Ramseyin təklifləri
Ramseyin təklifləri — Frenk Ramsey tərəfindən qoyulmuş və Rudolf Karnap tərəfindən hazırlanmış formal məntiqi tikinti. Ramsinin təklifləri nəzəri terminlərin empirik statusu və onların metafizik terminlərdən fərqləndirilməsi məsələsinin həllinə yönəlib. Ramsey və Karnap öz yazılarında nəzəri terminlərdən ibarət cümlələrə müşahidə terminləri statusu verməyə çalışıblar.
== Ramsey cümlələrinin qurulması ==
Nəzəriyyə
L
(
V
o
,
V
t
)
{\displaystyle L(Vo,Vt)}
dilində tərtib edilməlidir, burada
V
t
{\displaystyle Vt}
— nəzəri terminlər və
V
o
{\displaystyle Vo}
— müşahidə olunan terminlərdir. Təsviri lüğətin bölünməsi
T
{\displaystyle T}
- və
C
{\displaystyle C}
-aksiomları arasında xətt çəkir, burada
T
{\displaystyle T}
-aksiomlarında yalnız
V
t
{\displaystyle Vt}
,
C
{\displaystyle C}
- simvolları və
C
{\displaystyle C}
-aksiomlarında
V
o
{\displaystyle Vo}
və
V
t
{\displaystyle Vt}
simvolları mövcuddur.
C
{\displaystyle C}
-aksiomlar nəzəri və müşahidə şərtləri arasında əlaqə yaradır.
T
C
{\displaystyle TC}
T
{\displaystyle T}
- və
C
{\displaystyle C}
-aksiomlarının birləşməsini bildirir.
Ramseyin
T
C
{\displaystyle TC}
təklifi
L
(
V
o
,
V
t
)
{\displaystyle L(Vo,Vt)}
da
T
{\displaystyle T}
- və
C
{\displaystyle C}
- aksiomalar aşağıdakı iki birləşmə çevrilməsi ilə əldə edilir. Birincisi, bununla əlaqədar bütün nəzəri simvollar uyğun tipli daha yüksək dərəcəli dəyişənlərlə əvəz olunur. Bu dəyişənlər daha sonra yüksək səviyyəli ekzistensial kəmiyyət göstəricilərindən istifadə etməklə əlaqələndirilir.
Təkliflər hesabı
Təkliflər hesabı — riyazi məntiqin təkliflər üzərində əməlləri öyrənən bölməsidir. Təkliflər üzərində əsas əməllər bunlardır: konyuksiya, dizyunksiya, implikasiya, inkar və s. Sadə təkliflər üzərində bu əməllərin köməyi ilə mürəkkəb təkliflər qurulur.
Təkliflər hesabında mürəkkəb təkliflərin doğruluğuna sadə təkliflərin doğruluğunun funksiyası kimi baxılır.
O cümlədən, nəticə çıxarmaq qaydası, yəni doğru təklifdən düzgün qərar qəbul etmək qaydalarına baxılır. Bu da isbat nəzəriyyəsini analiz etməkdir.
== Ədəbiyyat ==
1. M.Mərdanov, S.Mirzəyev, Ş. Sadıqov Məktəblinin riyaziyyatdan izahlı lüğəti. Bakı 2016, "Radius nəşriyyatı", 296 səh.
2.
