Klassik IP-telefonda aşağıdakılar var:
LCD-displey
Telefon trubkası
Tastatura, yəni yığma düymələri
IP şəbəkəsinə qoşulmaq üçün konnektor
Şəhər telefon şəbəkəsinə və ya PBX-nin FXS portuna qoşulmaq üçün ehtiyat FXO konnektoru (olmaya bilər)
Qarnitura üçün mini-cek konnektoru
Seçimdən asılı olaraq, telefonlar simsiz qarnitura, həmçinin simsiz telefonları və digər oxşar xarici cihazları qoşmaq üçün "Bluetooth" funksiyasına malikdir.
Çox vaxt müasir VoIP telefonlarında RJ-45 konnektoru və inteqrasiya edilmiş şəbəkə sviçinə malik iki ethernet portu var.
Telefon bankçılığı
Telefon bankçılığı- bu sistemdən müştərilər öz ev və ya iş telefonları vaitəsilə bankın kompüterləri ilə əlaqə yaradaraq istifadə edirlər. Bu cür xidmət növü bütün müştərilərə telefon olan hər bir yerdən əlaqəli nömrələr verilərək təqdim edilir. Ancaq istifadə olunan telefon mütləq rəqəmli digital olmalıdır. Telefon bankçılığında müştərilər həm öz şəxsi hesabları ilə əməliyyatlar edir və döviz, altın və fon hisselerinin alış və satış dəyərləri kimi məlumatlar ala bilməkdədirlər.
1973-cü ildə ilk dəfə ABŞ-də Seanttle First National Bank tərəfindən göstərilən bu xidmət növündən istifadə edənlərin çox az sayda olması ilə bağlı bir neçə ay sonra bu xidmət növü 1979-cu ilə qədər dayandırılmışdır.
Telefonla göstərilən xidmətlərdən ən geniş istifadə olunanlar faiz dərəcələri haqqında məlumat alma, qızıl və valyuta məzənnələri, bankların yatırım fonlarının alış və satış dəyərləri ilə əlaqəli məlumat alma, faksla hesap işləri, kredit kartları ilə əlaqəli limitin soruşulması, lazımi vəsaitin ödənməsi, son ödeme tarixi kimi məlumatların əldə edilməsi və müddətsiz hesabdan ödəmə aparılır.
Azərbaycanın telefon kodları
Azərbaycanın telefon kodları məqaləsi Azərbaycandakı telefon kodları və telefon nömrələmə sistemi haqqında məlumat verir. Azərbaycanda telefon kodları və telefon nömrələmə sistemi, Azərbaycan Respublikası Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi tərəfindən tənzimlənir.
Ən aktiv və istifadə edilən kodlar Bakı (-012) və Sumqayıt (-018) kodlarıdır.
== Siyahı ==
=== Bakı ===
=== Sumqayıt ===
=== Bakı toll ===
=== Şirvan regionu ===
=== Qarabağ regionu ===
a Ləğv olunaraq Tərtər rayonuna daxil edilən Ağdərə rayonunun köhnə kodu 148 olub.
=== Quba regionu ===
=== Şəki regionu ===
=== Lənkəran regionu ===
=== Şuşa regionu ===
=== Naxçıvan Muxtar Respublikası ===
== Mənbə ==
AZƏRBAYCAN ŞƏHƏRLƏRİNİN TELEFON KODLARI Arxivləşdirilib 2009-11-05 at the Wayback Machine
== Xarici keçidlər ==
ANS PRESS. "Azərbaycanda yeni telefon kodları tədbiq ediləcək (Siyahı)" (az.). anspress.com. 04.07.2011 13:46. İstifadə tarixi: 2014-06-12.
İctimai telefon şəbəkəsi
İctimai telefon şəbəkəsi (ing. public switched telephone network; PSTN) — milli, regional və ya lokal telefon operatorları tərəfindən idarə olunan dünya telefon şəbəkələrinin məcmusu. Bu ictimai telekommunikasiya üçün infrastruktur və xidmətlər təqdim edir. Şəbəkə telefon xətlərindən, fiber optik kabellərdən, mikrodalğalı ötürmə xətlərindən, mobil şəbəkələrdən, rabitə peyklərindən və mərkəzi ofislər, şəbəkə tandemləri və beynəlxalq şlüzlər kimi kommutasiya mərkəzləri ilə bir-birinə bağlanan sualtı telefon kabellərindən ibarətdir ki, bu da telefon istifadəçilərinin bir-birləri ilə əlaqə saxlamasına imkan verir.
Əvvəlcə stasionar analoq telefon sistemləri şəbəkəsi olan PSTN öz əsas şəbəkəsində demək olar ki, tamamilə rəqəmsaldır, mobil və simsiz şəbəkələri əhatə edir.
== Operatorlar ==
Şəbəkələrin qurulması və müştərilərə xidmətlərin satışı şəbəkə operatorlarının üzərinə düşür. PSTN xidmətləri göstərmək üçün birləşən ilk şirkət ABŞ-də "Bell Telephone Company" olmuşdur.
Bununla belə, bəzi ölkələrdə telefon şəbəkələrinin təmin edilməsi işi hökumətin üzərinə düşürdü, çünki tələb olunan sərmayə çox böyük idi və telefon xidmətinin göstərilməsi getdikcə vacib ictimai xidmətə çevrilmişdi. Məsələn, Birləşmiş Krallıqda Baş Poçt İdarəsi bir sıra özəl şirkətləri bir araya gətirərək vahid milliləşdirilmiş şirkət yaratmışdı. Daha son onilliklərdə bu dövlət inhisarları özəlləşdirmə yolu ilə bölünmüş və ya satılmışdır.
Putinə telefon zəngi
Putinə telefon zəngi (rus. звонок Путину) — bəzi Rusiya polis idarələri tərəfindən insanın qulaq məmələrinə, burnuna və ya cinsiyyət orqanlarına elektrik cərəyanı vurmaqdan ibarət işgəncə metodu üçün istifadə olunan jarqon termin. "Amnesty International" təşkilatının məlumatına görə, Rusiyada təhlükəsizlik qüvvələri və həbsxana, həbsxana və cəzaçəkmə koloniyalarının mühafizəçiləri tərəfindən elektrik şoku ilə işgəncələr adi haldır.
Bu üsul 2006-cı ildə saxta qurbanı olduğu iddia edilən qurbanı sağ və salamat ikən qətldə ittiham olunan Aleksey Mixeyevin işini təsvir edən nəşrlərdə geniş yayılmışdır. İddia edilən "telefon zəngi" işgəncəsindən sağ çıxdıqdan sonra işgəncə verənlərdən xilas olmaq üçün üçüncü mərtəbənin pəncərəsindən atlamışdır. Yıxılma onurğa beyninin zədələnməsi ilə nəticələnib və Mixeyev iflic olmuşdur. Onun işi Fransanın Strasburq şəhərindəki Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinə aparılmış və Rusiya hökumətinə qarşı Məhkəməyə gətirilən "işgəncə işində ilk ciddi qələbə" kimi diqqəti cəlb etmişdir.
Rusiya 24 fevral 2022-ci ildə Ukraynaya genişmiqyaslı hücuma başladıqdan sonra Rusiya qüvvələri tərəfindən elektrik şoku ilə işgəncələrə məruz qalması ilə bağlı çoxlu məlumatlar verilmişdir. Xersondan olan Oksana Minenko Rusiya əsgərlərinin ona elektrik cərəyanı ilə işgəncə verdiyini və işgəncəni "Zelenskiyə telefon zəngi" adlandırdıqlarını bildirmişdir.
Mobil telefon nəsillərinin siyahısı
Bu mobil telekommunikasiyadakı nəsillərin siyahısıdır.
* texnologiyanın ən son və optimal iterasiyası
** əvvəlcə 4G hesab edilmirdi, lakin 4G-yə yenidən baxıldıqdan sonra onlar da daxil edildi
== 0G ==
Mobil şəbəkədən əvvəlki (və ya bəzən sıfırıncı nəsil, yəni 0G) sistemlər kimi istinad edilir.
== 1G ==
Mobil şəbəkə texnologiyasının birinci nəslinin mobil rabitə və 1980-ci illərdə tətbiq edilmiş və 2G ilə əvəz edilmiş mobil telekommunikasiya standartıdır. Bu iki mobil şəbəkə və mobil nəsil arasındakı əsas fərq ondan ibarətdir ki, 1G audio ötürmə şəbəkəsi analoq, 2G isə tamamilə rəqəmsaldır.
== 2G ==
2G (və ya 2-G) özündən əvvəlkilərə nisbətən üç əsas üstünlük təmin edir: telefon danışıqları rəqəmsal olaraq şifrələnir, spektrdə əhəmiyyətli dərəcədə daha səmərəlidir və mobil telefonlarda daha yüksək nüfuzetmə səviyyəsi təmin edir. 2G SMS (ing. Short Message Service) sadə mətn əsaslı mesajlardan başlayaraq mobil üçün data xidmətləri təqdim edir. 2G texnologiyaları müxtəlif mobil telefon şəbəkələrinə mətn mesajları, şəkilli mesajlar və MMS (Multimedia Mesaj Xidməti) kimi xidmətlər təqdim etməyə imkan verir. Onun 3 əsas xidməti var: Daşıyıcı xidmətlərdən biri də məlumat xidmətləri və kommunikasiya kimi tanınır.
İkinci nəsil 2G mobil telekommunikasiya şəbəkələri 1991-ci ildə Finlandiyada Radiolinja (indiki Elisa Oyj-un bir hissəsi) tərəfindən GSM standartında kommersiya olaraq istifadəyə verilmişdir.
IP telefoniya
IP-telefoniya (tələffüz: ay-pi telefoniya) — səsli zənglər, internet kimi internet protokolu (IP) şəbəkələri üzərindən səsli rabitə seanslarının çatdırılması üçün üsul və texnologiyalar qrupu. IP-telefonlar Ethernet şəbəkəsinə bağlanır və sonra IP-ünvan alırlar. IP-telefoniyada telefon danışıqları verilənlərin ötürülməsi şəbəkələri üzərindən aparıldığından şəhərlərarası və beynəlxalq danışıqlar xeyli ucuz başa gəlir.
== Tarixi ==
IP-telefoniyanı tətbiq etmək üçün ilk cəhd 1983-cü ildə ABŞ-nin Massaçusets ştatının Kembric Universiteti tərəfindən göstərilmişdir. Həmin layihədə kompüterlərin tərkibinə analoq səs siqnalına çevirərək paket şəklinə salan xüsusi avadanlıqların daxil edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bu layihə çərçivəsində Bolt Berankand Newman şirkətinin ABŞ-nin qərb və şərq hissələrində yerləşən ofisləri arasında İnternet şəbəkəsindən istifadə etməklə səs siqnal veriliməsinin təşkil olunmasına baxmayaraq, rabitə zamanı paketlərin itkisi və gecikməsi nəticəsində fasilələr yaranaraq səsin keyfiyyətini həddindən artıq aşağı salmışdır.
Mütərəqqi texnologiya olan İP telefonun kəşfi İsrailin Vokatel şirkətinə məxsusdur. 1995-ci ildə Vokatel şirkəti siqnalların rəqəm formasına çevrilməsində mövcud elmi nailiyyətlərin tətbiqi ilə kodek, kompüter və İP protokolundan istifadə edərək İnternet şəbəkəsi ilə danışıq siqnallarının verilməsinə nail olmuşdur. 1995-ci ildən başlayaraq İP telefon üçün səsin sıxılması prosesində iki – GSM və TrueSpeech (DSP Group İnc. Şirkəti), daha sonra isə SİP (Session İnitiation Protocol) protokolu təkmilləşdirilmişdir.
Latvijas Mobilais Telefons
Latvijas Mobilais Telefons, LMT – Latviyada mobil operator. Şirkət 1992-ci ildə qurulub və ölkədəki ilk mobil operatordur. Şirkətin səhmlərinin yüzdə 51-i dövlət tərəfindən idarə olunur. 1995-ci ilin yanvar ayında mövcud NMT şəbəkəsi ilə birlikdə bir GSM şəbəkəsi işləməyə başlayır. Bazar araşdırmalarına əsasən 1999-cu ilin yayında icazə verilən 1800 MHz diapazonundan istifadəyə icazə vermək üçün lisenziyasının genişləndirilməsini istəyir. 1 dekabr 1999-cu il tarixində artıq 14 aktiv GSM 900/1800 baza stansiyası var idi.
== Tarix ==
Latviya-İsveç-Finlandiya birgə müəssisəsi olaraq 2 yanvar 1992-ci ildə qurulmuşdur. Latviya dövləti kapitalın 51% -ə, xarici tərəfdaşlar - İsveç operatoru Telia və Finlandiya operatoru Sonera 49%-ə sahib olur. Əvvəlcə LMT NMT standartında rabitə xidmətləri göstərirdi. 1995-ci ilin yanvar ayından bu yana GSM standartında rabitə xidmətləri göstərir.
Peyk telefonu
Peyk telefonu — Dünyanın orbitində olan ünsiyyət məqsədli peykləri istifadə edərək əlaqə və ünsiyyət təmin edən bir növ mobil telefondur. Mobil telefonlar bənzər iş prinsipi ilə işləyir; danışıq, sms və aşağı sürətli internet xidməti təmin edir. Mobil telefonlardan fərqli olaraq hər hansı bir baza stansiyasına ehtiyac duymadan birbaşa peyk ilə əlaqə qururlar.
== Bağlı sahələrdəki cazibə qüvvəsi ==
Peyk telefonlarının qapalı məkanlarda rabitə potensialı çox aşağıdır. Bir bina daxilində peyk telefonu ilə keyfiyyətli bir danışıq etmək üçün pəncərə önünə keçmək lazımdır. Peyk telefonu almadan əvvəl şirkətin əhatə sahəsini öyrənərək ehtiyaca uyğun bir telefon təmin etmək məsləhət görülür. Bəzi telefonların əhatə dairəsi bütün dünyanı, bəziləri isə yalnız müəyyən edilmiş bir ərazi üçün nəzərdə tutulub.
Qapı telefonu
Qapı telefonu - daxili şəbəkədən istifadə edən telefon xətti. Xətt telefon şəbəkəsi ilə bağlı deyil. Çox vaxt səsucaldan ilə təchiz olunur və eyni binanın daxilində qısa məsafələrdə rabitəni təmin edir.
== Qapı telefonu ==
Elektron qurğu danışma qurğusuna zəng blok siqnalı verən qurğudur. Bir-abunəçi və çox-abunəçi qurğularına bölünür. Elektromexanika həm də elektron tip kimi avtomatik bağlayan qurğularla (AZANI) təchiz edilmiş ola bilər. Əlaqənin ötürülməsinin üsulu üzrə: məftil və ya radiosiqnaldır.
Qapı telefonlarının ən mürəkkəbləri vətəndaşların təhlükəsizliyinin təmin olunması və onların əmlakının qorunması üçün çoxmənzilli evlərin bloklarına qurulur. Müasir çoxmənzilli domofonlar aşağıdakı qurğularla və funksiyalarla təchiz edilmişdir:
Audio və video - mənzildə danışma qurğusuyla blokda zəng əlaqəsi.
Daxili İşlər Nazirliyinin və ya FHN-ın pultuna nəticəylə mühafizə və yanğın söndürən siqnalizasiyalarının sistemlərinin qoyulması.
Telefonica
Telefonica — İspaniya telekommunikasiya şirkəti.
İspaniya və Latın Amerika bazarlarında əsasən fəaliyyət göstərən şirkət dünyada ənənəvi və mobil rabitə sektorunda ən böyük şirkətlərindən biri, müştəri bazasının ölçüsü və bazar payı ilə altıncı, dünyada isə dördüncüdür. 1997-ci ildən, İspan hökuməti şirkəti özəlləşdirilmişdir.
Telefonla seks
Telefonla seks (ing. phone sex) — telefon vasitəsilə iki və ya daha çox insan arasında cinsi əlaqəli və bir və ya cinsi həzz yaratmağa yönəlmiş söhbət.
Telefonçu qız (film, 1962)
== Məzmun ==
Lirik kinopovestdə həyatda öz yerini tapan gənc qız Mehribanın (Raisa Nedaşkovskaya) taleyindən və onun ilk məhəbbətindən danışılır. Mehribanın məhəbbəti çətinliklərlə üzləşir, ona sevinc gətirmir, lakin qızı ruhdan da salmır. Sevdiyi adam bir zamanlar xəyalında yaşatdığı insanın səviyyəsinə qalxa bilmir. Ancaq Mehriban zahirən xəyal dostuna bənzəyən Zakiri (Nodar Şaşıqoğlu) dərindən düşünməyə və insanlara qarşı münasibətinə yenidən nəzər salmağa vadar edir.
== Film haqqında ==
Film rejissor Həsən Seyidbəylinin rejissor kimi kinoda ilk işidir.[mənbə göstərin]
Film Həsən Seyidbəylinin eyniadlı povesti əsasında ekranlaşdırılmışdır.
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
Ssenari müəllifi: Həsən Seyidbəyli, İsidor Annenski
Quruluşçu rejissor: Həsən Seyidbəyli
Quruluşçu operator: Yuli Fogelman
Quruluşçu rəssam: Elbəy Rzaquliyev
Bəstəkar: Tofiq Quliyev
Səs operatoru: Sabir İsgəndərov
Rejissor: Zeynəb Kazımova
Montaj edən: Yevgeniya Abdirkina
Mahnıların mətni: Zeynal Cabbarzadə
Redaktor: N. Morqaçova
Rejissor assistenti: Ə. İsmayılov
Operator assistenti: Kazım Həsənov, Eduard Qalakçiyev
Geyim rəssamı: X. Vansetta
Qrim rəssamı: S. Pozdeyeva
Dekor rəssamı: Eduard Abdullayev
Mahnıları ifa edən: Rəşid Behbudov
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Sergey Klyuçevski
Filmin direktoru: Teymur Hüseynov (T. Hüseynov kimi)
=== Rollarda ===
Raisa Nedaşkovskaya — Mehriban
Nodar Şaşıqoğlu — Zakir
Elvira Brunovskaya — Zərəngiz
Gündüz Abbasov — Mehribanın atası
Məryəm Seyidbəyli — Mehriban (uşaq)
Kima Məmmədova — Firuzə
Valentina Xmara — Qalina
Alla Yegizarova — Cəmilə
R. Aydınova — Əminə
Ətayə Əliyeva — Simuzər
Barat Şəkinskaya — Sürəyya
Süsən Məcidova (Susanna Məcidova kimi) — Sərvinaz
Leyla Əşrəfova — Mələk
Sona Hacıyeva — Mehribanın nənəsi
Sona Aslanova — Mehribanın analığı
Əliağa Ağayev — fəhlə
Qriqori Sorin — Pyotr Stepanıç
Mirzə Babayev — Qulam
Ağadadaş Qurbanov — Zakirin atası
İsmayıl Talıblı — Professor
Həsənağa Turabov — Hüseyn
Hüseynağa Sadıqov — fəhlə
Anatoli Falkoviç — restorandakı adam
Ziya Seyidbəyli (Z. Seyidbəyli kimi) — yol qırağındakı uşaq
Mehdi Seyidbəyli — Mehribanın ögey qardaşı
Məmməd Qurbanov — küçədəki adam
Bikəxanım Rzazadə — Zavod işçisi
Bahadur Əliyev — Restorandakı müştəri
Vadim Beroyev
=== Filmi səsləndirənlər ===
Əminə Yusifqızı — Mehriban (Raisa Nedaşkovskaya) (titrlərdə yoxdur)
Əli Zeynalov — Zakir (Nodar Şaşıqoğlu) (titrlərdə yoxdur)
Yusif Vəliyev — professor (İsmayıl Talıblı) (titrlərdə yoxdur)
Bahadur Əliyev — restorandakı adam (titrlərdə yoxdur)
Sadıq Hüseynov — Zakirin atası (Ağadadaş Qurbanov) (titrlərdə yoxdur)
Kamil Qubuşov — Qulam (Mirzə Babayev) (titrlərdə yoxdur)
Sofa Bəsirzadə — Zərəngiz (Elvira Brunovskaya) (titrlərdə yoxdur)
Süleyman Ələsgərov — Mehribanın atası (Gündüz Abbasov) (titrlərdə yoxdur)
Bahadur Əliyev — Restorandakı müştəri (Anatoli Falkoviç);küçədəki adam (Məmməd Qurbanov) (titrlərdə yoxdur)
Tofiq Məmmədov — Zavod işçisi (titrlərdə yoxdur)
Filmdə Mirzə Babayevin ifasında səslənən "Gəlmədi" şərqisinin söz müəllifi Zeynal Cabbarzadə, bəstəkarı isə məlum olduğu kimi Tofiq Quliyevdir.
== Mənbə ==
Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др.
ABŞ-də mobil telefon sənayesi
ABŞ-də mobil telefonu sənayesi bu məqalədə yer alır. Mobil telefonlar dedikdə ümumilikdə ağıllı telefon və ya cib telefonu nzərdə tutulur.
== Simsiz xidmət təminatçıları ==
=== Milli operatorlar ===
ABŞ-də ümummilli simsiz xidmətlər təqdim edən üç əsas operator var: Verizon, AT&T və T -Mobile; Hər üçü də 4G üçün LTE standartından istifadə edən şəbəkələri idarə edir və 5G xidmətləri də təklif edir.
Verizon Wireless
Baş ofisi Basking Ridge, New Jerseydə yerləşən Verizon Wireless, Verizon Communications şirkətinin törəmə şirkətidir.
AT&T Mobilliyi
AT&T Mobility. Baş ofisi: Dallas, Texas , AT&T Inc -in törəməsi. .
T-Mobile ABŞ
Baş ofisi Vaşinqtonun Bellevue şəhərində yerləşən T-Mobile US Almaniyanın telekommunikasiya şirkəti T-Mobile International AG- nin bir hissəsidir (əksər pay sahibi Deutsche Telekomdur).
=== Regional operatorlar ===
U. S. Cellular
C Spire Wireless
Claro Puerto Rico
Liberty Puerto Rico
=== Mobil virtual şəbəkə operatorları (MVNOs) ===
Mobilliyi Gücləndirin
Dish Network-un törəməsi olan Boost Mobile, T-Mobile ABŞ-nin CDMA və 4G LTE şəbəkəsindən istifadə edərək əvvəlcədən ödənilmiş simsiz xidmət göstərir.
BLU
BLU Telecommunication Inc-in xidmət markası. BLU Mobile, AT & T -nin GSM, HSPA+və LTE şəbəkəsindən istifadə edərək xidmətlər göstərir.
Telefoniya
Telefoniya — uzaq nöqtələr arasında səs, faks və ya məlumatların elektron ötürülməsi üçün telekommunikasiya xidmətlərinin işlənib hazırlanması, tətbiqi və yerləşdirilməsini nəzərdə tutan texnologiya sahəsi. Telefoniyanın tarixi telefonun ixtirası və inkişafı ilə sıx bağlıdır.
Telefoniya ümumiyyətlə, telefonların və telefon sistemlərinin qurulması və ya istismarı və naqillərdən istifadə edərək və ya etməyərək nöqtələr arasında danışığın və ya digər səslərin ötürülməsində telefon avadanlıqlarının istifadə edildiyi telekommunikasiya sisteminə deyilir. Termin, həmçinin ənənəvi olaraq telefon avadanlığı tərəfindən yerinə yetirilən funksiyaları yerinə yetirən kompüter avadanlığı, proqram təminatı və kompüter şəbəkəsi sistemlərinə istinad etmək üçün tez-tez istifadə olunur. Bu kontekstdə texnologiyaya xüsusi olaraq internet telefoniyası və ya VoIP deyilir.
== İcmal ==
İlk telefonlar birbaşa cüt-cüt birləşdirilirdi. Hər bir istifadəçinin əlaqə saxlamaq üçün hər bir yerə naqilli ayrıca telefonu var idi. İstifadəçilər bir neçə insanla ünsiyyət qurmaq istədikdə bu əlverişsiz və idarəolunmaz hala gəlirdi. Avtomatik telefon stansiyasının ixtirası yerli ərazidə xidmətdə olan hər hansı digər telefonla telefon əlaqəsi yaratmaq üçün həll yolu təqdim etdi. Hər bir telefon əvvəlcə bir naqil, daha sonra isə bir məftil cütü, yerli dövrə ilə stansiyaya qoşuldu.
